ページの画像
PDF
ePub

Ceu quondam nivei liquida inter nubila cycni,
Quum sese e pastu referunt, et longa canoros

Dant per colla modos; sonat amnis, et Asia longe
Pulsa palus.

Nec quisquam aeratas acies ex agmine tanto

Misceri putet: aeriam sed gurgite ab alto
Urgueri volucrum raucarum ad litora nubem.

Ecce, Sabinorum prisco de sanguine, magnum Agmen agens Clausus, magnique ipse agminis instar,

tur ab, aequati ad numerum ipsorum carminum, quae erant pro musica, Explicari potest ex dicto Agesilai apud Plutarch. Apophthegmat. Lacon. Oper. Moral. T. I. pag. 841. ’Emı¿ytovvros δέ τινος διὰ τί Σπαρτιάται μετ' αὐλῶν ἀγωνίζονται, ἔφη· "Ιν', ὅταν πρὸς ῥυθμὸν βαίνωσιν, οἳ τε δειλοὶ καὶ οἱ ἀνδρεῖοι φανεροὶ ὦσι.

tudinem esse aeratas acies, sed potius densas nubes avium, quae a mari ad litus urguentur. Si igitur scribamus: Nec quisquam aeratas acies haec agmina tanta Misceri putet; hoc est, nec diceres haec agmina tanta esse aeratus acies aliquid ad meliorem intelligentiam profecimus. Pro esse or natius dicitur misceri, haec tanta agmina inter se mixta esse tamquam aeratas acies. Agmina esse subiectum, apparet ex addito pronomine. Donatus misceri interpretatur cm

Nec quisquam aeratas acies ex agmine tanto Misceri putet. Locus difficilis. Heynius haerebat in tanto, malebatque tali. Wagnerus fundi. Sic etiam melius legeretur bene de numero accepit, qui hic cum multitudine avium comparatur. Ego non satis intelligo misceri. Pro congredi, pugnare, non potest accipi. Neque enim misceri, per se positum, pro pugnare invenitur, sed alia adiiciuntur; neque aeratae acies pugnabant, sed ad pugnam proficiscebantur, nec dum sciebant ubi hostes essent. Sententia postulare videtur: Nec quisquam putet, nec diceres, ovde ne pains, tanta agmi

na, ingentem illam hominum multi

haec agmina tanta. Et volucres raucae essent grues, anseres, quae aves in volando ordinem servant. Locus manet difficilis. Pro ex agmine tanto, apud Pomp. Sabinum legitur ex nomine Lani, isque cogitabat de Lamo duce Laestrygonum. Praeterquam quod hinc sententia nulla exit, prima in Lamus, et Graece et Latine, corripitur. Quod Virgilius, etiam in ficto nomine, IX. 334. secutus est.

Agmen agens Clausus. De Clauso videndus Heins. ad Ovid. Fast. IV. 305.

Claudia nunc a quo diffunditur et tribus et gens
Per Latium, postquam in partem data Roma Sabinis.
Una ingens Amiterna cohors, priscique Quirites,
Ereti manus omnis, oliviferaeque Mutuscae;

Qui Nomentum urbem, qui Rosea rura Velini,
Qui Tetricae horrentis rupes, montemque Severum,
Casperiamque colunt, Forulosque, et flumen Himellae;
Qui Tiberim Fabarimque bibunt, quos frigida misit
Nursia, et Hortinae classes, populique Latini;
Quosque secans infaustum interluit Allia nomen :
Quam multi Libyco volvuntur marmore fluctus,
Saevus ubi Orion hibernis conditur undis,

Infaustum interluit Allia nomen. Servius putat Virgilium Allia metri caussa scripsisse, cum debuisset Alia; sed primam in Alia corripi, ut corripuit Lucanus. Hinc Niebuhrius Virgilium habet auctorem duplicatae literae, quia alioquin hoc vocabulo uti non potuisset. Ego semper eam rem non ita esse credidi. Alia et Allia diversam habet orthographiam ex diversa pronuntiatione, his literam e lenius, illis gravius efferentibus. Lenissime efferri non poterat ob sequens i. Sive scribas Alia sive Allia, prima semper producitur, ut in alium et allium. Virgilius exempla habuit, quae sequeretur, hodie deperdita. Si invenisset primam correptam, et ipse corripuisset. Metri necessitas non coegisset adeo, ut aliquid novaret. Quid impediebat, quominus scriberet: Quosque Alia infaustum nomen secat. In Lucani

VII. 633. (si inepta illa particula sit Lucani) Non istas habuit pugnae Pharsalia partes Quas Aliae clades multi scribunt aliae. Idque vere. Nam et quae sequuntur, ea ad cladem Alliensem accommodari non possunt, et Lucanus VII. 409, in eodem libro, dixerat: Et damnata diu Romanis Allia fastis. Praeterea videndum an clades Aliae pro Aliensis dicatur. Non memini statim. Et clades Cremerae apud Florum I. 13. est incertum, nam verosimilius legitur temere. Caeterum Aliae ipsum nomen, etiam si clade non fuisset infame, erat infaustum. Alius significat infelix, ut exegos. Alia sors, fortuna, diversa ab ea, quam optamus. In MSS. quidem et monumentis scribitur et Alia et Allia. Vide Arntzen. ad Aurel. Vict. de Viris Illustr. 23. Ipsi veteres diverso modo scribebant, sed primam semper producebant.

Vel quum sole novo densae torrentur aristae,
Aut Hermi campo, aut Lyciae flaventibus arvis.
Scuta sonant, pulsuque pedum conterrita tellus.

Vel quum sole novo densae tor- plane idem est atque ardens. Virrentur aristae. Viri docti olim gilius cogitasse videtur Catulli Epiemendarunt vel quam. Heynius in- thal. 354. Namque velut densas gratam putat orationem vel quam prosternens messor aristas Sole sole novo densae. In Menag. vel sub ardenti flaventia demetit arva. quot. Wagnero iudice, poeta, cum Vidit et densas aristas, et arva dicendum esset vel quam multae flaventia. Horatii est: Pone sub sunt aristae, orationem, ut nunc curru nimium propinqui solis. Caeterum ex illis sub sole recentiores fecerunt adiectivum subsolare. Subsolaria sunt apud illos humana, terrestria, opposita divinis, coelestibus, ut Graece тà vлоvρána et ¿xovo̟ána. Paullus Epist. ad Ephes. III. 10. ἵνα γνωρισθῇ νῦν ταῖς ἀρχαῖς καὶ ταῖς ἐξουσίαις, ἐν τοῖς ἐπουρανίοις, διὰ τῆς ἐκκλη σίας, ἡ πολυποίκιλος σοφία τοῦ 9ɛov. Ubi fortasse Apostolus ipse scripsit ¿v totę iπovgarios.

Addi

legitur, invertit. Ratio compara-
tionis pendet e praegresso quam, quo
spectat particula vel, et multitudinis
notio est in epitheto densae. Voluit
ergo Wagnerus: vel (quam) densae
(sunt, torrentur) aristae, quum tor-
rentur sole novo. Oratio semper
manet intricata. Virgilius suum flucti-
bus dedit verbum, nempe volvuntur:
dedit et aristis, torrentur.
dit tempus in fluctibus, ubi Orion
conditur; in aristis, ubi novus est
sol. In fluctibus dicit quam multi;
in aristis, vel; hoc est, quam multae,
quanta multitudo. Sed pro multae
posuit densae.
Hactenus omnia sibi
invicem respondent. Respondebunt
et alia, si scribas: Vel sub sole novo
densae torrentur aristae. Ita in I.
Aeneid. 431. Qualis apes Exer-
cet sub sole labor. Persius Satyr.
V. 54. Mercibus hic Italis mutat
sub sole recenti Rugosum piper.
Sol novus et recens est sol integris
etiam viribus, cuius calor semper
crescit, necdum, absoluto medio cur-

su, minuitur. Sol novus et recens

Lyciae flaventibus arvis. Schraderus Libyae, idemque Heynio in mentem venerat. Et notior est Lybiae fertilitas, quam Lyciae. Quod Lycia vicina est Hermi campo, hoc pro Lybia facere puto. Poetae, duo exempla ita separatim per aut aut ponentes, sumunt potius regiones longis intervallis remotas, quam propinquas.

Pulsuque pedum conterrita tellus. Revocavit Heynius. In aliis MSS. tremit excita tellus, vel gemit, ut quidem annotavit Heins. ad XII. 334. Mihi conterrita tellus minus placet. Non enim recte conveniunt: Scuta

Hinc Agamemnonius, Troiani nominis hostis,
Curru iungit Halesus equos, Turnoque feroces
Mille rapit populos: vertunt felicia Baccho
Massica qui rastris; et quos de collibus altis
Aurunci misere patres, Sidicinaque iuxta
Aequora; quique Cales linquunt, amnisque vadosi
Accola Volturni, pariterque Saticulus asper,
Oscorumque manus. Teretes sunt aclydes illis
Tela: sed haec lento mos est aptare flagello.
Laevas caetra tegit; falcati comminus enses.
Nec tu carminibus nostris indictus abibis,
Oebale, quem generasse Telon Sebethide nympha
Fertur, Teleboum Capreas quum regna teneret,
Iam senior; patriis sed non et filius arvis
Contentus, late iam tum dicione premebat
Sarrastis populos, et quae rigat aequora Sarnus,
Quique Rufras Batulumque tenent atque arva Celennae,
Et quos maliferae despectant moenia Abellae:
Teutonico ritu soliti torquere cateias;

Tegmina quis capitum raptus de subere cortex;
Aerataeque micant peltae, micat aereus ensis.
Et te montosae misere in proelia Nersae,

sonant et tellus est conterrita. Repetendum est et tellus sonat: quod Wagnero, idque iure, elumbe videtur, ut verbum sonat adiunctum sit participio verbi fortioris conterrita. Virgilium dedisse arbitror: pulsuque pedum gemit excita tellus. CONTERRITA corruptum videtur ex GEMITEXCITA. Atque hoc plane est Homericum: ὑπὸ ποσσὶ μέγα στο vaɣigero yaĩa. Valerius Fl. III. 527.

Ipsa citatarum tellus pede plausa sororum Personat. Ubi poeta loquitur de Nymphis venantibus. Scribendum est pulsa. Plausa diceretur de saltantibus. Ammian. Marcell. XXIV. p. 300. Excita undique humus rapido turbine portabatur. Quod de pulvere accipiendum videtur.

Quae rigat aequora Sarnus. Citavit Orosius IV. 15. qua rigat, in Codice Rom. et aliis.

Ufens, insignem fama et felicibus armis:
Horrida praecipue cui gens, assuetaque multo
Venatu nemorum, duris Aequicula glebis.
Armati terram exercent, semperque recentis
Convectare iuvat praedas, et vivere rapto.

Quin et Marruvia venit de gente sacerdos,
Fronde super galeam et felici comtus oliva,
Archippi regis missu, fortissimus Umbro:
Vipereo generi et graviter spirantibus hydris
Spargere qui somnos cantuque manuque solebat,
Mulcebatque iras, et morsus arte levabat.
Sed non Dardaniae medicari cuspidis ictum
Evaluit; neque eum iuvere in volnera cantus

Horrida praecipue cui gens. Valerius Fl. VI. 492. Lilia per vernos lucent velut alba colores. Praecipue. Ne quis putet praecipue esse tantum orationis prosae.

Spargere qui somnos cantuque manuque solebat. Frustra coniecerunt cantuque herbisque. Heynius vere interpretatur de tactu manuum, quo angues domantur et sopiuntur. Et satis quidem constat, veteribus non incognitam fuisse artem, qua, tangendo manibusque corpus mulcendo, somnum conciliamus, quem nunc Magneticum appellant.

Neque eum iuvere in volnera cantus. Unum MS. Neque enim. Heynius non male dicit. Peius tamen vulgato. Non valuit neque eum iuvere magis una actio sunt. Pro volnera, MSS. omnia habere videntur vulnere, etiam Med. priore lectione, cui superscriptum ad

volnera. Heinsius et Burmannus non dixerunt, qui Codd. habeant volnera. Wagnerus e Palatino enotatum invenerat, et vulnere ultimae syllabae verbi iuvere deberi existimat. Equidem iam propter MSS. vulnere praeferrem. Sed idem magis Latine exprimit, quod quaeritur. Cantus non iuverunt in vulnere, quum erat vulneratus, non iuverunt in dolore et periculo. Iuvit in vulnera vulgo significat ad vulnera alteri infligenda ve ipsi accipienda. In cum accusativo consilium indicat rei, quae adiicitur, faciendae. Virgilius VII. 13. Urit odoratam nocturna in lumina cedrum. Ubi in MS. erat nocturno in lumine, quam vulgarem rationem vocat Heynius, habens, credo, alterum exquisitius, ac nihil amplius. Nocturno in lumine significat, Circem, praeter lumen nocturnum, inter lumen no

« 前へ次へ »