I 6 tatur, longitudine trium cubitorum, latitudine duum. Fructum cortice mittit, admirabilem succi dulcedine, ut uno quaternos satiet. Arbori nomen palæ, pomo arienæ. Plurima est in Sydracis expeditionum Alexandri termino. Est et alia' similis huic, dulcior pomo, sed interaneorum valetudini infesta 9. Edixerat Alexander, ne quis1o agminis sui id pomum attingeret. 8 10 XIII. Genera arborum Macedones narravere', majore οἱ σοφοί... ἕτερον δὲ οὗ τὸ φύλλον τὴν μèv μор¶Ùν πрóμnxes, Tois Twν spauθῶν πτεροῖς ὅμοιον ἃ παρατίθενται mapà và xpávn. Et Græcis quidem spouts, avis quælibet dicitur: sed Attici Thy spoutby Struthiocamelum solent appellare, ut ex Hesychio liquet. Et sic accepisse Theophrastum apposita nota demonstrat, quum ait hujus arboris folia galeis imponi. HARD. 4. Trium cubitorum. Theophrast. duorum tantum, μῆκος δὲ ὡς διπηquaiov. At videtur mutilus Theophrasti locus, ex loco Plinii integro supplendus. HARD. 5. Fructum cortice mittit. Ex ipso caulis cortice fructus enascitur. HARD. Edit. ante Hard. emittit. ED. Arbori nomen palæ, pomo ariena. Non habet hæc nomina Theophrast. Arbori nomen tala ait Arrianus in Indic. p. 522. esse HARD. Dulcior pomo. Fructu longo; contorto, non recto; in cibo suavi. Theophrast. loc. cit. Hanc Tamarindum nostrum esse putant. DALEC. Tamarindus indica Linn. (Monadelph. triand. gen. 1581, Pers. Leguminos. Juss.) ED. 8. Interancorum valetudini, etc. Ventris et intestinorum: év tỹ xcıλίᾳ δηγμὸν ποιεῖ, καὶ δυσεντερίαν, inquit Theophrastus, « morsus in alvo facit, et dysenteriam. » Haud frustra sunt qui tamarindorum arborem hanc esse augurantur ; nam et hujus dactyli alvum cient, teste Matthiolo, in lib. I, Dioscorid. pag. 220. HARD. 9. Interaneorum valetudini infesta. Censeo scripsisse Plinium valetudine infesto, hoc est, morbo, ut passim ea voce optimi quique utuntur. Infestum est id pomum eo, quod interaneorum valetudinem, vel dolores gignat. GRONOV. Sic lib. omnes, non infesto, ut vult Gron. Eodem pomo dulcis arbor, eodem infesta valetudini. HARD. 10. Alexander edixerat ne quis agminis, etc. Theophrastus pariter loco citato. HARD. XIII. 1. Genera arborum Macedones narravere, etc. Conf. Theophr. lib. IV, cap. 5. HARD. ex parte sine nominibus. Est et terebintho similis' cætera, pomo amygdalis, ininore tantum magnitudine, præcipuæ suavitatis. In Bactris utique hanc aliqui terebinthum esse proprii generis potius, quam similem ei, putaverunt. Sed unde3 vestes lineas faciunt, foliis moro similis, calyce* -- 2. Est et terebintho similis, etc. Arborem hanc pistaciam nostram esse volunt. DALEC.-Pistacia terebinthus Linn. ( Diœc. pentund. gen. 1111, Pers. Terebinthac. Juss.) Habitat in Europa australi, Barbaria, India. ED. Minore. Veteres apud Dalecamp. sed minor; mox magnitadine in uno cod. deest. Ed. la Bactris utique. Hæc verba, ni fallor, ad præcedentia pertinent. Theophrast. IV, 5: Ferunt et terebinthum haberi, ut alii similem terebintho, cui folia et rami, et reliqua omnia terebintho similia, fructus autem diversus: similis enim amygdalis. Nam et in Bactris terebinthum hanc esse, ferreque nuces amygdalarum magnitudine: quoniam non magnæ sint, sed visu similes, et suavitate amygdalis præstantiores. Ex quibus colligitur, verba quæ statim ante præcedunt, aliter legenda esse. Scribendum est enim: Pomo amygdala magnitudine; ut superfluant duæ illæ voces, minore tantum: nisi quis velit erroris notam Plinio inurere, qui verba illa Theophr. quoniam magnæ non sint, male verterit: minore tantum magnitudine. Nam græcus scriptor non minora amygdala, sed pari cum amygdala magnitudine, poma ferri ab ea arbore prodit. PINT. - In Bactris utique, etc. Liber vet. exhibet uno tenore : suavitatis in Bactris utique. DALEC. 3. Sed unde, etc. Genus hoc arboris alterum, unde vestes conficiunt, ἐξ οὗ τὰ ἱμάτια ποιοῦσιν, inquit Theophr. Lineas Plinius posuit sic enim libri omnes : unde hoc lini genus esse quoddam intelligas, quod ut subjungit idem statim, seritur in campis. HARD. Foliis moro similis. Indos veste linea vestitos quondam fuisse Arrianus in lib. de Indic. Reb. docet: Eσtñri di Ινδοί λινέῃ χρῶνται, καθάπερ λέγει Νέαρχος, λίνου τοῦ ἀπὸ τῶν δενδρέων, ὑπὲρ ὅτου μοι ἤδη λέλεκται· τὸ δὲ λίνον τοῦτο ἢ λαμπρότερον τὴν χροιήν ἐςι ἄλλου λίνου παντός· ἡ μέλανες αὐτοὶ ἔοντες, λαμπρότερον τὸ λίνον φαίνεσθαι ποιέουσι. Supra arborem descripsit quæ lanam fert, et quæ a Theophr. IV, 9, describitur. An igitur planta ex qua linum et lana eadem? Ita certe ex loco Arriani nonnulli colligunt. De utraque tamen Theophrastus tanquam diversa egit. Cæterum vereor Theophrastum(quem Plinius ibi fere ad verbum transcribit) deceptum, arboremque moro similem morum ipsam esse, nec esse linum, sed sericum, quod ex hac colligunt arbore. Sericum autem in moro generatur bombycum beneficio, qui foliis mori vescuntur. BOD. A STAPEL. De gossydicenda sunt pio et serico vid. quæ Excurs. II ad calcem hujus lib. ED. 4. Cal. pomi cynorrhodo. Publica ante Hermol. lectio ed. lib. erat: ca 2 I pomi, cynorrhodo. Serunt eam in campis, nec est gratior villarum prospectus. XIV. Oliva Indiæ sterilis, præterquam oleastri fructu. (VII.) Passim vero' quæ piper gignunt, juniperis nostris similes: quanquam in fronte Caucasi solibus opposita gigni tantum eas aliqui tradidere. Semina a junipero distant parvulis siliquis, quales in faseolis videmus. Hæ, priusquam' dehiscant, decerptæ, tostæque sole, faciunt quod lyce bombycinorrhodo. PINT.-Calyx est folliculus, quo dehiscente, in sua folia primum se flores pandunt, ut in rosis: mox pomum fructusve emergit. Theophrast. folium moro simile pariter esse tradit, totam stirpem cynorrhodo: Tò pèv púλev ὅμοιον τῇ συκαμίνῳ· τὸ καὶ ὅλον φυτὸν (rectius Plinium legisse arbitror, τὸ μήλου κύτινον ) ταῖς κυνορόδοις ὅμοιον. HARD. 5. Villarum prospectus. Sic emendavimus ex Reg. 1, 2, et Paris. codicum auctoritate. Prius ullarum legebatur; Pintianus vinearum malebat. Villam pro vinea diminute dictum a Plinio suspicamur, quod ita exigere Theophrasti locus videtur. Sic enim ille, Hist. Plant. IV, cap. 5 : Φυτεύουσι δὲ ἐν τοῖς πεδίοις αὐτὸ κατ ̓ ὄρχους. διὸ καὶ πόῤῥωθεν ἀφορῶσιν ἄμπελοι φαίνονται. «Seruntur in campis ordinatim : quamobrem eminus cernentibus vineæ esse existimantur.» HARD. XIV. 1. P. vero quæ p. gignunt, etc. Plinium transcribit Solinus, C. LII. HARD. Quanquam in fronte Caucasi, etc. Eorum porro opinio, qui tradidere piper in ea parte Caucasi quæ solibus opposita est, tantum gigni, prorsus hodie falsa deprehenditur. SALM. De pipe 2. Hæ, priusquam dehiscant, etc. Siliquæ nimirum, quibus piper continetur. Fuit hæc Veterum opinio, piper ante maturitatem collectum, candidum esse : idem maturitate nigrescere. Ita non Plinius modo, ejusque transcriptor Solinus, loc. cit. sed et Diosc. lib. II, cap. 189; auctor libri de Simpl. medic. ad Patern. inter opera Galeni, tom. XIII, pag. 997; Galenus ipse, lib. VIII, Simplicium medic. pag. 217, aliique. E recentioribus contra Clusius, Arom. lib. I, c. 22, pag. 182, et alii bene multi, quibus Salmasius favet, Nott. in Solin. pag. 1026, ubi Clusium transcribit, diversas albi ac nigri piperis plantas esse censuerunt, uti vitis albæ ac nigræ. Utrique Saracenus in notis ad Diosc. experientiaque ipsa adversatur constat enim piper album, quod ad nos convehitur, ipsum piper nigrum esse, cortice suo nigro rugosoque spoliatum : quo cortice nudatur tum, quum soli objectum torretur. Longum vero piper a rotundo diversum in vocatur piper longum paulatim vero dehiscentes ma- juria est, atque cæli intemperie carbunculantur : fiuntque semina cassa et inania, quod vocant brechma, sic In- dorum lingua significante abortum. Hoc ex omni genere asperrimum est, levissimumque, et pallidum. Gratius ni- grum lenius utroque candidum. Non est hujus arboris radix 3, ut aliqui' existimavere, quod vocant zimpiberi, alii vero zingiberi", quanquam sapore simile. Id enim in Bengala nasci, auctor est idem Clusius loc. cit. a quo recte pingi- 3. Maturitate. Vet. apud Dalec. cod. per maturitatem ; et paulo 4. Fiuntque semina cassa. Diosc. loc. cit. ἄτρεφον κενὸν, καὶ κοῦφον, nutrimento defectum, cassum, seu 5. Brechma. In Indice hujus li- bri, brecma. In MSS. brioma. Dio- scor. loc. cit. ô xaxeitaι Вpάouz, HARD. Vet. apud Dalec. brioma. Dalec. Elzev. Gronov. brechmasin. Mox sic, in uno ex Dalec. codd. Reg. Lang. et edit. princeps, signi- 7. Gratius nigrum. Suavius, ori jucundius, et magis aromaticum : ἥδιον εὐτομώτερον, καὶ μᾶλλον ἀρω- uzziv. Dioscor. loc. cit. HARD. 8. Lenius utroque candidum. Sub- intellige, piper. Ita Reg. 2. At in Reg. 1, levius. In Chiffl. lentius. Ut ut est, imbecillius ac minus efficax noluit dicere ἀσθενέςερον, ut Diosc. lib. II, pag. 189; sed minus acre, mitius, benignius; quale nos quo- 9. Non est hujus arboris radix, de pipere : Η δὲ ῥίζα αὐτοῦ οὐκ ἔσι ζιγγίβερ, καθάπερ ἔνιοι ὑπέλαβον. Ut aliqui existimavere. Quos inter Dioscorides Alexandrinus fuit, alii- que, quos errasse Galenus recte admonet, tom. II, in explic. vocum 10. Quod. Cod. Dalec. quam. ED. 11. Zingiberi. Et Galeno, Tiyyi- Cept, lib. VI, de Facultat. simp. med. c. 175. Nostris, gingembre. H. -Vid. Exc. IV ad calc. huj.lib. ED. 12. Id enim... nascitur, etc. Hæc Oribas. lib. XI, p. 196, et auctor libri de simpl. Medic. ad Patern. inter opera Galeni, tom. XIII, pag. 999. Scimus et ex America- nis insulis ad nos advehi. HARD, 15 vis in tanta amaritudine". Pretium ejus in libras, vr. Piper longum facillime adulteratur Alexandrino sinapi. Emitur in libras, x, xv 16. Album, x, vII; nigrum, x, IV. Usum ejus adeo placuisse mirum est. In aliis quippe sua-. vitas cepit, in aliis species invitavit: huic nec pomni, nec baccæ commendatio est aliqua: sola placere" amaritudine, et hanc in Indos peti. Quis illa primus experiri cibis voluit? aut cui in appetenda aviditate esurire" non fuit satis? 4 Utrumque" silvestre gentibus suis est, et tamen pondere MSS. et editi omnes libri; sed certe vel excidit, vel corrupta denarii nota. Itaque lege, in libras X. FI. Ni forte legendum, in libras, X.I. Zingiberi, le gingembre, est et fuit semper pipere vilius. Mox piper nigrum æstimatur tantum x. Iv, id est, denariis quatuor. BROT. Denarius autem ratione temporis habita quo Noster scribebat, efficit gallicæ monetæ asses quatuordecim, sive, ut nunc dicimus, 70 centesimas. Denarii quatuor, sunt 2 fr. 83 cent. Sex denarii, 4 fr. 24 c. ED 15. Piper longum, etc. Auctor libri mox citati inter Galeni opera, pag. 997: Adulteratur, inquit, longum piper, sinapi et gummi formatis in speciem piperis longi, etc. » Et pag. 1001: « Est autem efficacissimum sinapi Alexandrinum, etc. Vide etiam Galenum, lib. de Theriac. ad Pison. c. 12. H. 16. In libras, X. XV. Hoc est, denariis xv, qui gallicæ monetæ, sunt 10 fr. 60 c. Sic album denarii VII, seu 4 f. 95 c. Nigrum denique denar. Iv, seu 2 f. 83 c. Itaque, Harduinus ait, longum albo, album nigro, fere dimidio carius æstimatum. ED. 17. Placere. Tolet. cod. placuere. Mox Chiffl. et ex Dalec. unus ille primus; et paulo post explenda, pro appetenda. En. 18. Esurire. Sic omnes lib. ante Harduinum, apud quem non ita bene legitur esurie, mera forsan operarum incuria, quum vir doct. nullam auctoritatem adducat. Nos codicum fidem secuti, pristinam lectionem revocare cum Broterio, nulli dubitavimus. Satis. Lib. quid. apud Dalec. satius. ED. |