*Instaurant epulas, et mensæ grata secundæ Hic juvenum chorus, ille senum; qui carmine laudes 285 cant convivium, et portant jucunda munera mensæ secundæ, et operiunt altaria patinis plenis. Tune Salii circa aras flammantes accedunt inter cantus, coronati circa capita ramis populeis. Hic est chorus juvenum, ille senum: qui cantu memorant laudes et gesta Herculis: quemadmodum stringens occiderit manu prima monstra ... a poëta in margine appositi fuisse videntur ad superiora: Ocyus omnes In mensam lati libant, Divosque precantur: Instaurant epulas sq. Duobus versibus h. 1. ejectis bene procedit narratio: Jamque sacerdotes—flammasque ferebant. Tum Salii ad cantus, incensa altaria circum, Populeis adsunt evincti tempora ramis.-283. Instaurantque Gud. a m. pr. In Menag. pr. hic ordo erat versuum 285. 286. 283. 284. Versus hos importunos, quocumque te vertas, ejiciendos esse, patebit e Nota.-285. Tunc Rom. accantis Goth. sec.-286. adsunt: adveniant ad cantum. Nisi dicas adesse ad cantum, seu cantui, esse respondere saltatione. Vox est parum commoda. Jo. Schrader, conj. saltant. et vincti aliquot Pier., inter quos Rom. tanis pr. Voss. et pro var. lect. Gud., et Moret. qu. tenis.-287. atque senum aliquot Pier.-288. fata duo Burm. ferant illatum erat ab Heinsio e libris; alii cum edd. ferunt: haud dubie verius; NOTE Herculis, qui leonis pelle indutus erat. De instauratione et renovatione epularum per secundas mensas, ubi poma, bellaria, melleæ placentæ, Æn, 1.727. 284 Lancibus] Lanx, patina est, a latitudine dicta. 285 Salii] Primo instituti a Numa, duodecim numero, e patricio genere: duplicati deinde a Tullo Hostilio: armati saltabant ad tibiæ modulos; concussis hasta brevibus scutis, quæ ancilia vocabant. Nomen a saliendo: unde licet a Numa instituti sint, et in honorem Martis; tamen apud Evandrum in honorem Herculis indueuntur a Virgilio, qui vim nominis, non rationem temporis spectavit. 288 Ut prima novercæ, &c.] Hercules, Jovis filius et Alcmenæ, quæ Amphitryonis Thebani uxor erat, Junonis novercæ odio multis laboribus expositus est: unde cum Alcides vo caretur, ab Alceo Amphitryonis patre; vocatus est 'Hрaкλns, Hercules, ab "Hpa Juno, et κλéos gloria. Præci pui ejus labores hic recensentur. · I. Cum esset in cunis, immissos a Junone angues duos elisit. II. Trojam cepit sub Laomedonte, ob negatam sibi mercedem liberata a ceto Hesiones, Ge. 1. 502. Æn. in. 476. III. Cum Eurytus Œchaliæ rex, in Thessalia, Iolen filiam ipsi promisisset uxorem, et postea denegasset; urbem diruit. IV. Antequam nati essent Hercules, et Eurystheus Mycenarum rex; cum esset in fatis, hunc alteri serviturum, qui posterior natus esset; effecit Juno, ut Hercules posterior nasceretur: quare subditus Eurystheo, ab eodem ad laboriosissimas expeditiones missus est. Juno hic iniqua dicitur, non quidem injusta, quod in hymno impium fuisset; sed infesta, infensa. Fata sumuntur hic Monstra manu geminosque premens eliserit angues; Trojamque Echaliamque; ut duros mille labores 290 noverca, et duos serpentes: quemadmodum idem everterit bello illustres urbes, et Trojam et Echaliam: quemadmodum toleraverit labores mille asperos, sub rege est enim pro: ferunt illi. Retinuit quoque hoc Cuningham.-289. geminas anguis Nonius in elidere. vid. Heins.-290. Et b. Ven, dejecerit aliquot Pier. et Burmann. cum Goth. tert. devicerit Ven.-291. Ethaliam, Etaliam, Ethaliam, Ethaliam, Echaliam, Eiam, monstra lectionum: et mox Aritheo, Euricto. et duros Rom. Macrob. vi Sat. 6 et duo Heins. eduros Medic. ut durus Bi NOTE pro auctoritate et voluntate Junonis: sic ait ipsa Juno, Æn. vII. 293. 'fatis contraria nostris Fata Phrygum.' v. Cum hospitio benigne exceptus esset a Pholo Centauro; et Centauri alii ad vini Herculi appositi odorem hostiliter incurrissent; dicitur eos sagittis confixisse. Virgilius tamen Pholum, non ut hospitem, sed ut hostem ejus memorat. Bimembres fingebantur Centauri, superiore parte humana, inferiore equina, Æn. vi. 286. Nubigenæ, quia nube et Ixione geniti, Ge. II. 38. VI. Taurum agros Cretensium populantem non occidit qui dem, sed ad Eurystheum adduxit. Hunc aiunt quidam immissum a Neptuno, quem Minos Cretæ rex offenderat: alii taurum fuisse, qui Europam Minois matrem in Cretam transtulerat alii taurum, cujus amore insanierat Pasiphaë Minois uxor, Æn. VI. 24. VII. Leonem, in sylva Nemea, prope Cleonas Argiæ urbem in Peloponneso,cum neque sagittis neque impacta clava occidere posset, unguibus apprehensum dissecuit; ejusque pellem, quod non esset ferro penetrabilis, in vestem sibi assumsit. VIII. Per Tænari promontorii antrum ingressus ad Inferos, Cerberum canem, ad solium Plutonis metu fugientem, inde pertraxit ad Eurystheum, et reducere jussus est, Æn. vi. 395. De Stygiis aquis, et Orco, Æn. vi. 323. IX. Diis magno præsidio fuit contra Gigantes cœlum aggressos: quorum inter præcipuos fuit Typhoëus, de quo Ge. 1. 279. Æn. Ix. 716. Ita Apollodorus. Unde patet vanitas fabularum: quæ eundem Herculem, circa Eurysthei Theseique tempora florentem, jam inde a Gigantei belli ætate fuisse inter Deos docent. X. Hydram, serpentem in aquis et terra vivacem, cui nomen ab üdwp aqua, in Lerna palude degentem, Mycenas inter et Argos; capitibus septem, aut juxta alios, quinquaginta terribilem; quorum quoties unum abscissum erat, toties alia duplicato numero pullulabant, admoto ad singula vulHera igni tandem interfecit. XI. Cum Dejanira ejus uxor suspectos haberet ejus in Iolen amores, misit ad eum vestem Nessi Centauri infectam sanguine, cui vim inesse audiverat ad amorem excitandum: quam ille cum induisset, indeque sparso per membra incendio, vim doloris pati non posset, excitata et succensa pyra in Eta monte Thessaliæ, in eam immisit sese; et sic expurgatus omni contage mortali transiisse ad Deos creditus est. Rege sub Eurystheo, fatis Junonis iniquæ, 295 300 305 Eurystheo, per potestatem Junonis infensa. Tu, o heros insuperabilis, occidis mamu filios nubis bino corpore, et Hylaum, et Pholum, et monstra Cretica, et immanem leonem sub rupe Nemea. Flumina Stygia te timuerunt: te janitor Inferorum, jacens in antro sanguinolento super ossa semivorata. Nec te species ulla terruerunt; non terruit ipse Typhoeus, sublimis, intendens arma: non hydra Lernæa magna multitudine capitum circumcinxit te inopem consilii. Salve vera progenies Jovis, adjuncte Diis quasi honor eorum: veni pede prospero et ad nos et ad tua sacrificia propitius. Memorant talia cantibus: super cetera addunt cavernam Caci et ipsum exhalantem flammas. Tota sylva resonat strepitu, et colles resiliunt. Deinde absolutis ceremoniis divinis; omnes redeunt ad urbem. Rex obrutus senio got. et Goth. tert.-293. bimembres: Voc. Cornificium primum ausum esse fingere notatum est ap. Macrob. v1, 5 extr.-294. Yleum Pholumque Parrhas. Hylocumq. Polumq. Goth. sec. Neleum Marius emendabat perperam ap. Heins. Crescia Dorvill. metas Goth. sec.-295. Nemea sub rupe Rom. et Medic. Gud., aliique doctius, ex Néueos, quam quod vulgo adhuc legebatur Nemeœ sub rupe.-296. flevere Oudart. timuere duo alii Burm.-297. semensa Rom. cf. Serv. Seneca ep. 82 subjicit versum ex Æn. vi, 401.–298. Non te Parrhas. Te nulla Goth. tert. nec terruit duo Burm. cum Goth. sec.-299. nec te idem cum aliis.--300. circumstitit aliquot Burm.-301. Deus addite Parrhas. -305. Quo sonat Goth. sec.-306. Exhinc duo Burm.-308. trahebat pro var. NOTE 302 Dexter] Propitius: de hac voce in bonam partem, Ecl. 1. 16. 307 Obsitus avo] Plautus in Menæchmis Act. v. 2. 4. Consitus sum senectute: id est plenus annis: quia agri consiti sive obsiti frugibus, pleni sunt frugibus. Ita plerique omnes. Ego explico sparsus senectute, sive canis; quia, quæ seruntur, sparguntur : et jam dixit Virgilius Æn. v. 416. Et comitem Æneam juxta natumque tenebat Hæc nemora indigenæ Fauni Nymphæque tenebant, Quis neque mos neque cultus erat; nec jungere tauros, Sed rami atque asper victu venatus alebat. 310 315 incedebat, et ambulans habebat prope se Eneam comitem et filium suum, et solabatur laborem itineris multiplici colloquio. Æneas admiratur, et emittit leves oculos circa omnia, et delectatur aspectu locorum, et gaudens petit discitque singula vestigia veterum hominum. Tunc rex Erander, fundator arcis, quæ deinde fuit Romana, ait: Fauni et Nymphæ, nata in illis locis, occupabant has sylvas: et natio hominum orta truncis et duris arboribus: quibus neque consuetudines neque cultus erat: nec sciebant alligare tauros jugo, aut colligere divitias, aut moderate uti rebus lect. pr. Hamb., ut Æn. 11, 457, unde huc venisse probabile mihi fit.-309. Ingrediensque viam vario s. Ven. levabant Hugen. a m. sec. et Schol. Statii ap. Burm. lavabat Rom.-312. que abest post exquirit in Ald. pr. animumque virum Goth. pr.-315. et rupto robore tert. Rottend.-316. neque jungere aliquot Pier.-317. haud Burm. nec Serv. ad n. 1, 374. et parcere alter Hamb. partis Leid. rapto Medic., sed in litura. gnorant Mentel. pr.— 318. victus venatus Montalb.; per appositionem, ait Heins. asper cultu Oudart. alebant Ven. et Dorvill.-319. 320. Laudat Augustin. C. D. vii, 26.— NOTE 'Temporibus geminis canebat sparsa senectus:' et sane sic explicandus est Lucretius 1. 11. 210. Sol etiam summo de vertice dissipat omnes Ardorem in partes, et lumine conserit arva :' id est, lumine spargit arva. 313 Romana conditor arcis] Conditor oppiduli in Palatino monte, ut diximus 51. cujus in ruinis Romulus deinde prima Romanæ urbis initia constituit, loco quadratam in formam munito. Livius, Plutarchus, Festus, &c. 314 Indigena Fauni, &c.] Videtur hic per Indigenas intelligere Aborigines populos, eosque primos statuere Italiæ incolas, ut diximus Æn. vii. 181. et ita censet Justinus. Quanquam probabilius putat Cluverius primos fuisse Siculos; Aborigines vero Siculis posteriores, et aliunde advectos, nempe ex Arcadia; unde sacra eo intulerint Panos et Fauni, qui ab Arcadibus pastoritiæ vitæ deditis colebantur. De Faunis, Ecl. vi. 27. De Nymphis, Ecl. 11. 46. 315 Robore nata] Cum enim in cavis arborum truncis primo habitarent, inde nati putabantur. De robore, ligno, Ge, I. 161. ENEIDOS LIB. VIII. Primus ab ætherio venit Saturnus Olympo, 320 325 Saturnus primus venit partis; sed arbores et venatus durus victu nutriebat eos. ab Olympo cælesti, fugiens arma Jovis, et profugus erepto imperio. Hic congreimposuit ei leges, garit gentem immansuetam et diffusam per montes excelsos, et voluit appellari Latium, quod tuto occultatus fuisset in hac regione. Aurea atas, de qua loquuntur, fuit sub illo rege: ita continebat populos in tranquilla pace, donec subrepsit sensim sæculum pejus et alterius coloris, et furor belli, et cupiditas possidendi. Tunc venerunt turma Ausoniæ, et nationes Sicula: et Saturnia regio 320. regnis: terris pro div. lect. Hugen.-323. tutus latuisset ap. Lactant. Heins. in hortis Goth. sec.-324. Aurea quæ perhibent Heins. refinxit ex codd. tum suis tum Pier., omnibusque omnino præstantioribus, Rom. Medic. al. (etsi Mediceum quæ ut exhibere ait; quod Fogginius non expressit). Vulgo lectum erat: Aureaque, ut perhibent; quod ortum ex librariorum more q per compendium scribendi, quod etiam alii depravationi locum fecit in aliquot Pier. Aureaque perhibent-fuisse. Argutatur Burm. fuere ante Heins.-325. longa Serv. v. Burm.-326. ac deest Ven.-328. manus Ausonia, h. Ausones, præ NOTE 319 Primus ab, &c.] Saturnus Cretensis rex, a Jove filio primum liberatus e manibus Titanum, qui eum, orta de regnandi jure controversia, carcere incluserant: monente oraculo, ut a filio sibi caveret; cum eidem strueret insidias, occupatus a filio et e regno ejectus, navi in Italiam venit: ibique exceptus a Jano antiquissimo rege, populos cum eo composuit legibus: unde propter morum castitatem e cœlo venisse creditus est, et aureum nomen suo sæculo fecit. Latium Italiam appellavit, quod in ea contra filii insidias latuisset. Primus venisse in Italiam ex aliis regionibus dicitur a Virgilio, qui putat Janum et Aborigines fuisse primos loci indigenas, a quibus Saturnus exceptus est. De Latio, Æn. VII. 54. De Olympo monte, pro cœlo, Ecl. v. 56. 326 Decolor atas] Argentea, ab aureo colore deficiens: tum area et ferrea, Ge. 1. 125. 328 Ausonia, &c.] Et hinc patet, inter Italiæ populos non eum a Virgilio temporis ordinem statui, qui a scriptoribus reliquis statuitur: quanquam fateor confusa admodum hic esse omnia, nec sibi constare scriptores. Diximus enim Siculos, qui et Sicani deinde dicti sunt, primos fuisse Latii et Sabinæ regionis incolas, eosque indigenas, Æn. vII. 794. Ausones vero, primos item et indigenas habitatores |