Stravi scutorumque incendi victor acervos; (Horrendum dictu) dederat, terna arma movenda; 565 570 delevi primum exercitum, et victor combussi congeriem clypeorum; et hac manu misi ad Inferos regem Herilum; cui nascenti genitrix Feronia dederat tres animas, et tria arma tractanda, res terribilis dictu; occidendus erat triplici morte: tamen hæc dextera eripuit illi omnes animas, et spoliavit illum totidem armis. Ego nunc nullatenus distraherer a jucundo amplexu tuo, o fili; nec unquam vicinus Mezentius, illudens huic meo capiti, intulisset ense tot crudeles neces, nec privasset urbem tam multis incolis. Sed vos, o Dii, et tu, Jupiter maxime rex Deorum, oro, miserescite regis Arcadis, et exaudité preces paternas. Si vestra potestas, si fata Pier. Præneste sub ipsa: consentiunt in hoc libri et Grammatici ap. Heins. ipsa sc. urbe P., vel poëta extulit hæc Pranestis.-562. sacrorumque sec. Moret. accendi Ven. et Goth. sec.-563. hac abest Vratisl. Erilum et Erylum potiores scribunt: Erulum Rom. Elinum, Cerilum, Acerilum, Helenum, Athericum al.-565. triaque 1. tria Muson. malebat in Servii gratiam, perperam. trina pr. Hamb. pro var. lect. et Flor. Junt. cum binis Goth.566. Terque solo Oudart.-567. animas, totidem dextra exsuit pr. Mentel.— 568. tunc Dorvill. Ergo non d. Goth. sec. duplici Sprot. devellerer tres Burm, cum Erf. divellier Goth. tert.-569. Abest versus Goth. tert. finitimo e codd. suis et Pier. Heins. emendavit; sc. huic capiti: quod vix placet; Burmann, cum al. finitimo ferro jungit. Saltem dixerim : finitimo absolute pro in f. Vulgo lectum finitimus inde ab Ald. 1514 adeoque a Naugerio. Servius videtur legisse finitimos, sicque Dorvill. a m. sec. et ed. Junt. 1520. usquam idem Heins. restituit: vulgo unquam; at Moret. sec. et Gud, a m. sec. Mezentius hostis: quæ aut vera lectio est aut pro veriore habenda, in cujus locum successit usquam, quod ex superiore versu per errorem iteratum suspicor. Revocavi autem finitimus tanquam unice verum: cum scriptum esset finitimos, aberratum est in finitimo.-571. vidisset Goth. tert.—573. reminis NOTE bello in auxiliis Turni, proindeque firmæ adhuc ætatis. Quomodo igitur ab Evandro, nunc sene, tunc juvene occidi potuit Herilus sub ipsa Præneste; nisi dicatur Praneste jam urbis formain habuisse tempore Herili, qui regnasse ibidem videtur, munitiones vero a Caculo accepisse? Præneste modo neutrius, modo fœminini est generis. Herilus hic tricorpor, ad similitudinem Geryonis, fingitur, Æn. v11. 662. Feronia, Dea Herili mater, Æn. vII. 800. Arcadius rex, Evander, supra 51. Et patrias audite preces: Si numina vestra Jamque adeo exierat portis equitatus apertis : 575 580 585 relinquunt mihi Pallanta salvum ; si vivo visurus eum, et rediturus in commune cum eo; peto vitum: paratus ero tolerare quemlibet laborem. Si vero intentas mihi eventum aliquem asperum, o fortuna; o jam jam liceat finire molestam vitam: dum solicitudo est adhuc anceps, et spes futuri dubia; dum te habeo in complexu, o dilecte fili, unicum et ultimum gaudium meum: ne nuntius tristior lædat aures meas. Pater emittebat hæc verba in ultimo discessu: ministri reportabant in aulam eum defectum animo. At equites jam egressi erant portis patentibus: in primis Eneas et fidelis Achates: deinde alii principes Troja: ipse Pallas in media turma, spectabilis chlamyde et armis versicoloribus. Qualis est Lucifer, quem cere regis, Exaudique preces patrias codex apud Pier., interpolate.-575. reservent duo Burm. et Goth. tert.-576. eum vivom Rom. et aliquot Pier.577. patior Rom. et pæne omnes Pier. tum Medic. et pars Heins. duoque Burm. oro et patior ed. Ven. Vita mora: palior Goth. sec. quamvis Leid. -579. Nunc, nunc, o liceat Medic. et ceteri Heins. (excepto Mentel. pr.), item Dorvill. et bini Goth., prætulit quoque Cuningham. Tunc, tunc, o liceat Schol. Persii ad Sat. 1, 25. Sed cf. lib. 11, 644. rumpere Zulich.-580. Dum spes ambigua curæ, dum i. f. Parrhas.-581. mea sola et sera alii, etiam Servius. vid. Pier. et Heins. cum Burm. sola et certa Goth. tert.-582. com plexus Rom. Medic. et alii Heins. amplexu Parrhas. neu Gud. a m. sec., quod maluit Cuningham. nec-vulnerat Markland. emendabat ad Stat. v Sylv. 2, 88, sententia prorsus in alium sensum detorta.-583. Verberet Goth. tert., et sic Donatus in Terent. Hecyr. iv, 4, quod placebat Heins., sed merito rejectum a Burmanno, quem vide. Usus roû vulnerare, qui Toû Tρŵσai ap. Homerum pro Bλáva. mæsta supremo Medic. a m. pr.-585. portas apertas Hugen.-587. proceres Troja Leid.-588. It medio emendat Mark NOTE 588 Chlamyde] De ea militari veste, esaque, Æn. III. 484. De Lucifero, stella Veneris, quæ mane ante Solis Delph. et Var. Clas. ortum ultima videtur in cœlo, unde præire Solem dicitur, Ecl. vi. 86. Virg. 3 U Stravi scutorumque incendi victor acervos; (Horrendum dictu) dederat, terna arma movenda; 565 570 delevi primum exercitum, et victor combussi congeriem clypeorum; et hac manu misi ad Inferos regem Herilum; cui nascenti genitrix Feronia dederat tres animas, et tria arma tractanda, res terribilis dictu; occidendus erat triplici morte: tamen hæc dextera eripuit illi omnes animas, et spoliavit illum totidem armis. Ego nunc nullatenus distraherer a jucundo amplexu tuo, o fili; nec unquam vicinus Mezentius, illudens huic meo capiti, intulisset ense tot crudeles neces, nec privasset urbem tam multis incolis. Sed vos, o Dii, et tu, Jupiter maxime rex Deorum, oro, miserescite regis Arcadis, et exaudite preces paternas. Si vestra potestas, si fata Pier. Præneste sub ipsa: consentiunt in hoc libri et Grammatici ap. Heins. ipsa sc. urbe P., vel poëta extulit hæc Pranestis.-562. sacrorumque sec. Moret. accendi Ven, et Goth. sec.-563. hac abest Vratisl. Erilum et Erylum potiores scribunt: Erulum Rom. Elinum, Cerilum, Aceritum, Helenum, Athericum al.-565. triaque I. tria Muson. malebat in Servii gratiam, perperam. trina pr. Hamb. pro var. lect. et Flor. Junt. cum binis Goth.566. Terque solo Oudart.-567. animas, totidem dextra exsuit pr. Mentel.— 568. tunc Dorvill. Ergo non d. Goth. sec. duplici Sprot. devellerer tres Burm, cum Erf. divellier Goth. tert.-569. Abest versus Goth. tert. finitimo e codd. suis et Pier. Heins. emendavit ; sc. huic capiti: quod vix placet; Burmann. cum al. finitimo ferro jungit. Saltem dixerim: finitimo absolute pro in f. Vulgo lectum finitimus inde ab Ald. 1514 adeoque a Naugerio. Servius videtur legisse finitimos, sicque Dorvill. a m. sec. et ed. Junt. 1520. usquam idem Heins. restituit: vulgo unquam; at Moret. sec. et Gud, a m. sec. Mezentius hostis: quæ aut vera lectio est aut pro veriore habenda, in cujus locum successit usquam, quod ex superiore versu per errorem iteratum suspicor. Revocavi autem finitimus tanquam unice verum: cum scriptum esset finitimos, aberratum est in finitimo.—571. vidisset Goth. tert.-573. reminis NOTE bello in auxiliis Turni, proindeque firmæ adhuc ætatis. Quomodo igitur ab Evandro, nunc sene, tunc juvene occidi potuit Herilus sub ipsa Præneste; nisi dicatur Praneste jam urbis formam habuisse tempore Herili, qui regnasse ibidem videtur, munitiones vero a Cæculo accepisse? Præneste modo neutrius, modo fœminini est generis. Herilus hic tricorpor, ad similitudinem Geryonis, fingitur, Æn. v11. 662. Feronia, Dea Herili mater, Æn. vII. 800. Arcadius rex, Evander, supra 51. Et patrias audite preces: Si numina vestra Jamque adeo exierat portis equitatus apertis : 575 580 585 relinquunt mihi Pallanta salvum; si vivo visurus eum, et rediturus in commune cum eo; peto vitam: paratus ero tolerare quemlibet laborem. Si vero intentas mihi eventum aliquem asperum, o fortuna; o jam jam liceat finire molestam vitam: dum solicitudo est adhuc anceps, et spes futuri dubia; dum te habeo in complexu, o dilecte fili, unicum et ultimum gaudium meum: ne nuntius tristior lædat aures meas. Pater emittebat hæc verba in ultimo discessu: ministri reportabant in aulam eum defectum animo. At equites jam egressi erant portis patentibus: in primis Æneas et fidelis Achates: deinde alii principes Troja: ipse Pallas in media turma, spectabilis chlamyde et armis versicoloribus. Qualis est Lucifer, quem cere regis, Exaudique preces patrias codex apud Pier., interpolate.-575. reservent duo Burm. et Goth. tert.—576. eum vivom Rom. et aliquot Pier.— 577. patior Rom. et pæne omnes Pier. tum Medic. et pars Heins. duoque Burm. oro et patior ed. Ven. Vita mora: palior Goth, sec. quamvis Leid. -579. Nunc, nunc, o liceat Medic. et ceteri Heins. (excepto Mentel. pr.), item Dorvill. et bini Goth., prætulit quoque Cuningham. Tunc, tunc, o liceat Schol. Persii ad Sat. 1, 25. Sed cf. lib. 11, 644. rumpere Zulich.-580. Dum spes ambigua curæ, dum i. f. Parrhas.-581. mea sola et sera alii, etiam Servius. vid. Pier. et Heins. cum Burm. sola et certa Goth. tert.-582. complexus Rom. Medic. et alii Heins. amplexu Parrhas. neu Gud. a m. sec., quod maluit Cuningham. nec-vulnerat Markland. emendabat ad Stat. v Sylv. 2, 88, sententia prorsus in alium sensum detorta.-583. Verberet Goth. tert., et sic Donatus in Terent. Hecyr. iv, 4, quod placebat Heins., sed merito rejectum a Burmanno, quem vide. Usus Toû vulnerare, qui toû tpŵσai ap. Homerum pro Bλáva. mæsta supremo Medic. a m. pr.-585. portas apertas Hugen.-587. proceres Troja Leid.-588. It medio emendat Mark. NOTE 588 Chlamyde] De ea militari veste, eisaque, Æn. III. 484. De Lucifero, stella Veneris, quæ mane ante Solis Delph. et Var. Clas. ortum ultima videtur in cœlo, unde præire Solem dicitur, Ecl. vi. 86. Virg. 3 U Qualis, ubi Oceani perfusus Lucifer unda, Quem Venus ante alios astrorum diligit ignes, 590 Stant pavidæ in muris matres, oculisque sequuntur 595 600 Venus amat præ ceteris ignibus siderum, quando madens aquis Oceani erigit sacrum vultum in cælo, et dissipat noctem. Matres timidæ sunt in muris, et visu sequuntur nubem pulverulentam et turmas rutilantes æreis armis. Illi armati incedunt inter vepres, qua proximus est terminus viarum: clamor surgit, et collecto agmine ungulæ equorum feriunt pulverulentos campos strepitu quadrupedante. Est magna sylva, prope frigidum flumen Cæretana urbis, late`sacra” veneratione majorum: colles curvi circumdant undequaque et cingunt sylvam abietibus umbrosis. Fama narrat, antiquos Pelasgos, qui primi occupaverunt olim regio land. ad Stat. v Sylv. 1, 245. vid. inf. 675 et al.-589. profusus sec. Mentel. –591. removit Bigot. et Goth. tert. 589. 590 recitantur ap. Julium Capit. in Maximino pr.-592. Sunt p. pr. Rottend. a m. pr. secuntur plerique Pier.— 594. quam pr. Goth. pr.-596. quatit ungula pulverem Marius Plotius de metris ap. Heins.-597. Care. Tò Kaîpe, Kaipǹ, Kalpητa. Jam Cære modo non flectitur, modo flecti videtur in Caritis, et in Caretis. Est porro et Cares, unde duplici modo Carites et Caretes; tertio quoque modo Caretani, oi Kaipnτανοί, et Καιρετανοί. In Virgilio igitur Caritis recte, seu ut a Care sit, sen ut a Cares. Caritis ap. Priscian. Caretis et Ceretis passim alii; vitiose, nam sic media longa: Kalpηros, unde Cæretanus. inf. x, 183 Qui Cærete domo. -599. ilice cingit Zulich. a m. pr. cingit alii ap. Heins. cum Parrhas. et Goth. sec., repositum a Wakefield; et potest hoc verius videri: nam nemus cingit jungenda sunt: mutatum forte ab iis, qui ad colles referebant. Ad eam formam, qua exquisitius dictum esse habetur, nemus cingunt, Heinsius revocat eamque formam aliquoties illustravit. Nil refert, utrum sequaris; modo teneas, non nemus cingere lucum, sed colles et nemus, h. colles nemorosos NOTE 596 Quadrupedante putrem, &c.] Putrem, in pulverem facile solubilem. Quadrupedante sonitu: quasi numeroso quadrupedum equorum incessu. 597 Caritis amnem, &c.] Sylva, in littore maris, prope amnem exiguum, Caretanum olim, nunc Vacina dictum: ad orientem urbis Caritis, quæ est Care, de qua supra 479. Hojus incolæ Carites, media syllaba brevi; vel Caretes, media longa dicuntur, Æn. x. 183. De abiete arbore, sapin, passim in Ge. De Sylvano, Ecl. x. 24. De Pelasgis, supra 479. |