ページの画像
PDF
ePub

Crediderat, coloque animum fortasse ferebat,
Canitiemque sibi et longos promiserat annos.
Tarquitus exultans contra fulgentibus armis,
Sylvicolæ Fauno Dryope quem nympha crearat,
Obvius ardenti sese obtulit. Ille reducta
Loricam clypeique ingens onus impedit hasta.
Tum caput orantis nequicquam, et multa parantis
Dicere, deturbat terræ; truncumque tepentem
Provolvens, super hæc inimico pectore fatur:
Istic nunc, metuende, jace. Non te optima mater
Condet humi, patriove onerabit membra sepulcro:

550

555

et putaverat virtutem adfuturam incantamento, et forte tollebat animum ad cœlum, et promiserat sibi capillos albos et prolixam citam. Tarquitus, quem nympha Dryope pepererat Fauno sylvarum incolæ, contra gestiens armis micantibus dedit se obvium furenti Æneæ. Eneas detorta hasta Tarquiti impedit ejus loricam et magnum pondus clypei: deinde dejicit in terram caput illius, frustra deprecantis et parantis loqui plurima: et propellens truncum calentem, hostili animo loquitur hæc super eum: O tremende hostis, jace nunc istic: bona mater tua non te teget terra, nec imponet corpus patrio tumulo; relinqueris avibus rapacibus, aut aqua vehet te

rat poëta sup. VII, 750 sqq. Sed agit nunc de Anxure, homine superbo, qui insolentius increpuerat Æneam, ut solent veteres heroes in primo congressu pugnæ. aliquid magnum eños péya. Nihil notius. cf. Hemsterh. ad Lucian. T. 1, p. 59. aliquod magnum malebat Heins. Dictum erat illi aliquid emendaverat Waddel. pag. 36 Animadv. crit., infelicis ingenii criticus. Totus versus aberat Goth. tert. Porro, pro verbo, bello Rom.-548. animam tres ap. Burm. calumque animo Ven. a m. pr., quod ornari posset verbis; ad vocem fortasse, quoties ad eam redeo, semper offendo.-549. et multos Goth. sec. permiserat Ven.-550. Traquitus, Tarquinus, ap. Burm.—551. Faulo Ven. et Gud. a m. pr.; alius, quam Deus, Sylvicola Faunus vix esse potest. Vocem e Nævio de b. Pun. I et Accio adoptatam esse ap. Macrob. vi, 5 traditum. Ita vero humani quid passus est poëta, dum subjicit v. 558 pátrio sepulcro. Videtur hoc sensisse Jul. Sab., qui legit Dauno, sed sic Sylvicolæ parum accommodatum.— 552. sese tulit Heins. conj.-553. Lorica Ven., tum impedit Burm.; an impetit? Laboravit igitur et ipse in h. 1. vid. Not.-554. Tunc Goth. tert. Cum pr. et plura parantis Hiscere Parrhas.-555. deturpat a m. pr. Medic. truncumque repente vulgg. At tepentem jam antea lectum in Commelin. Heins. e Medic. et aliis, etiam Pierii ac Ge. Fabricii. petentem Rom. jacentem tert. Moret. ; Heins. conj. truncumque repentem, nimis erudite!-556. Pervolvens aliquot Burm.-557. mune: non pro var. lect. pr. Hamb. Nunc te vett. edd. ap. Pier. Nam te Sprot. te multis abest.-558. humo Medic. a m. sec. et Dorvill. patrioNOTE

551 Sylvicola Fauno Dryope, &c.] Fauni, rustica numina, multi fuere, Ecl. vi. 27. Horum aliquo, et Dryope Nympha, natus Tarquitus.

552 Reducta Loricam, &c.] Tarquitus longam hastam in Eneam dextra

intendebat: Æneas hanc detorsit: quam cum Tarquitus non amitteret manu, inde clypeus ejus hasta transversa impeditus, patentem vulneri locum reliquit.

558 Patrio] Non paterno, cum ma

Alitibus linquere feris; aut gurgite mersum

Unda feret, piscesque impasti vulnera lambent.

560

Protinus Antæum et Lucam, prima agmina Turni,

Persequitur, fortemque Numam, fulvumque Camertem,
Magnanimo Volscente satum, ditissimus agri

Qui fuit Ausonidum, et tacitis regnavit Amyclis.
Ægæon qualis, centum cui brachia dicunt,

565

abjectum in profundum, et pisces avidi sugent vulnera. Continuo insectatur Antaum et Lycam, primas turmas Turni: et robustum Numam; et flavum Camertem, natum generoso Volscente, qui fuit agris opulentissimus inter Ausonas, et imperavit Amyclis silentibus. Qualis Egaon, cui aiunt fuisse centum brachia et centum manus,

que nonnulli. onerabat duo Burm. oneravit Gud. ornabit Hugen. a m. sec. honorabit Dorvill., et onerabit emendaverat Acidalius ap. Heins. Scilicet recordandum est, sepulcrum h. 1. esse tumulum, quo alias mortuus dicitur premi, cum sub eo conditus jacet; pro membra, umbra, Goth. tert.-559. liquere Dorvill. a m. sec.-561. Antheum Medic. Esset adeo Avetov; sed nunc 'Arraĵos est. Lucam bene Heins. secundum Pierium e libris: melius Lucan Gud. Vulgo Lycam: sic primam corripi probabile fieret. Lyncam Oblong. Alii aberrant: Licam, Lican, Licnam. pr. a. Turnum aliquot edd. ante Pier.— 562. Prosequitur aliquot Burm. Numan Medic. Diversus is ab eo, qui sup. IX, 454 memoratus. flavumque uterque Hamb. Camentem, Carestem, aberrat. -563. Vulscente, Vulcente, Volsente, Volcente. conf. sup. ad 1x, 370. dit. agris Bigot. conf. sup. ad v. 201. aquis Goth. tert.-564. regnabat Dorvill.565. Ægaon est, Alyalwv.—566. orbibus Franc. auribus alter Hamb. pro var.

NOTE

ter Nympha, paterque Faunus immortales essent: sed patrio, seu natali in loco: erat enim Italus, at non ex ea Italiæ parte. Onerabit membra sepulcro: commutatio est, pro onerabit sepulcrum membris. Sic Æn. I. 119. 'vina cadis onerarat Acestes.'

562 Numam] Jam Numam occiderunt Nisus et Euryalus, Æn. IX. 454. ideo vellicatur Virgilius apud Macrobium, quasi parum memor. Quasi vero in tanto exercitu duo ejusdem nominis esse non potuerint!

563 Volscente] Qui a Niso occisus fuerat, Æn. IX. 438.

564 Tacitis Amyclis] Amyclæ, urbs fuit Peloponnesi, Lacedæmoni sic vicina, ut pars ejus a quibusdam habita sit. Hinc profecti coloni urbem in Italia cognominem condiderunt, in Auruncis, inter Tarracinam et Caie

tam ad lacum, qui deinde Amyclanus, postea Fundanus dictus est, nunc Lago di Fondi. Urbs illa jamdiu deleta erat tempore Virgilii: vel a serpentibus, juxta Plinium et Solinum; vel a finitimis, juxta Ciceronem. Tacitæ autem dicuntur Amyclæ, ex eodem Cicerone, vel quod propter nimiam modestiam injurias a finitimis acceptas cum tacerent ac dissimularent, ab iisdem oppressæ sunt: vel ex Servio, quia cum Pythagoricam sectam sequerentur, quæ quinquennale silentium servari, et ab animalium cæde abstineri jubebat; a serpentibus e vicina palude erumpentibus, quos occidere nefas putabant, deletæ sunt.

565 Egaon] Gigas, Cœli et Telluris filius, ex Hesiodo in Theog. v. 147. Ægaon apud homines dictus, Briareus apud Deos, ex Homero Iliad. 1. 403.

Centenasque manus, quinquaginta oribus ignem
Pectoribusque arsisse, Jovis cum fulmina contra
Tot paribus streperet clypeis, tot stringeret enses:
Sic toto Æneas desævit in æquore victor,
Ut semel intepuit mucro. Quin ecce Niphæi
Quadrijuges in equos adversaque pectora tendit;
Atque illi, longe gradientem et dira frementem
Ut videre, metu versi retroque ruentes
Effunduntque ducem, rapiuntque ad littora currus.
Interea bijugis infert se Lucagus albis

In medios, fraterque Liger; sed frater habenis
Flectit equos: strictum rotat acer Lucagus ensem.
Haud tulit Eneas tanto fervore furentes:

Irruit, adversaque ingens apparuit hasta.

570

575

et flammam erupisse quinquaginta faucibus et pectoribus, quando adversus tonitrua Jovis sonabat totidem clypeis æqualibus, et nudabat totidem enses: sic Eneas victor furit per totam planitiem, ex quo gladius semel incaluit. Immo ecce irrumpit in equos quatuor Nyphæi alligatos jugo, et in pectora opposita eorum: sed illi, cum viderunt Æneam procul incedentem et dire furentem, turbati timore et retro fugientes, excutiunt ducem, et trahunt currum ad littus. Interim Lucagus immittit se in medios equis duobus albis jugalibus, et frater ejus Liger: sed frater Liger regit equos loris, Lucagus ardens quatit gladium nudatum. Eneas non passus est eos tanto ardore ferocientes: irrumpit, et opposita hasta sublimis occurrit.

Cui

lect.-568. et stringeret Sprot.-569. descedit Goth. tert. in agmine aliquot Pier. et Leid. 570. Nyphæi, Nipei, Riphei in aliis. Quin et Ufei ed. pr. Burm.-571. Quadrijugos aliquot Pier. Goth. tert. et ed. pr. Burm. Quadrijugis in equis Medic. a m. pr. et bini Burm.-572 illum Menag. pr. et dura Dorvill.-573. retroque fluentes alter Hamb.-574. in littore edd. Ald. pr. et aliæ ante Pier. cum Gud. Bigot. et pr. Hamb. in littora Goth. tert.; et potest alterum illud pro interpretatione esse alterius; tum currum optimi quique, inquit Burm., sicque Rom. et alius Vatic. cum Goth. sec., sed currus magis poëticum. r. ad l. cursus aliquot Pier.-575. Ligagus Exc. Burm. Licagus Goth. sec. et mox.-576. In mediosque_Liger frater Goth. tert.-578. fruentes alter Hamb. ruentes Parrhas. et Erf.579. Diruit ed. pr. Burm.-580. Cui L. ait duo Burm. Cui tum Liger ait

NOTE

manibus centum, capitibus quinquaginta instructus. Jovis hostis hic dicitur, quales gigantes ceteri. Tamen Homerus loco citato ait eum Thetidis impulsu opem Jovi tulisse, adversus Neptunum, Junonem, et Palladem, cum Dii alii adversus Jovem, propter ejus jactantiam, rebellassent.

Ideo apud Inferos non torquetur, sed sedet quasi satelles in vestibulo, Æn. VI. 287.

575 Bijugis] A nominativo bijugus: dicitur enim bijugis tertiæ declinationis, et bijugus secundæ, unde infra 587. Admonuit bijugos.

[blocks in formation]

Dicta parat contra; jaculum nam torquet in hostem.
Lucagus ut pronus pendens in verbera telo
Admonuit bijugos; projecto dum pede lævo
Aptat se pugnæ; subit oras hasta per imas
Fulgentis clypei, tum lævum perforat inguen;

585

Liger ait: Non vides equos Diomedis, non currum Achillis, aut arva Phrygia: mox terminus belli et vitæ tuæ ponetur in his terris. Talia verba rolant late ab insano Ligere: at heros Trojanus non sic meditatur verba ex adverso: nam librat telum in hostem. Lucagus, postquam incurvatus imminens in verbera excitavit telo binos equos, dum sinistro pede protenso parat se ad certamen; juculum Æneæ intrat per infimam extremitatem clypei" splendentis,

ed. Ven. At in Ald. tert. et hinc ductis excidit totum hoc. In eadem et cett. 581. non currum cernis Achillis legitur. nec c. Heins. cum parte codd. et edd. Alii non c.; tum currum omnes Heins. cum Medic. et aliquot Pier., it. binis Goth. Achilli Heins. e Menag. pr. et Moret. pr.; adde Leid. et Goth. tert., upote doctius.-582. Phrygios campos Goth. alter.--583. His d. telis Dorvill., atqui opp. Phrygiæ campos. Vesani Goth. tert.-585. parit Leid. pro var. lect. Quod Servius habet: "potest legi: Edicta parat contra” huc spectare puto, quod alii interpungebant post parat: nam edicta vitiosum est. jam torquet alter Hamb. et Dorvill. a m. sec. contorquet Oudart. in hostes plerique Pier. et potiores Heins., sicque Heins. expressum dederat: quod tacite a Burm. mutatum: nec male.-586. prono p. in v. telo Arusianus Messius: quod merito placet Heinsio: modo codd. addicerent. in verbere solo Montalb. Lucagus at pronus pendent in verbere tela corrupte Erf.—587. Ammonuit bijugis idem Arusianus. bijuges Goth. sec., tum trajecto Medic., sed projecto pede recte in statu pugnandi. Ad fastidium illustravit Heinsius. cf. Macrob. vi, 4, p. 596 ed. Lips.—588. Aptet duo Heins. sub imas sec. Moret.

NOTE

581 Non Diomedis equos, &c.] Non ii sumus hostes, quorum e manibus elabi possis: ut elapsus es e Diomedis manibus, Venere peplum suum obtendente, ut diximus supra 81. ex Homero, Iliad. v. 311. aut e manibus Achillis, Neptuno te pugnæ subducente, ut diximus Æn. iv. 228. ex Homero, Iliad. xx. 321. Sed jam vitæ terminum attigisti. Porro equi Diomedis non illi sunt, quos Rheso

abstulit, de quibus Æn. 1. 756. sed equi quicumque Diomedis. Quippe Rhesi equos rapit Diomedes Iliad. x. 498. cum Enea antem e curru pugnaverat jam Iliad. v. 311. De Diomede Æn. XI. 101. De Achille, Æn. 1. 103. De Phrygia, ubi Troas, ibid. 385.

589 Inguen] Pars est illa corporis, qua femur, imo ventri vicinum, complicatur.

Excussus curru moribundus volvitur arvis.
Quem pius Æneas dictis affatur amaris:
Lucage, nulla tuos currus fuga segnis equorum
Prodidit, aut vanæ vertere ex hostibus umbræ;

590

Ipse rotis saliens juga deseris. Hæc ita fatus

Arripuit bijugos. Frater tendebat inermes

595

Infelix palmas, curru delapsus eodem:

Per te, per qui te talem genuere parentes,

Vir Trojane, sine hanc animam, et miserere precantis.
Pluribus oranti Æneas: Haud talia dudum

Dicta dabas. Morere, et fratrem ne desere frater.

600

Tum latebras animæ, pectus, mucrone recludit.
Talia per campos edebat funera ductor
Dardanius, torrentis aquæ vel turbinis atri

deinde perfodit inguen sinistrum. Dejectus e curru semianimus sternitur humi: quem pius Eneas alloquitur verbis acerbis: Lucage, nulla iners fuga equorum prodidit tuum currum, aut umbræ inanes averterunt eos ab hostibus: tu ipse exiliens e rotis relinquis jugum currus. Sic locutus ista, apprehendit binos jugales. Frater miserandus, dejectus eodem curru, porrigebat manus exarmatas dicens: Vir Trojane, per te ipsum, per parentes qui te produxerunt talem, omitte hanc animam, et miseresce orantis. Eneas oranti pluribus verbis ait: Non proferebas prius talia verba: morere, et frater ne deseras fratrem. Deinde aperit acumine gladii pectus, quo latet anima. Dux Trojanus tales faciebat cædes per agros: sæ

–590. volvitur agmen Mediol. ed.-591. Quem prius emendat Jo. Schrader., quod per se non malum. affatus Dorvill.-592. Huc age Rufinian. de Schem. Dianæas. ed. vet.-593. Perdidit Ven. advertere Leid.-595. Abripuit Leid. Menag. pr. et Exc. Burm. bijuges etiam hic Goth. sec. inertes vel inertis aliquot Pier., inter quos Rom., et Heins. fere omnes, etiam Medic., haud dubie elegantius altero, etsi sensu eodem. Hic tamen Heinsio inermes magis arridebat: causam non adjecit: nisi forte alterum servavit alteri loco inf, xt, 414, et potest hoc urgeri: quod Liger auriga equos regebat adeoque sine armis erat.-596. delatus Sprot. pro var. lect. In nonnullis insertum testatur post hunc Burmannus versum pessime cusum Tendebatque tales illi de pectore voces.-597. Per qui te tanti talem g. p. Donat. in Terent. qui tanti talem g. Schol. Horat., et idem alio loco: Eneam tanti talem g. Fuisse hic jam antiquitus aliquid turbatum suspicabatur Heins. Melius Burm. vidit homines istos confudisse cum h. 1. versum Æn. 1, 610. parentem Goth. pr. 598. et abest Goth. tert. sine hanc animam, novo exemplo, fere, ut av occurrit; v. c. Εκτωρ δ ̓ ἄλλους μὲν Δαναοὺς ἔα οὐ δ ̓ ἐνάριζεν. Sic h. 1. vitam mihi relinque, nec eripe. 600. et abest ed. Mediol. et binis Goth. non desere duo Burm.601. recludit vel resolvit pr. Hamb.-602. ductor probatiores Pier. et Heins. Alii edd. et scripti victor, ut Goth. pr. et tert. cum Erf.-603. Dardanus et

NOTE

603 Turbinis] Turbo, ventus est ex Apuleio: Græcis Tupáv. repentino impetu universa perturbans,

« 前へ次へ »