Vulnera, tela, neces, ignes inferre paratos.
Ipsa jugis namque Ida, potens feritatis, et ipsa
Equa faces altrix cupidis præbebat alumnis,
Omnis ut in cineres Rhoetei littoris ora
Classibus ambustis flamma superante daretur.
Hinc erat oppositus contra Telamonius heros,
Objectoque dabat clypeo certamina; et illinc
Hector erat, Troja summum decus: acer uterque,
Fulminibus cœlo veluti fragor editus alto;
Ignibus hic telisque super, si classibus Argos
Eripiat reditus: ille ut Vulcania ferro

310

315

628, Not.-310...314. Quatuor hi versus, forte etiam sequentes, a deterioris notæ versificatore inserti videntur.-310. Ipsa magis edd. vett. Ipsa vagis Ald. cum Petav. et Voss. In fine et ipso ed. Ven.-311. Ida faces Ald. cum Ms. Kæler. Datque faces edd. vett. Daque f. Petav. Unde Scaliger refingebat: Ipsa magis namque I. p. f. et ipsa Acta vel Dicta faces. Dicta ita, AlkTMŋ, mons erit; acta; aктǹ, ut Æn. v, 613. Mire autem et insolenter dictum : Ida potens feritatis, pro, ferarum potens: ut uŋrépa Onpŵv alii dixere. Scaliger etiam multo durius ferarum arborum altricem exponit. Heins. non emendat, sed substituit: Ipsa jugis namque Ida parens (vel patens, quod Petav. et Voss. habent) vernantibus (vel, frondentibus) ipsa Ida faces altrix c. p. a. "Meurs. Exerc. Crit. P. 11, p. 103 Ata parens: nam Ata collis, in quo sita Troja. Apollod. et Lycophr., ubi idem Meurs. videndus." Male vero Meursius. Nam Ates collis est: vid. Apollod. p. 245 et Not. p. 743 rîs "Arns λópos. Verum totum versum non sanandum, sed ejiciendum arbitror tanquam insititium et legendum in proximo: Ida faces altrix cup. p. alumnis, h. Trojanis suis. Et Voss. cum Petav. Daque faces a. cupidus f.-313. flamma lacrymante ut codd., sic vett. edd. ante Bembum, etiam Aldina, et membranæ Scalig., quod hic prafert ; ut sit δακρυόεσσα φλόξ, πόλεμος δακρυόεις: sed hoc Virgilius reddebat: lacrymabile bellum, et sic malim lacrymabilem flammam, non lacrymantem. Heins. conj. populante vel crepitante.-314. opp. conto conj. Jo. Schrader. ex Homero.-316. summum Trojæ decus Ald.-317. 318. Ergo erit: acer uterque velut tonitru, hic super ignibus telisque. Laborat in his To super. Forte, furens. Tum Heins. Ignibus hic tædisque. Vett. edd. Fulminibus cælo veluti fragor editur ense. Tegminibus telisque super Sigeaque præter Eriperet reditus; quo et alludunt Ms. Koler. Voss. et Petav., nisi quod in hoc Fluminibus, et editus in se. Aldina: Fulminibus veluti fragor sonat (in Ald. 1534 mutatum in intonat ) ætheris in se Tegminibus telisque super Sigeaque præter Eriperet reditus. In his corrupta haud dubie et ejicienda illa: Sigeaque præter ex vs. 306 huc retracta, et tenendum est, quod habemus: si classibus Argos Eripiat reditus: est hoc, quod Scaliger quoque monet, Homericum, àøèíλeтo VÓσTIMOV μap. si eripiat pro ut, uti Æn. VI, 78 magnum si p. At priora e vetere lectione non male procedant: Fulminibus cœlo veluti, fragor editur ense Tegminibus telisque super. Comparatio illa Virgilio quoque frequentata. tegmina sunt clypei; malis quidem: Tegminibus galeisque super; sed ferendum est alterum. Scaliger tentat: Fulminis ut cælo volitat fragor, vel, Fulmineus (hoc et Heins. conj.) cœlo veluti fragor: ut super editur sit, sc. uterque, quam dura hæc et invita!-319. 320. Eriperes ante Bemb. Eriperet codd. et vett. edd. alter Vulc. ante Bemb., et projectus et instat; sic et codd. forte: ille at ...protectis navibus instat. In edd. Ge. Fabricii emendatum video protectis

Vulnera protectus depellere navibus instet.

320

Hoc erat acides alter lætatus honore:

Dardaniæque, alter, fuso quod sanguine campis

Hectoreo victor lustravit corpore Trojam.

Rursus acerba fremunt, Paris hunc quod letat, et hujus
Alma dolis Ithaci virtus quod concidit icta.

325

Huic gerit aversos proles Laërtia vultus,

Et jam Strymonii Rhesi victorque Dolonis,
Pallade jam lætatur ovans; rursusque tremiscit

Jam Ciconas, jam jamque horret Læstrygonas atrox.

naribus. Flammarum autem incendia dixit Vulcania rulnera, quæ Ajax avertit. An. 1x, 109 Cum Turni injuria matrem Admonuit ratibus sociis depellere tædas. Heins. conj. alter Vulcania tergo Sulphura protectus: ut sit tergum pro clypeo; et sulfur pro igni.—321. 322, 323. Etiam hi tres versus acumen interpolatoris sapiunt. Malim tamen eos e lectione Bembina sic legere, ut sunt. In vett. edd. et codd. Hoc e. A. vultu l, honore vel honores, et v. 323 Hectora lustravit victor de corpore Troja. Aldina utrumque versum paulo aliter expressit: Hoc erat A. multum l. h., idque non male teneas; quod et Heins. facit; et Hectore lustrarit victor de c. Trojam. Ms. Helmst. et Kæler. Hector lustrarit victor de c. T. Hectora lustravit victor de c. Voss. et Petav. Scaliger audacter satis ita refinxit, ut ad unum Achillem omnes tres versus spectent: Hic erat Eacides, vultus elatus honore, Alter Dardanio fusis quod sanguine cumpis Hectoreo victor lustrarit corpore Trojam. At Heins. em. Dardaniisque alte fuso quod sanguine. Etiam Jo. Schrader. conj. alte.-323. Inter hunc et 324 inseruit Scaliger inf. versus 336 et 337.-324. fremit vett. edd. acerba, pro acerbe. latat, lætat vett. edd., eodem sensu, ut sit letat vel lethat; leto dare, népve corruptius alii lædat. Ms. Kæler. fremunt pars huic pars destinat illi. Ad rem vid. Æn. VI, 56 sqq. Sed uterque versus subdititius.-325. Alma a Bembo venit; vett. edd. Arma cum Petav. et Voss., vel Alta: hoc haud dubie præstat et Scaligero quoque probatum. hujus, sc. Ajacis: et ad armorum judicium respicitur. Ms. Kæler. virtusque c. ira.—326. Ulysses ex adverso Ajaci, sed averso propter arma Achillis intercepta vultu, sedere et veterum factorum recordatione delectari fingitur. Sed vett. edd., etiam Aldina, Hinc gerit eversos p. L. currus: ut poeta adhuc in emblemate descripti belli ad Trojam subsistat. Ita currus Rhesi intelligendi sunt, unde solutos equos abigit apud Homerum Ulysses Iliad. K. 498 sqq. Sed potuit hoc variare poëta. Scaliger conjicit aversos, ut abegerit ipsum currum: ut testatur auctor tragœdiæ Rhesi. Nisi currus dixit Homerico more pro equis, quos abegit. vid. Æn. 1, 476. Heins. conj. Hinc regit aversos p. L. currus. conf. Jo. Schrader. Emendatt. p. 18 et 171. Petav, virtus.-328. Palladio lætatur ovans Ald. et ed. Fabric.-329. Corrupte edd. vett. Pamoicon asiamque h. L. atrox, vel atros. Aldina: Jam Cicones: jamque horret atrox Lastrigone. Pro hoc in fine versus atros vulgo lectum; acres ed. Fabric. effinxit; sed tenendum atrox. Voss. lectio: Jar: Cic. jamque horret atrox Læstrygonas ipse, præfertur a Jo. Schra

NOTE

324 Achilles Paridis, Ajax Ulyssis ladis auxilio; sed verius, Pallade frande cecidit. rapta, Palladio, ut jam Ascensius, 328 Pallade orans potest esse, Pal-. vid. Æn. 11. 163 sqq.

Illum Scylla rapax canibus succincta Molossis,
Ætnæusque Cyclops; illum metuenda Charybdis,
Pallentesque lacus, et squalida Tartara terrent.
Hic et Tantalei generis decus, amplus Atrides,
Assidet, Argivum lumen: quo flamma regente
Doris Erichthonias prostravit funditus arces.
Reddidit, heu, gravius pœnas tibi, Troja, ruenti;
Hellespontiacis obiturus reddidit undis.
Illa vices hominum testata est copia quondam,
Ne quisquam propriæ fortunæ munere dives
Iret incvectus cœlum super; omne propinquo

330

335

340

dero, in Emendatt. pag. 28, quia jamque dicendum erat, non jamjamque. conf. sup. 254. 255. Recte hoc. Reposuissem et ipse hoc, nisi finem versus in ipse claudicare viderem; id quod et Aldina lectio docet. Quod habemus, sic refinxit Scaliger.-331. metuenda Charybdis. Voss. corrupte ranolea, unde Jo. Schrader. Emendatt. p. 26 eruit Zanclæa, docte, ut ap. Ovid. Fast. IV, 499.-333. Vett. edd. Hic et Tantaleæ gener Eacus amplus Atridæ vel Atrida. Sic et Petav. ac Voss., sed omisso acus. Non male Ascensius Tantaleus legit (ita esset: Tantaleus gener: Eacus: amplus Alrida) et de Amphione, Niobes marito, accipit. Nec tamen is in hoc de Trojanis temporibus loco sedem recte suam tueretur. Alia corruptela in Ms. Koler. gemmatæ prolis Atrida. Ms. Helmst. Tantaleum genus jam Plistenatrides. An Plisthenes, Agamemnonis pater, fuit memoratus? Hic et Tantalei stirps Plisthenis, amplus Atrides.-334. tegente vett. edd., sed quo regente est, quo moderante, imperante o σTрaтnyoûvтos, ut bene Taubmann. Agamemnonis ductu eversa Troja.-335. Oris E. male vett. edd. flamma Doris, Dorica, Achivorum, Ausus idem Maro lib. 11 Æn. 27, ubi vid. Not. Erichthonias arces: de Ilio vid. Iliad. T. 219 sqq.-336. furenti erat in vett. edd. Sed ruenti præstat. Est autem verborum ordo ac sensus: O Troja, reddidit tibi ruenti pœnas gravius, pro, pœnas graviores, scil. Agamemnon; domum redux a conjuge interemtus. Quæ sequuntur, iterum interpolatoris manus sunt, meo judicio. In Agamemnonem profecto hoc non convenit, quod in Hellesponto obierit. Itaque Scaliger, qui primum corrigebat: Heu reditus Graium p., mox transponit versus supra ante v. 324 Rursus a. f., ut ad Achillem retrahantur, quem ad Sigeum, adeoque ad Hellesponti ostia, sepultum esse constat. Barthius XXI, 20 reponere jubebat vs. 337 obituris, quam obituri. Dure! ut fere omnia hujus viri. In Ald. scriptum: Reddidit heu Graius pœnas tibi, Troja, furenti (ut fere Voss. et Petav., nisi quod gravis). Ita de toto Achivorum exercitu accipiendum. Nec tamen is in Hellesponto sed ad Eubœam naufragium fecit. Heins. Graiis adoptabat; non video quo sensu : tum versu altero subiturus, vel luilurus et Euboicis. Sed pannus hic est ab alio versificatore assutus, qui iterum de Achille cogitabat. Sequentes quatuor versus sunt nimis exiles.338. copia pro multitudine hominum, pro copiis. Ita Virgilius vix est locutus. Etsi pedestrium scriptorum exempla non desunt. vid. Barth. xx1, 20.339. 340. proprio vel prono em. Heins. Scaliger ex membrana vet, excerptorum sic legit: Cur aliquis propriæ fortunæ munere dives Tendit inevectus cælum super? Iterum hic inevectus pro evectus. Male vett. edd. in æternum, et edd. Ge. Fabric. in erectos. inevectus etiam Petav. Heins. iterum humo erectus, ut v. 160. Lenius Jo. Schrader, ne...f. m. fidens Tenderet evectus c. s. Mox

Frangitur invidiæ telo decus. Ibat in altum
Vis Argea petens patriam, ditataque præda
Arcis Erichthoniæ: comes huic erat aura secunda
Per placidum cursu pelagus; Nereis ad undas

Signa dabat, pars inflexis super acta carinis;

345

Cum seu colesti fato, seu sideris ortu

Undique mutatur cœli nitor, omnia ventis,

Omnia turbinibus sunt anxia. Jam maris unda
Sideribus ceriat consurgere; jamque superne
Corruere et Sol iis, et sidera cuncta minantur.
Ac venit in terras coeli fragor. Hoc modo læta
Copia nunc miseris circumdatur anxia fatis,

350

haud dubie distinguere præstat: omne propinquo F. i. t. decus; non ut ante erat super omne; pr. Aldina: telo; Deus ibat. Iterum nova interpolatio, a loco aliena, sed docti hominis, hine orditur: Ibat in a.-342. Vis Argoa petens a Bembo est. Ita vero Argira legendum; nam Argoa ab navi Argo esset ductum. Aldina dederat : Vix Argo repetens p. Vis Argo r. Petav. cum Voss. Ms. Helmst. Vix agros r. Edd. vett. Bis ergo repetens vel Bis repetens Argo, vel Vis r. Argo; unde Scaliger conj. Vis repetens Argos patrium. Sed nimis durum, ut Vis absolute pro copia ac classe dicta sit. Vis argea vel Argiva Heins. et Jo. Schrader. Emendatt. pag. 23.-343. comes aura; пóμmμos ovрos, ut Scaliger illustrat.-344. 345. Scabri et hiulci versus ex margine profecti. Forte fuit: comes huic erat aura secunda; Per placidum cursus pelagus (sc. fuit), Nereides undis Innabunt (nam alterum barbarum aut corruptum est). Pars inflexis super acta carinis: designat currus, quibus insident, belluis junctis? Scaliger emendat: Nereides undis Signa dabant: et mox pars (scil. Nereidum) i. subit acta carinis; subit adeo navi pars Nereidum, ut propellat; sed quid acta esse dicemus? Barth. XXI, 20 Nereia turba legebat, et de delphinibus accipiebat; esse enim in vet. edit. Nereia fundit. Videtur barbarus et illepidus interpolator junxisse: pars (cursus per pelagus) superata erat, h. confecta erat a classe. inflexa carina; ornat epitheton; ut curva panda. Ms. Kæler. Per pl. cursus pelagus venientis...superata carinis. Heins. conj. Nereides udæ Signa dabunt vel Adnabant; et pars inflexas circum acta carinas. Nodell Not. crit. conj. pars inflexis subjecta carinis.—346. Cum ceu cœlestis f. s. s. orta Petav.-348. anxia parum dixit commode. Heins. conj. concita. Mox 349 Sideribus, ad sidera.-350. Corruere et Sol iis et sidera. Parum propitia Musa procusus versus: ex Bembina lectione. Corripere et Sol et vel et Sol jam vett. edd. An fuit: jamque superne (maris unda) Corripere et solem et jam sidera cuncta minatur. Giganteum hoc; sed versificatore, quem sæpe in carmen hoc grassari vidimus, non indignum. Ms. uterque et soles et. Nec longe abit Aldina lectio: jamque superne Corripere et soleis et sidera cuncta minantur. Ac ruere in terras c. fragor. Petav. superna Corripere et solis et s. Heins. conj. jamque superne Corripere, vel Opprimere, et soles et s. c. minantur. Ac ruere in terras cæli fragor: ut Phædr. LXXIV, ubi leg. Canes confusi, subitus quod ruerat fragor.-351. Ac vero in t. Petav. et Voss. Ac venit melius alii. Ac ruere in terras Aldd., ut modo vidimus. cœlo conj. Jo. Schrader. Hic modo lætum, pro lætorum, Bembus dederat. Hinc m. læta vett. edd. Hic modo læta alii. Hic modo lethum Ms. Kæler., cum Ms. Helmst. Voss. Petav., in quibus lætum.

Immoriturque super fluctus, et saxa Capharei,

Euboicas et per cautes Heraaque late

Littora: cum Phrygiæ passim vaga præda peremtæ

Fluctuat omnis in æquoreo jam naufraga tractu.
Hic alii sidunt pariles virtatis honore

Heroes, mediisque siti sunt sedibus omnes:
Omnes Roma decus magni quos suscipit orbis.
Hic Fabii, Deciique; bic est et Horatia virtus;
Hic et fama vetus nunquam moritura Camilli;

355

360

Mox Copia iterum pro copiis, classe.-353. Couf. En. x1, 259. 260, unde Capherei refingendum.--354. E. en per c. vel at per Heins, malebat. Her@aque ...littora jam Scaliger monuit in Eubœa nulla memorari, et egregie emendavit Gyræa. Tupaîai mérрai, et Tupal, Homero Odyss. A. 500. 507, ad quas Ajax Oilei interiit. In vett. edd. Caicaque legitur: "An," pergebat ille," in membranis scriptum fuit Ecea pro Egea? Nam Ægea littora legendum esse, etiam Euripides docet in Ione-πέτραις Καφηρείαις ἐμβαλὼν αἰγεῖτε.” Probat emendationem Jo. Schrader. Emendatt. p. 29; accedere enim Voss. Egeu. At debebat docere vir doctus, quænam sint Ægea littora. Leg. Ægæa littora, seu maris Ægæi, seu, quod præfero, ab Egis, Eubœæ urbe maritima aut insula in ipso littore; a qua etiam nomen ductum putatur maris Ægai v. Hesych. in Alyal, et Strabo vш, p. 592 в. C. Et locus, quem Scaliger respexit, non est Ionis, sed ex Helena 1140 πέτραις Καφηρίαις ἐμβαλὼν, Αἰγαίαις T'eivaλíois méтpais. Egeaque e Ms. Kæler. quoque notatum video. Alius vir doctus in ed. Aldina emendavit: E. aut per cautes Eteaque, minus feliciter. Nam tam in Eubœa non novimus. Etiam alienum Cenaaque: nam illud promontorium in diversa Eubœæ parte. E. aut per cautes Æreaque Petav. et Voss. apud Friesemannum, quod de Vossiano recte pronuntiatum non est.— 355. tum P. malebat Heins. prada peracta vett. edd., quod Scaliger retrahere jubet, ut sit penitus aversa et convectata, ut sidus peractum, confectum. Quæ non satis capio: dicam saltem prædam peragere esse dictum pro agere. præda perempta Aldina dedit; nec aliter Voss. et Petav., qui et, cum Phrygia. 356. F. aquoreo omnis jam edd. vett., vel Fl. æq. nunc omnis, et in fine fluctu: quod et Scaliger legit; in Contii Ms., ut et in Ms. Kæler., erat luctu. In eodem (et Voss. ac Petav.) Fl. omnis in æquorio naufragia, unde Scaliger conj. narifraga. Sed præstat vel sie Bembina lectio. navifraga tractum Petav. fluctu et ipse probat Heins. et conj. male naufraga.-357. Hinc alii sidunt Aldina. Hoc alii assidunt, vel se dant conj. Heins. -358. Heroës...omnes. Totus versus ludus est hominis, qui superiorem versum aliis verbis reddebat. m. insistunt s. Heins. conj. vel incedunt.— 359. Sensus: Quos omnes Roma suscipit, vel pro suscepit, quorum parens fuit Roma, vel pro tenet, habet. Alii accipiunt, suscipit in numerum principum virorum suorum. Nec præstat legere: suspicit, miratur. Hoc tamen conj. Heins. et Friesem. Post hunc versum Scaliger vs. 368 Jure igitur t. retrahit. -360. Gracchia Voss. apud Jo. Schrader.-361. n. m. perærum vett. edd., etiam Aldina; unde patet, Camillum interpolatoris manu irrepsisse. Ms. Helmst. n. m. Metelli legebat: et hunc versum superiori præmittebat. Voss. et Petav. mota Melli. Itaque, quod Scaliger jam fecit, jungenda: Hic et

NOTE

vaga

357 Nunc heroës Romani, h. e, clarissimi viri, memorantur in Elysio.