ページの画像
PDF
ePub

Curtius et, mediis quem quondam sedibus urbis
Devotum bellis consumsit gurgitis haustus;
Mucius et prudens ardorem corpore passus,
Legitime cessit cui fracta potentia Regis.
Hic Curius clara socius virtutis, et ille
Flamioirs, devota dedit qui corpora flammæ.
Jure igitur tales sedes pietatis honorat.
Illic Scipiadæque duces: devota triumphis

365

Moenia quos rapidos Libyca Carthaginis horrent.

370

fama velus nullum (nam sic leg. pro nunquam) moritura per ærum, Curtius: ut ipse Curtius sit κλέος, fama vetus, nota elegantia: καὶ μῦθος παλαιὸς ὁ Κούρτιος. Heins. tamen em. Hic fama et veteris.-362. e mediis Aldina; sicque emendat Scaliger. Equidem desidero in mediis.-363. Bembina lectio est. Vett. edd. gurges in unda; Voss. autem greges in unda. Scaliger hinc effingit: gurges inundans. De Curtio narratio fuit valde diversa, quod Scaliger jam monuit. In pugna cum Sabinis facta sub Romulo narratur ille trajecto lacu in medio foro salvus evasisse. v. Dionys. lib. 11, 42. Varro triplicem historiam affert de LL. IV, p. 36 ed. Dordr. Potuit itaque et alia esse, qua Curtius in eo lacu periisse ferebatur. Fit tamen manifestum, bellis esse corruptum; forte tetri c. gurgitis. Ceterum devotum puta inferis Manibus.-364. 365. Versus in seqq. suspicor esse plures in margine ascriptos ab iis, qui nova exempla cumulare vellent. prudens, sciens ac volens. Sed quid vs. 365 velit non satis capio. Scaliger dedit: Legitimi...Regis: ut Porsenna sit, cum Scævola antea scribam falso pro rege habuisset. Parum placet acumen. Malim Legitime ad passus annectere: ut forte cavere voluerit poëtaster, ne ob maleficium perpessus ignem putaretur. Etiam Burmanno in Anthol. Tom. 1, pag. 199, parum placere video Regem legitimum; conjicit ille Finitimi, quod et Heinsio in mentem venit. Cur tamen non placuit Clusini, Etrusci, Tyrrheni?-366. Huic C. Heins. em., bene; et mox illi. Jungenda: socius virtutis et ille: si versus sequens deletur.-367. flammis edd. vett. Hunc Flaminium, qui flammæ se dederit, nemo facile ex historia vetere eruat, Metaphorice accipi de bello, adeoque de Flaminio Cos., qui cum Annibale conflixit, Scaliger: nimis argute. Satis prodit vel inepta alliteratio: Flaminius flammis, ab indocto homine procusum versum esse, qui veteri poëtæ excidere non potuit. Accommodatior historiæ est Jac. Nic. Loënsis Epiphyll. 1x, 2 emendatio: Cacilius, devota dedit qui lumina flammis, ut sit notus ille Metellus, luminibus orbatus, quod Palladium ex incendio ædis Vestæ rapuerat. Enimvero Curii memoratio vix alium quam Fabricium postulat vel admittit. Forte librarius turbas fecit, cum esset exaratum: Mucius et, prudens ardorem corpore passus. Hic Curius, claræ socius virtutis et ille Fabricius, cessit cui fructa potentia Regum. Jam ascriptum repererat ille in margine ad v. 363 devota dedit qui corpora flammæ. Nec longe ab hoc aberat Jo. Schrader.--368. talis pro tales accipiendum: Jure igitur sedes pietatis, piæ sedes, honorat tales. Versus parum affabre procusus. Vett. edd. cum Petav. et Voss. honores. Heins. conj. Jure triumphali, nescio quo fructu.—369. Isthie vett. edd. Istarum piadasque duces quæ vox triumphet Petav. Scipiadasque duces quorum d. tr. Scipiada rapidi, qui et Virgilio: duo fulmina belli. Aldina: Scipiadasque.-370. Mania Romanis Ms. Kæler. et Voss., parum commode. Mania rapidis L. Ms. Helmst. M, quos rapidis Petav.,

Illi laude sua vigeant; ego Ditis opacos
Cogor edive lacus, videos a lumine Phœbi,
Et vastam På ege ́honta pati: qro maxima Minos
Conscelerata pia d'scenit vincula sede.

Ergo jam causam moit's me dicere vinctæ
Verberibus sævo cogunt ab judice Poena:
Cum mihi tu sis causa mali, nec conscius adsis,
Sed tolerabilibes curis hæc immemor audis;
Quæ tamen, ut vanis dimittens omnia ventis,

375

melius.-372. locos corr. Jo. Schrader. viduos a lumine P. oσrepeis ex Sophocle appellat Scaliger. Malis tamen viduatos lumine. Et sic Heins. quoque conj., vel viduos ah l.-373. 374. Scaligero commodius videbatur legi posse: Cognita discernit scelerata piacula sede: ut sensus sit: Minoëm discernere maxima piacula scelerata cognita, h. dijudicata, sede h. sedibus pro ratione criminum assignatis. Equidem hæc non minus scabra esse sentio quam vulgata: quo, aut potius qua, qua parte, ubi (et sic edd. Ge. Fabricii), Minos discernit maxima vincula conscelerata (h. Tartarum, unde nullis reditus ; qui etiam Maroni est, Sedes scelerata) pia sede, h. a sede pia. Barth. Advers. XXI, 20 primum se jactat loci sententiam perspexisse; vincula esse corpus, conscelerata, contaminatum a scelerata anima. Nihil vidi contortius. Jo. Schrader. discernit sæcula. Jacobs conj. ingeniose: quo proxima M.-discernit limina sede. Nodell cum Jo. Schradero conj. quo, maxime Minos, Conscelerata pia discernis vincula sede.—375. A Bembo est lectio, in qua rinctæ expeditu difficile. cinctæ em. Oudin. Misc. Obss. crit. nov. Tom. IV, p. 313. Ferrem, si angues vel serpentes adjecti essent. Nisi verbera pro flagellis dicta esse putes, cum Propertius flagellis incinctas Furias dixcrit. Præstaret tamen me...vinctum. Veit. edd. et Aldus: Ergo quam causam mortis, quam d. vita; quam lectionem reduxit Scaliger: Tò quam ego non magis expedio; saltem malim sic constituere: Ergo jam causam mortis, jam dicere vitæ, scil. cogunt. Et aspirat Petav. Ergo quam c. m. jam discere vitæ.-376. sævæ vett. edd., ut særæ Pœnæ sint, Furiæ, idque melius: etiam codd. Tum Scaliger cum Heinsio emendat, cogunt sub judice. Forte poëta a judice sic dixit, ut sit: ad jussum judicis.-377. malignæ conscius vett. edd. cum codd. Petav. et Voss. conscius h. 1. tanquam advocatus. ovvýyopos. σúvdikos, c. ausis conj. Heins. 378. Nec t. Bembina lectio sensum vix habet. Sed tolerabilibus curis vett. edd., quod merito revocat Scaliger: sunt enim cura tolerabiles, mediocres, modicæ. Andis hæc, nec multum mea calamitate tangeris, parum memor beneficii mea morte accepti. Codd. Petav. et Voss. cum Aldina: Sed tolerabilius.-379. Est Bembina scriptura. Vetus vero: Et tamen in vanis dimittes (Aldına dimittis) somnia ventis, quam Scaliger sic ornat et cum versu

NOTE

371 sqq. Miro phantasmate poëta Culicem per diversas Inferorum partes vagatum, cum primum lucos Cimmerios, moustrorum sedes (v. 230 sq.), mox impiorum loca (v. 238 sq.) tum Elysias sedes (v. 257 sqq. ad v. 370) a limine salutasset, nunc in eo esse

narrat, ut coram Minoë judicium subeat. Scilicet corpore sepulto et funeris honore sibi persoluto sperare poterat, iri se admissum ad certam in Inferis sedem. Nam ad humanæ umbræ exemplum hæc adumbrata

sunt.

Digredior nunquam rediturus; tu cole fontes
Et virides nemorum sylvas et pascua lætus:
Et mea diffusas rapiantur dicta per auras.
Dixit; et extrema tristis cum voce recessit.
Hunc ubi solicitum dimisit inertia vitæ :
Interius graviter mentem æger nec tulit ultra
Sensibus infusum Culicis de morte dolorem.
Quantumcumque sibi vires tribuere seniles,
(Quis tamen infestum pugnans devicerat hostem)
Rivum propter aquæ, viridi sub fronde latentem
Conformare locum capit impiger: hunc et in orbem
Destinat, ac ferri capulum repetivit in usum,
Gramineam ut viridi foderet de cespite terram.
Jam memor inceptum peragens sibi cura laborem
Congestum cumulavit opus, atque aggere multo

m. ...

380

385

390

382 continuat: Tu tamen in vanos dimittes somnia ventos Et mea diffusas rapientur dicta per auras. Sin alterum nec admiseris, prius tamen erit refingendum: Hæc tamen, ut vanis dimittes somnia ventis? somnia Heins. quoque em., vel propius ad vulgata: Qua tamen haud vanis permittens omnia ventis. Sed totus versus miseri interpolatoris est. Debuerat saltem cum sup. jungere: Ut vana hæc rapidis dimittens somnia ventis. Porro autem Scaliger post hos quos dixi versus: Tu tamen...Et mea...inseri volebat versus 257...259 Èhew In diversa...Elysiam. Tum subjici novissimos v. 380. 381. 383. Digredior etc.-380. D. n. moriturus Voss.-382. At mea forte. rapiuntur Ald. cum Petav. Heins. En mea...raptantur, Verum est et hic versus interpolatoris. --384. inertia vitæ quid hic sit, non dicam. Lego: inertia somni, h. somnus, ubi pastorem dimisit, reliquit. visi conj. Heins.-385. ægret Scaliger emendat, nec male. Potest tamen oratio continuari: æger nec tulit pro, non t., ut feci, sublata distinctione post æger. Aliam lectionem, quam etiam Ms. Helmst. cum Petav. et Voss. habet, profert Scaliger et probat: Interius graviter regementem: ita enim scribendum, non rege mentem. Jacobs noster em. Ingemit et gr. Malim Ingemuit graviter, mentem æger, n.—386. S. inclusum Ms. Kæler.-388. Queis, Quis, viribus. pugnas vett. edd., male. hostem int. hydram.-389. Uti distinximus, v. s. fronde latentem locum junximus. Alii Rirum latentem junxerant, vel hostem latentem.-391. hac ferri cupidum vett. edd., male, et v.392 abest ut: tum Aldina cum edd. Ge. Fabric. viridi fodiens de. capulum in usum repetere mire dictum est. Heins. conj. ac ferri c. r. acuti, quod non satis facit.-393. In hoc et seqq. plura plurium versificatorum tentamina. Hic saltem versus delendus.-394. Aggestum c. Heins. em.,

NOTE

384 Exsurgit a somno pastor et Culici tumulum parat. Etsi enim non diserte de eo Culex conqueritur, quod justis sibi non præstitis umbra in Inferis sedem habitura certam non sit, totam tamen po

ëtæ fabulam eo attemperatam et efformatam esse apparet. 390. capit conformare: suscipit, ut supra comparat dare. v. 204 et in fessos requiem dare comparat artus. Aliud est locum capere, quod Scaliger huc vocat.

Immoriturque super fluctus, et saxa Capharei,

Euboicas et per cautes Hereaque late

Littora: cum Phrygiæ passim vaga præda peremtæ

Fluctuat omnis in æquoreo jam naufraga tractu.

Hic alii sidunt pariles virtatis honore

Heroës, mediisque siti sunt sedibus omnes:
Omnes Roma decus magni quos suscipit orbis.
Hic Fabii, Deciique; bic est et Horatia virtus;
Hic et fama vetus nunquam moritura Camilli;

355

360

Mox Copia iterum pro copiis, classe.-353. Couf. En. x1, 259. 260, unde Capherei refingendum.-354. E. en per c. vel at per Heins. malebat. Hereaque ...littora jam Scaliger monuit in Eubœa nulla memorari, et egregie emendavit Gyraa. Tupaîai mérрai, et Tupal, Homero Odyss. A. 500. 507, ad quas Ajax Oilei interit. In vett. edd. Cæicaque legitur: "An," pergebat ille," in membranis scriptum fuit cea pro Egea? Nam Egea littora legendum esse, etiam Euripides docet in Ione-πέτραις Καφηρείαις ἐμβαλὼν αἰγεῖτε.” Probat emendationem Jo. Schrader. Emendatt. p. 29; accedere enim Voss. Egen. At debebat docere vir doctus, quænam sint Ægea littora. Leg. Ægæa littora, seu maris Ægæi, seu, quod præfero, ab Egis, Eubœæ urbe maritima aut insula in ipso littore; a qua etiam nomen ductum putatur maris Ægai v. Hesych. in Alyal, et Strabo ví, p. 592 B. C. Et locus, quem Scaliger respexit, non est Ionis, sed ex Helena 1140 πέτραις Καφηρίαις ἐμβαλὼν, Αἰγαίαις Telvaríois méтpais. Egeaque e Ms. Kæler. quoque notatum video. Alius vir doctus in ed. Aldina emendavit: E. aut per cautes Eteaque, minus feliciter. Nam tam in Eubœa non novimus. Etiam alienum Cenæaque: nam illud promontorium in diversa Eubœæ parte. E. aut per cautes Ereaque Petav. et Voss. apud Friesemannum, quod de Vossiano recte pronuntiatum non est.355. tum P. malebat Heins. præda peracta vett. edd., quod Scaliger retrahere jubet, ut sit penitus aversa et convectata, ut sidus peractum, confectum. Quæ non satis capio: dicam saltem prædam peragere esse dictum pro agere. præda perempta Aldina dedit; nec aliter Voss. et Petav., qui et, cum Phrygia.-356. F. æquoreo omnis jam edd. vett., vel Fl. æq. nunc omnis, et in fine fluctu: quod et Scaliger legit; in Contii Ms., ut et in Ms. Kæler., erat luctu. In eodem (et Voss. ac Petav.) Fl. omnis in æquorio naufragia, unde Scaliger conj. narifraga. Sed præstat vel sic Bembina lectio. navifraga tractum Petav. fluctu et ipse probat Heins. et conj. male naufraga.-357. Hinc alii sidunt Aldina. Hoc alii assidunt, vel se dant conj. Heins. -358. Heroës...omnes. Totus versus ludus est hominis, qui superiorem versum aliis verbis reddebat. m. insistunt s. Heins. conj. vel incedunt.— 359. Sensus: Quos omnes Roma suscipit, vel pro suscepit, quorum parens fuit Roma, vel pro tenet, habet. Alii accipiunt, suscipit in numerum principum virorum suorum. Nec præstat legere: suspicit, miratur. Hoc tamen conj. Heins. et Friesem. Post hunc versum Scaliger vs. 368 Jure igitur t. retrahit. -360. Gracchia Voss. apud Jo. Schrader.-361. n. m. perærum vett. edd., etiam Aldina; unde patet, Camillum interpolatoris manu irrepsisse. Ms. Helmst. n. m. Metelli legebat: et hunc versum superiori præmittebat. Voss. et Petav. mota Melli. Itaque, quod Scaliger jam fecit, jungenda: Hic et

NOTÆ

vaga

357 Nunc heroës Romani, h. e, clarissimi viri, memorantur in Elysio.

Curtius et, mediis quem quondam sedibus urbis
Devotum bellis consumsit gurgitis haustus;
Mucius et prudens ardorem corpore passus,
Legitime cessit cui fracta potentia Regis.
Hic Curius clara socius virtutis, et ille
Flaminius, devota dedit qui corpora flammæ.
Jure igitur tales sedes pietatis honorat.
Illic Scipiadæque duces: devota triumphis

365

Moenia quos rapidos Libycæ Carthaginis horrent.

370

fama vetus nullum (nam sic leg. pro nunquam) moritura per ærum, Curtius: ut ipse Curtius sit κλέος, fama vetus, nota elegantia: καὶ μῦθος παλαιὸς ὁ Κούρτιος. Heins. tamen em. Hic fama et veteris.—362. e mediis Aldina; sicque emendat Scaliger. Equidem desidero in mediis.—363. Bembina lectio est. Vett. edd. gurges in unda; Voss. autem greges in unda. Scaliger hinc effingit: gurges inundans. De Curtio narratio fuit valde diversa, quod Scaliger jam monuit. In pugna cum Sabinis facta sub Romulo narratur ille trajecto lacu in medio foro salvus evasisse. v. Dionys. lib. 11, 42. Varro triplicem historiam affert de LL. IV, p. 36 ed. Dordr. Potuit itaque et alia esse, qua Curtius in eo lacu periisse ferebatur. Fit tamen manifestum, bellis esse corruptum; forte tetri c. gurgitis. Ceterum devotum puta inferis Manibus.-364. 365. Versus in seqq. suspicor esse plures in margine ascriptos ab iis, qui nova exempla cumulare vellent. prudens, sciens ac volens. Sed quid vs. 365 velit non satis capio. Scaliger dedit: Legitimi...Regis: ut Porsenna sit, cum Scævola antea scribam falso pro rege habuisset. Parum placet acumen. Malim Legitime ad passus annectere: ut forte cavere voluerit poëtaster, ne ob maleficium perpessus ignem putaretur. Etiam Burmanno in Anthol. Tom. 1, pag. 199, parum placere video Regem legitimum; conjicit ille Finitimi, quod et Heinsio in mentem venit. Cur tamen non placuit Clusini, Etrusci, Tyrrheni?-366. Huic C. Heins. em., bene; et mox illi. Jungenda: socius virtutis et ille: si versus sequens deletur.-367. flammis edd. vett. Hunc Flaminium, qui flammæ se dederit, nemo facile ex historia vetere eruat. Metaphorice accipi de bello, adeoque de Flaminio Cos., qui cum Annibale conflixit, Scaliger: nimis argute. Satis prodit vel inepta alliteratio: Flaminius flammis, ab indocto homine procusum versum esse, qui veteri poëtæ excidere non potuit. Accommodatior historiæ est Jac. Nic. Loënsis Epiphyll. 1x, 2 emendatio: Cacilius, devota dedit qui lumina flammis, ut sit notus ille Metellus, luminibus orbatus, quod Palladium ex incendio ædis Vestæ rapuerat, Enimvero Curii memoratio vix alium quam Fabricium postulat vel admittit. Forte librarius turbas fecit, cum esset exaratum : Mucius et, prudens ardorem corpore passus. Hic Curius, clara socius virtutis et ille Fabricius, cessit cui fructa potentia Regum. Jam ascriptum repererat ille in margine ad v. 363 devota dedit qui corpora flamma. Nec longe ab hoc aberat Jo. Schrader.-368. talis pro tales accipiendum: Jure igitur sedes pietatis, piæ sedes, honorat tales. Versus parum affabre procusus. Vett. edd. cum Petav. et Voss. honores. Heins. conj. Jure triumphali, nescio quo fructu.—369. Isthie vett. edd. Istarum piadasque duces quæ vox triumphet Petav. Scipiadasque duces quorum d. tr. Scipiada rapidi, qui et Virgilio: duo fulmina belli. Aldina Scipiadasque.-370. Mania Romanis Ms. Kæler. et Voss., parum commode. Mania rapidis L. Ms. Helmst. M. quos rapidis Petav.,

« 前へ次へ »