Addiderat; subitòque novum consurgere bellum Romulidis, Tatioque seni, Curibusque severis. Post idem, inter se posito certamine, reges Armati Jovis ante aram, paterasque tenentes, 640 Stabant, et caesa jungebant fœdera porca. Haud procul inde, citae Metium in diversa quadrigae Distulerant, (at tu dictis, Albane, maneres!) Raptabatque viri mendacis viscera Tullus
Per silvam, et sparsi rorabant sanguine vepres. Nec non Tarquinium ejectum Porsena jubebat Accipere, ingentique urbem obsidione premebat: AEneadae in ferrum pro libertate ruebant. Illum indignanti similem, similemque minanti, 649 Adspiceres, pontem auderet quòd vellere Cocles, Et fluvium vinclis innaret Cloelia ruptis. In summo custos Tarpeiae Manlius arcis Stabat pro templo, et Capitolia celsa tenebat, Romuleoque recens horrebat Regia culmo. Atque hic auratis volitans argenteus Anser Porticibus Gallos in limine adesse canebat: Galli per dumos aderant, arcemque tenebant, Defensi tenebris et dono noctis opacae. Aurea caesaries ollis, atque aurea vestis; Virgatis lucent sagulis; tum lactea colla Auro innectuntur; duo quisque Alpina coruscant Gaesa manu, scutis protecti corpora longis. Hic exsultantes Salios, nudosque Lupercos, Lanigerosque apices, et lapsa ancilia caelo
Ludi, e repente a nuova guerra accesi Romolo e i suoi, l'austero Tazio e i Curj. Quindi a far triegua i re medesmi armati, Colle pátere in man, di Giove all'ara, Stanno, e ne affida uccisa porca i patti. Non lunge, in duo preste quadrighe opposte Mezio squartar' (perfido Alban, tel merti!), E i membri or trae del mentitor pe' boschi Tullo, e n'irrora a vivo sangue i bronchi. Reso a Tarquinio il tolto soglio in Roma Vuol Porsenna e l'asside: a' colpi in frotta Corre il Roman, che libertà difende.
D'ira e minaccia ebbro vedresti il Tosco, Ch'osi schiantar Coclite solo il ponte, Clelia guadar, rotti i suoi lacci, il Tebbro. Sta Manlio in cima, e il Campidoglio e il Tempio, Tarpeo custode, alacre guarda, e al sacro Romuleo Ostel la fresca paglia inaspra. Quì pe' portici aurati argentea sbatte Oca e schiamazza, esser già presso i Galli: Venían pe' dumi ad occupar la rocca, Che omai tenean, da cupa notte ombrati. Aurea la chioma, aurea la veste, ha il Gallo; Splende in sajo vergato; e i lattei colli Cerchia un aureo monil; ciascun brandisce Due dardi Alpini, e lunga targa il copre. Sculse i nudi Luperci, e i Salii in danze, Gli almi pílei lanuti, e i santi ancili
Extuderat: castae ducebant sacra per urbem Pilentis matres in mollibus. Hinc procul addit Tartareas etiam sedes, alta ostia Ditis; Et scelerum pœnas; et te, Catilina, minaci Pendentem scopulo, Furiarumque ora trementem; Secretosque pios, his dantem jura Catonem. 670 Haec inter tumidi late maris ibat imago Aurea, sed fluctu spumabant caerula cano; Et circum argento clari delphines in orbem AEquora verrebant caudis, aestumque secabant. In medio classes aeratas, Actia bella,
Cernere erat; totumque instructo marte videres Fervere Leucaten, auroque effulgere fluctus. Hinc Augustus agens Italos in prælia Caesar, Cum patribus, populoque, Penatibus, et magnis dís, Stans celsa in puppi; geminas cui tempora flammas Laeta vomunt, patriumque aperitur vertice sidus. Parte alia, ventis et dis Agrippa secundis, 682 Arduus, agmen agens; cui, belli insigne superbum, Tempora navali fulgent rostrata corona. Hinc ope barbarica variisque Antonius armis Victor, ab Aurorae populis et littore rubro, AEgyptum, viresque Orientis, et ultima secum Bactra vehit; sequiturque, nefas! AEgyptia conjux Unà omnes ruere; ac totum spumare, reductis Convulsum remis rostrisque tridentibus, aequor.690 Alta petunt: pelago credas innare revulsas Cycladas, aut montes concurrere montibus altos:
Che piovve il ciel: portan pie madri in molli Carri festivi i sacri vasi intorno.
D'Orco i seggi fe' lungi, e i buj del Tartaro, E il duol degli empj, e un Catilina pendolo Da cadevol ciglion, tra Furie tremolo; Ei pii, sparto, sotto tue leggi, o Cato. Nel mezzo aprì di gonfio mar gran campo D'or cilestrin, ma l'imbianchía la schiuma; E usciti a carolar delfin d'argento Sull'onda ergean lucide terga e code. Le armate prore e l'Azia guerra in mezzo Vedeași, e tutto arder Leucáte in armi, E il fulgid' or riverberar sul flutto, Quindi a pugnar l'Itale genti adduce, Lari e i gran dii, popolo e padri, Augusto, Alto in piè sulla poppa; alme alle tempie Brillan due fiamme, e l'astro Giulio in mezzo. Vien quinci Agrippa arduo fra schiere, e fausti Ha i venti e i dei; tien la rostrata fronte, Segno d'alti trofei, naval corona,
Torme barbare altronde e svarie all' armi L'Anton, che l'Indo e l'Eritréo già vinsę, Gli Eoi gli Egizj e il final Battro or seco Tragge; e (oh! sozzor!) Faria consorte il siegue, Fan foga a un punto; e a lunghi remi e a rostri Dentati, il mar tutto si frange in spume. Vansi a investir: svelte diresti a nuoto Cicladi errar, monti cozzar con monti;
Tanta mole viri turritis puppibus instant. Stuppea flamma manu, telisque volatile ferrum, Spargitur: arva nova Neptunia caede rubescunt. Regina in mediis patrio vocat agmina sistro; Necdum etiam geminos a tergo respicit angues. Omnigenúmque deûm monstra, et latrator Anubis, Contra Neptunum et Venerem contraque Minervam, Tela tenent: saevit medio in certamine Mavors 700 Caelatus ferro; tristesque ex aethere Dirae, Et scissa gaudens vadit Discordia palla, Quam cum sanguineo sequitur Bellona flagello. Actius haec cernens arcum intendebat Apollo Desuper: omnis eo terrore AEgyptus, et Indi, Omnis Arabs, omnes vertebant terga Sabaei. Ipsa videbatur ventis regina vocatis Vela dare, et laxos jam jamque immittere funes. Illam inter caedes, pallentem morte futura, Fecerat ignipotens undis et Iapyge ferri:
Contra autem magno maerentem corpore Nilum, Pandentemque sinus, et tota veste vocantem Caeruleum in gremium, latebrosaque flumina, victos. At Caesar, triplici invectus Romana triumpho Moenia, dis Italis votum immortale sacrabat, Maxima ter centum totam delubra per urbem. Laetitia ludisque viae plausuque fremebant: Omnibus in templis matrum chorus, omnibus arae. Ante aras terram caesi stravere juvenci. Ipse, sedens niveo candentis limine Phœbi,
« 前へ次へ » |