ページの画像
PDF
ePub

Gnosius, atque habilem vagina aptârat eburna,
Dat Niso Mnestheus pellem horrentisque leonis
Exuvias: galeam fidus permutat Aletes.
Protenus armati incedunt; quos omnis euntes
Primorum manus ad portas juvenumque senumque
Prosequitur votis: nec non et pulcher Iulus,
Ante annos animumque gerens curamque virilem,
Multa patri portanda dabat mandata; sed aurae
Omnia discerpunt, et nubibus irrita donant.

309
Egressi superant fossas, noctisque per umbram
Castra inimica petunt, multis tamen ante futuri
Exitio. Passim somno vinoque per herbam
Corpora fusa vident; arrectos littore currus;
Inter lora rotasque viros; simul arma jacere,
Vina simul. Prior Hyrtacides sic ore locutus:
Euryale, audendum dextra: nunc ipsa vocat res.
Hàc iter est: tu, ne qua manus se attollere nobis
A tergo possit, custodi, et consule longe;
Haec ego vasta dabo, et lato te limite ducam. 319
Sic memorat, vocemque premit: simul ense superbum
Rhamnetem aggreditur, qui fortè tapetibus altis
Exstructus toto proflabat pectore somnum:
Rex idem, et regi Turno gratissimus augur;
Sed non augurio potuit depellere pestem.
Tres juxta famulos temere inter tela jacentes,
Armigerumque Remi premit, aurigamque sub ipsis
Nactus equis, ferroque secat pendentia colla.
Tum caput ipsi aufert domino, truncumque relinquit

Fe' il Gnossio Licaon, miracol d'arte.

D'Afro lion villosa pelle a Niso

Dona Mnestéo: l'elmo gli cangia Alete.

Van tosto armati; e il pieno stuol de' Grandi,
Giovani e vecchi, ambo alle porte siegue
Con plausi e voti: il biondo Giulo intanto,
Che ha virile anzi tempo e il petto e il senno,
Più cose invía pel genitor; ma l'aura

Le sperge, oh! dio!, l'offre alle nubi in giuoco.
Son fuor, varcano il fosso, e van tra l'ombre
Nel campo ostil, mà per far pria gran strage.
Fra il sonno e il vin corpi per l'erba stesi
Quà e là vedean; carri sul pian sorritti;
Guerrier fra briglie e rote; e d'armi e d'orci
Mucchi a giacer. Niso qui ruppe il primo:
Eurialo, or braccio e ardir: quì tutto il chiede.
Questa è la via: tu, che squadriglia a tergo
Non ci abbia a cor, bada da lungi, e il vieta;
Ch'io qui fo guasto, e a largo pian ti scorgo.
Tacque, ciò detto: e già l'altier col brando
Rannete assal, che in alti drappi agiato
Sbuffava allor da tutta l'epa il sonno:
Piacente a Turno augure re; ma l'estro
Da quel rio morbo a preservar nol valse.
Tre servi opprime ebbri tra l'armi, e al lasso
Scudier di Remo, e al suo cocchier, là visti
Sotto i cavai, pendoli mozza i capi.

Nè il risparmia al padron; sì tronco il lascia

331

Sanguine singultantem: atro tepefacta cruore
Terra toriq; madent. Nec non Lamyrumq; Lamumque,
Et juvenem Sarranum, illa qui plurima nocte
Luserat, insignis facie, multoque jacebat
Membra deo victus: felix si protenus illum
AEquasset nocti ludum, in lucemque tulisset!
Impastus ceu plena leo per ovilia turbans,
Suadet enim vesana fames, manditque trahitque
Molle pecus, mutumque metu; fremit ore cruento.
Nec minor Euryali caedes: incensus et ipse
Perfurit, ac multam in medio sine nomine plebem,
Fadumque, Herbesumq; subit, Rhotumq; Arabimque,
Ignaros; Rhætum vigilantem et cuncta videntem, 341
Sed magnum metuens se post cratera tegebat;
Pectore in adverso totum cui comminus ensem
Condidit assurgenti, et multa morte recepit.
Purpuream vomit ille animam, et cum sanguine mixta
Vina refert moriens: hic furto fervidus instat.
Jamque ad Messapi socios tendebat, ubi ignem
Deficere extremum, et religatos rite videbat
Carpere gramen equos. Breviter quum talia Nisus
(Sensit enim nimia caede atque cupidine ferri): 350
Absistamus, ait; nam lux inimica propinquat.
Pœnarum exhaustum satis est; via facta per hostes.
Multa virúm solido argento perfecta relinquunt
Armaque, craterasque simul, pulchrosque tapetas.
Euryalus phaleras Rhamnetis et aurea bullis
Cingula, (Tiburti Remulo ditissimus olim

[ocr errors]

Nero sangue alitar: n'è molle il toro,
Tiepido il suol. Lámiro aggiugne e Lamo,
E il belloccio Sarran, che feo trastulli
Mezza la notte, e per dolcezza stanco
Alto dormía. Felice lui, se caldo
Seguía quel gioco, e lo portava all'alba!
Tal pieno ovil strazia un leon, là spinto
Da rio digiun; le pavid'agne inermi

Qui trae, là ingozza; e a lorde labbia freme.
Nè fa il Socio men scempio: anch'ei fiammante
Infuria, e un stuol d'oscuro volgo a mezzo,
Poi Fado, Erbéso, Arabi e Reto, ignari
Svena; Reto che vegghia e il tutto guata,
Ma vel si fa d'un botticel per tema;
Mentr'ei levasi incontro, il ferro all'elsa
Gli asconde in petto, e nel ritrae che spira.
L'alma ei vome purpurea, e misto al sangue
Vin nel morir: quei fervid'insta al furto.
E or sul drappel va di Messapo, u'scorge
Mancar gli ultimi fuochi, e al largo avvinti
Tonder l'erba i destrier. Quì Niso, in vista
Ch'ei troppo a strage arde portarsi, il motto
Scaglia: Cessiam; che il dì nemico appressa.
Fio che basti pagar'; la strada è nostra.
Lascian molt'armi, e bei tapeti, e tazze
Di saldo argento. I tuoi, Rannete, equestri
Fregi, e il tuo Cinto ad auree bolle insigne,
(L'ebbe Remol Tiburte in don dal ricco

IL

359

Quae mittit dona, hospitio quum jungeret absens,
Caedicus; ille suo moriens dat habere nepoti:
Post mortem bello Rutuli pugnaque potiti.)
Haec rapit, atque humeris nequidquam fortibus aptat.
Tum galeam Messapi habilem cristisque decoram
Induit. Excedunt castris, et tuta capessunt.
Interea praemissi equites ex urbe Latina,
Cetera dum legio campis instructa moratur,
Ibant, et Turno regis responsa ferebant,
Tercentum, scutati omnes, Volscente magistro.
Jamque propinquabant castris, murosque subibant .
Quum procul hos laevo flectentes limite cernunt;
Et galea Euryalum sublustri noctis in umbra
Prodidit immemorem, radiisque adversa refulsit. 370
Haud temerè est visum, conclamat ab agmine Volscens:
State, viri; quae caussa viae? quive estis in armis?
Quove tenetis iter? Nihil illi tendere contra;
Sed celerare fugam in silvas, et fidere nocti.
Objiciunt equites sese ad divortia nota

Hinc atque hinc, omnemque abitum custode coronant.
Silva fuit late dumis atque ilice nigra

Horrida; quam densi complérant undique sentes;
Rara per occultos lucebat semita calles.
Euryalum tenebrae ramorum onerosaque praeda 380
Impediunt; fallitque timor regione viarum.
Nisus abit: jamque imprudens evaserat hostes,
Ad lucos qui post, Albae de nomine, dicti
Albani; tum rex stabula alta Latinus habebat.

« 前へ次へ »