ページの画像
PDF
ePub

(Qual, molle i rai, con Ilionéo vuol Giulo)
Vien presa, e a braccia in sua magion riposta.
Ma la tromba da lunge in carme orrendo
Squillo: sieguon clamori e il ciel rimugge.
S'affretta il Volsco; ampia testuggin stringe;
Volge fossi colmar, sbarbar steccati.
D'entrar fan altri, e là scalar le mura,
Ve l'ala è rada, e di guerrier men carco
L'orlo traspar. Sparge all'incontro il Frige
Nembi d'ogn'arme, e con forcon gli arretra,
Già in guerra lunga alle difese usato.
D'un pondo rio sassi pur volge, inteso
L'ostil tetto a squarciar; mentre pur tutti
Sott'esso i casi aman soffrir. Ma il nerbo
Non basta omai; ch'ove il gran Cuneo incalza,
Ruota e spinge il Trojan stempiata mole,
Che i Dauni abbatte, ampia cadendo; e tutto
Scioglie il bellico intesto. A cieco marte
Que' fier non più curan pugnar; ma pieno
Di strai fan gioco, a votar d'oste il cinto.
Truce a veder, d'Etrusco pin brandisce
Fumid'asta Mezenzio, e fuochi avventa.
Pro Messapo a cavai, Nettunia prole,
Rompe il vallo, e vuol scale, e assalto intima.
Deh voi, Calliope, or m'aspirate, or canto
Quai stragi allor col duro ferro un Turno
Menò, quai spinse altri bell'alme all'Orco;
Del gran lottar meco svolgete il campo.

VIRGIL. Eneid. Tom. II.

Turris erat vasto suspectu et pontibus altis, 'Opportuna loco: summis quam viribus omnes Expugnare Itali, summaque evertere opum vi, Certabant; Troës contra defendere saxis, Perque cavas densi tela intorquere fenestras. Princeps ardentem conjecit lampada Turnus, 550 Et flammam affixit lateri, quae plurima vento Corripuit tabulas, et postibus haesit adesis. Turbati trepidare intus, frustraque malorum Velle fugam: dum se glomerant, retroque residun In partem quae peste caret, tum pondere turris Procubuit subitò, et caelum tonat omne fragore. Semineces ad terram, immani mole secuta, Confixique suis telis, et pectora duro Transfossi ligno, veniunt. Vix unus Helenor, Et Lycus, elapsi; quorum primaevus Helenor, 540 Maconio regi quem serva Licymnia furtim Sustulerat, vetitisque ad Trojam miserat armis, 'Ense levis nudo, parmaque inglorius alba. Isque ubi se Turni media inter millia vidit, Hinc acies atque hinc acies adstare Latinas; Ut fera, quae densa venantum septa corona Contra tela furit, seseque haud nescia morti Injicit, et saltu supra venabula fertur; 'Haud aliter juvenis medios moriturus in hostes Irruit, et quà tela videt densissima tendit. At pedibus longe melior Lycus, inter et hostes, Inter et arma, fuga muros tenet, altaque certat

550

Torre sorgea d'ampio prospetto e d'alti Ponti e ben posta: a gran poter gli Ausonj D'espugnarla fean gara, e a forze unite Giù trarla; i Teucri ecco far arme i sassi, Fitti scoccar pe' lunghi fori i strali. Scaglio primier fervida lampa, e a un fianco Turno affisse l'ardor, che al vento crebbe, Gli assi comprese, arse forò le porte. Treman dentro smarriti, e invan la fuga Cercan dal mal: mentre fan gruppo al tergo Non colto ancor, spiomba repente e grave Cade la torre, e l'etra tutta introna.

Van gli egri al suol, colla gran mole in collo, Punti da' proprj strai, da' lignei brani

Trafitti il sen. Soli Elenorre e Lico

Sfuggiro a stento. Era Elenor men fresco,
(Licinia schiava al re Meonio diello

Furtiva, e il volse all' armi d'Ilio) in nuda
Spada succinto, e a bianca targa oscuro.
Com'ei di Turno infra i guerrier si vide,
E a destra e a manca armi Latine in resta;
Qual fra un branco d'arcier fier apro stretto
Contro i dardi s'adira, e conscio a morte
Gettasi, e a salto i ferrei lacci investe;
Disperato il garzon fra l'ire ostili

Lanciasi, e d'armi ov'è la piena, ei tende,
Ma Lico a piè miglior, fra schiere e teli,
Fugge, e già tien le mura, e l'arduo bordo

560

Prendere tecta manu, sociúmque attingere dextras.
Quem Turnus, pariter cursu teloque secutus,
Increpat his victor: Nostrasne evadere, demens,
Sperasti te posse manus? Simul arripit ipsum
Pendentem, et magna muri cum parte revellit:
Qualis ubi aut leporem aut candenti corpore cycnum
Sustulit alta petens pedibus Jovis armiger uncis;
Quaesitum aut matri multis balatibus agnum
Martius a stabulis rapuit lupus. Undique clamor
Tollitur: invadunt, et fossas aggere complent;
Ardentes taedas alii ad fastigia jactant.
Ilioneus saxo atque ingenti fragmine montis
Lucetium, portae subeuntem, ignesque ferentem;
Emathiona Liger, Corynaeum sternit Asylas;
Hic jaculo bonus, hic longe fallente sagitta;
Ortygium Caeneus, victorem Caenea Turnus,
Turnus Itym, Cloniumque, Dioxippum, Promolumq;
Et Sagarim, et summis stantem pro turribus Idan; 570
Privernum Capys: hunc primò levis hasta Temillae
Strinxerat: ille manum, projecto tegmine, demens
Ad vulnus tulit; ergo alis allapsa sagitta,

Et laevo adfixa est lateri manus, abditaque intus
Spiramenta animae letali vulnere rumpit.

Stabat in egregis Arcentis filius armis,

Pictus acu chlamydem, et ferrugine clarus Ibera, Insignis facie, genitor quem miserat Arcens, Eductum Martis luco, Symaethia circum

Flumina, pinguis ubi et placabilis ara Palici. 580

Fa d'afferrar, d'unir co' suoi la destra.
Col piè coll'arme il siegue Turno, e aggiunto
Così lo sbeffa: E che? sperasti uscirmi,
Stolto, di man? pendol l'arronca intanto,
Nel sbarba, e insiem parte giù trae del muro:
Qual se augel del Tonante al ciel salendo
Ghermì coll' unco piè leprotto o cigno;
Se marzio lupo agno rapì, cui mesta
Cerchi la madre a gran belar. Fier grido
S'alza: fan urto, e omai le fosse han colme;
Altri alle cime accese tede avventa.
Stende Ilionéo, tratto un ciglion di monte,
Lucezio all'uscio, ove a por fuoco accorre;
Di Ligri Emazio, e Corinéo d'Asila

Fur ostie, a colpi un di saetta, un d'asta;
Cede Ortigio a Cenéo, lui svena un Turno;
Svena Promul, Diosippo e Clonio ed Iti,
Sagari e anch' Ida il torrigian; diè morte
Capi a Priverno: il strisciò pria Temilla
Con lieve astil; getta lo scudo il folle,
Porta al sfregio la man; quà vola un dardo,
La man gl'infigge al manco lato, e intruso
Con ria ferita ogni spirar gli rompe.
Stava il figlio d'Arcente in lucid' armi,
Conto a vel rabescato e a lustro Ibero,
L'armò il padre pe' Troi, del Marzio luco
Leggiadro alunno alle Simezie rive,
Dove a Palicio ara placabil fuma.

« 前へ次へ »