Tazze a Giove or libiam, d'Anchise a' prieghi L'ombra invochiam, vini apprestiam secondi. Ciò detto, al crin fronzuti rami attorce; Del loco il Genio, e prima dea la Terra, Priega, e le Ninfe, e anco non conto il Fiume: Poi per ordin la Notte, e i segni a Notte Nascenti, e il Giove Idéo, la Frigia madre, Dal Ciel dall' Orco ambi onde nacque invoca. D'alto il gran padre a ciel seren tre volte Tonò; poi nube a' raggi d'oro accesa, Ch'ei scotea di sua man, mostrò dall'etra. Pel Frigio stuol tosto il rumor si sparge, Che il dì pur venne a edificar lor mura. D'altri cibi fan gara, e a'grandi augurj Godon tazze ripor, far serto a'vini.
Del dì vegnente al primo albòr, divisi Quai là geníe, borghi e confini e lidi, Vanno a esplorar: Nemi quì stagna, il Tebbro Qui scorre, han quì gli acri Latin lor sede. Istrutto Enea scelti d'ogn' ordin manda Cento Oratori al regal tetto augusto, Velato ognun d'almi Palladii rami; Doni a recar, pace a impetrar pe' Teucri. Questi affrettansi al cenno, e via pedestre Fan ratti: ei segna in umil fosso i muri, Scomparte il loco; e i primi seggi al lito Di merli e vallo, a mo' di campo, ei cinge. Già dei Latin, scorsa lor via, gli Araldi
Ardua cernebant juvenes, muroque subibant. Ante urbem pueri et primaevo flore juventus Exercentur equis, domitantque in pulvere currus, Aut acres tendunt arcus, aut lenta lacertis Spicula contorquent, cursuque ictuque lacessunt: Quum praevectus equo longaevi regis ad aures Nuntius ingentes ignota in veste reportat Advenisse viros. Ille intra tecta vocari Imperat, et solio medius consedit avito. Tectum augustum, ingens, centum sublime columnis, Urbe fuit summa, Laurentis regia Pici, Horrendum silvis et relligione parentum. Hic sceptra accipere, et primos attollere fasces, Regibus omen erat; hoc illis curia templum; Hae sacris sedes epulis; hic, ariete caeso, Perpetuis soliti patres considere mensis. Quin etiam veterum effigies ex ordine avorum Antiqua e cedro, Italusque, paterque Sabinus Vitisator, curvam servans sub imagine falcem, Saturnusque senex, Janique bifrontis imago, Vestibulo adstabant; aliique ab origine reges Martia qui ob patriam pugnando vulnera passi. Multaque praeterea sacris in postibus arma; Captivi pendent currus, curvaeque secures, Et cristae capitum, et portarum ingentia claustra, Spiculaque, clypeique, ereptaque rostra carinis. Ipse Quirinali lituo parvaque sedebat Succinctus trabea, laevaque ancile gerebat
Scopron torri e palagi, e il muro han presso. Fanti e garzon stan ne' pomerj in foga
A usar cavai, feri a domargli al carro, Ọ a curvar valid'arco, o a trar con nerbo Stral molle, e al corso irne e al bersaglio in giostra: Qui al vecchio re nunzio precorre in sella, Ch'uomin membruti in strania veste ignoti Là poser piè. Quei fa chiamargli a corte, Sale il soglio de' padri, e medio siede.
Gran tetto, a cento alte colonne augusto, Reggia di Pico, era a Laurento in vetta, Tremendo il fea l'avito culto e il luco. Qui fausto a'regi era il tor scettro, e i primi Fasci alberar: curia quì avéan, quì tempio: Quì fean gli epuli sacri; e ucciso il capro, Sedeansi i padri a lunghe mense in lista. Qul pur per serie in prisco cedro espressi Gli avi vetusti, e Italo, e il gran Sabino Mastro a vignar, coll'unca falce a'piedi, E il buon veglio Saturno, e il Dio bifronte, Fregian l'ingresso; e ogn'altro re che baldo Fra l'urto ostil diè per la patria il sangue. Molt' arme inoltre all' onorate imposte; Carri pendon cattivi, e arcate scuri, Svelte a porte gran sbarre, e marzie creste, Rostri a prore rapiti, e dardi, e scudi. Col lituo Quirinal, succinto in corta Trábea sedéa, grave d'ancil la manca,
Picus, equúm domitor; quem capta cupidine conjux Aurea percussum virga, versumque venenis, Fecit avem Circe, sparsitque coloribus alas. Tali intus templo divúm, patriaque Latinus Sede sedens, Teucros ad sese in tecta vocavit; Atque haec ingressis placido prior edidit ore:
Dicite, Dardanidae, neque enim nescimus et urbem Et genus, auditique advertitis aequore cursum, Quid petitis? quae caussa rates, aut cujus egentes Littus ad Ausonium tot per vada caerula vexit? Sive errore viae, seu tempestatibus acti, (Qualia multa mari nautae patiuntur in alto) 200 Fluminis intrastis ripas, portuque sedetis; Ne fugite hospitium; neve ignorate Latinos Saturni gentem, haud vinclo nec legibus aequam, Sponte sua, veterisque dei se more tenentem. Atque equidem memini (fama est obscurior annis) Auruncos ita ferre senes; his ortus ut agris Dardanus Idaeas Phrygiae penetrárit ad urbes, Threiciamque Samum, quae nunc Samothracia fertur. Hinc illum Corythi Tyrrhena ab sede profectum Aurea nunc solio stellantis regia caeli Accipit, et numerum divorum altaribus addit. Dixerat; et dicta Ilioneus sic voce secutus: Rex, genus egregium Fauni, nec fluctibus actos Atra subegit hiems vestris succedere terris; Nec sidus regione viae littusve fefellit.
Consilio hanc omnes animisque volentibus urbem
Pico, il prode a destrier; cui d'estro insana D'aurea verga percosso, e vinto a'toschi, Fe' Circe augel, l'ale a color gli sparse. Da un tal tempio d'Iddii, sul patrio assiso Soglio un Latin, dentro in sua pompa i Teucri Chiama; e primier con dolce viso imprende:
Dite, o Dardanii, (a noi la vostra è conta Stirpe e città, nè quì approdaste ignoti) Da voi che vuolsi? e qual d'Ausonia ai lidi Per tanti guadi uopo o cagion vi spinse? O urto di nembo, o error di via, (disagi Non radi a'nauti in alto mar) nel fiume V'abbia fatto imboccar, sederne al porto; L'ospizio amate; ite i Latin saggiando Saturnia gente, aurea per sè, senz'uopo Di lacci o leggi, e al prisco dio conforme. Da' vecchi Aurunci io ben udíi (tal fama Gli anni oscurar'); che in queste terre nato Dardano a Idee Frigie cittadi, e a Samo Di Tracia, andò, ch'or Samotracia è detta. Lui da Córito uscito, Etrusca sede, L'aurea del ciel stellata reggia in trono Tien ora, e so che un nume crebbe all'are. Tal disse il re; tal Ilionéo rispose:
Gran Sir, di Fauno alta genía, nè scossi Dal mar ci strinse a quà venir fier turbo; Nè fuor di via spiaggia ci trasse o stella. Quà tutti a senno e d'un voler siam giunti, VIRGIL. Eneid. Tom. II.
« 前へ次へ » |