ページの画像
PDF
ePub

Stridentem fundam, positis Mezentius hastis,
Ipse ter adducta circum caput egit habena,
Et media adversi liquefacto tempora plumbo
Diffidit, ac multa porrectum extendit arena.
Tum primúm bello celerem intendisse sagittam
Dicitur, ante feras solitus terrere fugaces,
Ascanius, fortemque manu fudisse Numanum,
Cui Remulo cognomen erat, Turnique minorem
Germanam, nuper thalamo sociatus, habebat. 589
Is primam ante aciem, digna atque indigna relatu
Vociferans, tumidusque novo praecordia regno,
Ibat, et ingentem sese clamore ferebat:

600

Non pudet obsidione iterum valloque teneri, Bis capti Phryges, et Marti praetendere muros? En qui nostra sibi bello connubia poscunt! Quis deus Italiam, quae vos dementia, adegit? Non hic Atridae, nec fandi fictor Ulyxes. Durum ab stirpe genus, natos ad flumina primùm Deferimus, saevoque gelu duramus et undis: Venatu invigilant pueri, silvasque fatigant: Flectere ludus equos, et spicula tendere cornu. At patiens operum parvoque assueta juventus, Aut rastris terram domat, aut quatit oppida bello. Omne aevum ferro teritur; versaque juvencúm Terga fatigamus hasta: nec tarda senectus Debilitat vires animi, mutatque vigorem; Canitiem galea premimus; semperque recenteş Comportare juvat praedas, et vivere rapto.

Pon giù l'aste Mezenzio, e al capo stridula
Tre volte aggira a teso fil la frombola;
Scaglia, e col fuso piombo in mezzo spaccagli
Le tempie, e lungo in molta sabbia stendelo.
Quì il primo uscì bellico stral da Giulo,
Che belve in caccia uso a spaurir fugaci,
Stese a quel dì l'acre Numano esangue.
Remul n'era il cognome, e in fresco Imene
Di Turno avea la minor suora. Ei dunque
Dell'oste a testa onte a ridirsi indegne
Bociava, e pien del nuovo regno il petto,
Vasto mettea con fiere mosse il grido:

Nè avete, o Frigi arsi e riarsi, a scorno
Ch'altro assedio v'astringa al vallo, al muro?
Ve' il Marzio stuol, ch' Itale nozze espugni!
Qual nume a Italia, o qual follia, vi spinse?
Quì nè Atridi nudriam, nè astuti Ulissi.
Nasciam ferrea genía; gl'infanti a' fiumi
Portiam, ve l'onda e il crudo gel gl'induri:
Suda in cacce il fanciul, tormenta i boschi;
Fa suo scherzo il trattar corsieri e dardi.
Saldo all'opra l'adulto e al poco avvezzo,
O il suol rastrella, o in guerra batte i muri.
Stiam tra il ferro ogni età; c'è il piè dell'asta
Stimol pe' buoi; nè il senil pondo i nervi
Sfianca, o scolora il brio; premiam coll'elmo
L'onorata canizie; e sempre nuove

Giova prede ammassar, campar di ratto.

Vobis picta croco et fulgenti murice vestis;
Desidiae cordi; juvat indulgere choreis;

610

alta

Et tunicae manicas et habent redimicula mitrae. O verè Phrygiae, neque enim Phryges, ite per Dindyma, ubi assuetis biforem dat tibia cantum. Tympana vos buxusque vocant Berecyntia matris Idaeae: sinite arma viris, et cedite ferro.

Talia jactantem dictis ac dira canentem
Non tulit Ascanius; nervoque obversus equino
Intendit telum, diversaque brachia ducens
Constitit, ante Jovem supplex per vota precatus:
Juppiter omnipotens, audacibus annue cœptis. 620
Ipse tibi ad tua templa feram solemnia dona;
Et statuam ante aras aurata fronte juvencum
Candentem, pariterque caput cum matre ferentem,
Audit et caeli genitor de parte serena
Intonuit laevum: sonat unà fatifer arcus.
Effugit horrendùm stridens adducta sagitta,
Perque caput Remuli venit, et cava tempora ferro
Trajicit. 1, verbis virtutem illude superbis.
Bis capti Phryges haec Rutulis responsa remittunt.
Hoc tantùm Ascanius. Teucri clamore sequuntur, 630
Laetitiaque fremunt, animosque ad sidera tollunt.

AEtheria tum fortè plaga crinitus Apollo
Desuper Ausonias acies urbemque videbat,
Nube sedens; atque his victorem affatur Iulum:
Macte nova virtute, puer; sic itur ad astra,
Dis genite, et geniture deos: jure omnia bella

Voi toghe in croco pinte e in ostro fulgide,
E ozj in piume apprezzate, e danze in giolito;
Lacci le mitrie, e i giubboncelli han maniche.
O Frigie sì, non Frigi, ite pel Dindimo,
L'usate a udir bifori tube. Invitavi

La madre Idea, che i bossi pregia e i timpani:
Giù il ferro omai; l'armi cedete a mascoli.

Lui, ch'arde e sbuffa e in tristo carme insulta, Nol soffre Ascanio; equino nervo incorda, V'incocca un dardo, e a tese braccia in atto, Chino a Giove s'arresta, e tal fa priego: Gran Re del ciel, deh! a baldi voti arridi. Tu a' templi tuoi doni solenni, e all'are T'avrai per me d'aurata fronte un bianco Torel, che pari erga alla madre il capo. Die Giove ascolto: in lucid'etra a manca Tuona, e a quel tuon suona il mortifer'arco. Scosso lo stral fugge con strido orrendo, Vien di Remul pel capo, e i polsi in fronte Gli spacca. Or va, rodi superbo il merto. Tal voi rimbecca arso e riarso il Frige. Giulo non più. Plaudongli i suoi con grida, Fremon per gioja, ergon gli spirti agli astri. Dal grand'etere allor l'intonso Apollo Giù l'Ausonie mirava e schiere e mura, Là in nube assiso; e al vincitor fe' plauso: Cresci, o nuovo campion; sì al ciel si giunge; Figlio di dei, dei figlierai: dar pace

[merged small][ocr errors]

Gente sub Assaraci fato ventura resident:

650

Nec te Troja capit. Simul haec effatus, ab alto
AEthere se mittit; spirantes dimovet auras,
Ascaniumque petit: formam tum vertitur oris 640
Antiquum in Buten. Hic Dardanio Anchisae
Armiger ante fuit, fidusque ad limina custos;
Tum comitem Ascanio pater addidit. Ibat Apollo
Omnia longaevo similis, vocemque, coloremque,
Et crines albos, et saeva sonoribus arma;
Atque his ardentem dictis affatur Iulum:
Sit satis, AEneada, telis impunè Numanum
Oppetüsse tuis: primam hanc tibi magnus Apollo
Concedit laudem, et paribus non invidet armis.
Cetera parce, puer, bello. Sic orsus Apollo
Mortales medio adspectus sermone reliquit,
Et procul in tenuem ex oculis evanuit auram.
Agnovere deum proceres divinaque tela
Dardanidae, pharetramque fuga sensere sonantem.
Ergo avidum pugnae dictis ac numine Phobi
Ascanium prohibent: ipsi in certamina rursus
Succedunt, animasque in aperta pericula mittunt.
It clamor totis per propugnacula muris:
Intendunt acres arcus, amentaque torquent.
Sternitur omne solum telis: tum scuta cavaeque 660
Dant sonitum flictu galeae: pugna aspera surgit;
Quantus ab occasu veniens pluvialibus Haedis
Verberat imber humum; quàm multa grandine nimbi
In vada praecipitant, quum Juppiter horridus austris

« 前へ次へ »