ページの画像
PDF
ePub

Chiusi i destin, fia di tua casa il vanto.
Troja è poco per te. Si disse, e d'alto
Giù si lanciò; l'aura spirabil fende,

E a Giulo ei vien: l'annoso Bute intanto
Prende a mentir. Questi al Dardanio Anchise
Scudier fu pria, fu buon uscier; poi diello
Compagno a Giulo il genitor. Va Febo
Tutto al vecchio simíl, la voce, il viso,
E il crin nevoso, e l'orrid'arme al rombo;
Quindi al caldo Garzon tal parla: Impune
Da' strali tuoi steso un Numan ti basti,
Germe d'Enea: queste d'onor t'addice
Primizie, e a sè Cintio t'adegua in arme.
Ma qui ferma il pugnar. Del sermo a mezzo
Ecco por giù l'umane forme, e lungi
Svanir dagli occhi in sottil fiato Apollo.
D'Ilio i primier dio l'avvisaro, e divi
L'arco e il carcasso al disparir sonante.
Di Febo al nume e al grave dir, dall'armi
Giulo ardente disvian; ben essi a pugna
Godon tornar, gir d'ogni rischio a fronte.
Per tutto il cinghio erra il clamor: fan tesa
D'archi, e getto a guinzagli. A strai già tutto
S'ingombra il suol: da' cavi seni all'urto
Romban gli elmi e i brocchier: la zuffa inaspra;
Quanta scroscia su i campi al far de' Capri
Esperia piova, o in quanta grandin piomba
Nembo sul mar, s'orrido d'austri Giove

Torquet aquosam hiemem, et caelo cava nubila rumpit.
Pandarus et Bitias, Idaeo Alcanore creti,
Quos Jovis eduxit luco silvestris Iaera,
Abietibus juvenes patriis et montibus aequos,
Portam, quae ducis imperio commissa, recludunt
Freti armis, ultroque invitant moenibus hostem. 670
Ipsi intus dextra ac laeva pro turribus adstant,
Armati ferro, et cristis capita alta corusci:
Quales aëriae liquentia flumina circum,

Sive Padi ripis, Athesim seu propter amoenum,
Consurgunt geminae quercus, intonsaque caelo
Attollunt capita, et sublimi vertice nutant.
Irrumpunt, aditus Rutuli ut vidére patentes.
Continuò Quercens, et pulcher Aquicolus armis,
Et praeceps animi Tmarus, et mavortius Haemon,
Agminibus totis aut versi terga dedere,

680

Aut ipso portae posuere in limine vitam.
Tum magis increscunt animis discordibus irae;
Et jam collecti Troës glomerantur eodem,
Et conferre manum et procurrere longiùs audent.
Ductori Turno diversa in parte furenti,
Turbantique viros, perfertur nuntius hostem
Fervere caede nova, et portas praebere patentes.
Deserit inceptum, atque immani concitus ira
Dardaniam ruit ad portam fratresque superbos;
Et primùm Antiphaten, is enim se primus agebat,
Thebana de matre nothum Sarpedonis alti,
Conjecto sternit jaculo: volat Itala cornus

691

Torce fredd' acque, e il cavo nuvol spacca.
Pandaro e Bizia ( ambo di Giove al luco
Gli ebbe Alcánore Idéo dall'irta Iera)
Non da' patrii discordi abeti e monti,
La porta aprir', che affidò loro il duce,
Sull' arme arditi, entro chiamando i Volsci.
Per due rocche stan essi a destra e a manca,
L'alto capo crestati, in ferrea vesta:
Quali aëree due querce a regio fiume,
D'alto Eridan, d'Adige ameno, in riva,
Sorgon forti di tronco, e intonse all'etra
Levan le fronti; erta la cima ondeggia.
Schiuso l'entrar l'Italo accorre: e tosto
L'Aquicol bello d'armi, e il pro' Quercente,
Tmaro d'estro fulmineo, e il marzio Emone,
Coll' intere lor squadre, o dier le terga
Svolti, o restar' là sulla soglia esangui.
Più truce allor nel doppio stuol fan fiamma
L'ire; e già il Troe colà s'addensa, ed ebbro
D'ordir tenzon d'oltre avventarsi or osa.

Turno, che altrove arde furente e intorbida,
Ode il nunzio feral, che in scempio insolito
Ferve, e dischiuse offre le porte il Dardano.
Tronca l'impresa, e d'orrid' ira gravido
Corre all' Iliaca porta, e a' frati indomiti;
Dardeggia un tronco, e stende primo Antifate,
Che primo uscía (diello al non suo Sarpedone
Madre Tebea): l'Italo astil va rapido

Aëra per tenerum, stomachoque infixa sub altum
Pectus abit; reddit specus atri vulneris undam
Spumantem, et fixo ferrum in pulmone tepescit.
Tum Meropem atq; Erymanta manu, tum sternit Aphidnum;
Tum Bitian ardentem oculis, animisque frementem,
Non jaculo, neque enim jaculo vitam ille dedisset;
Sed magnum stridens contorta falarica venit,
Fulminis acta modo, quam nec duo taurea terga, 700
Nec duplici squama lorica fidelis et auro
Sustinuit: collapsa ruunt immania membra;
Dat tellus gemitum, et clypeum super intonat ingens:
Qualis in Euboico Baiarum littore quondam
Saxea pila cadit, magnis quam molibus ante
Constructam ponto jaciunt: sic illa ruinam
Prona trahit, penitusque vadis illisa recumbit:
Miscent se maria, et nigrae attolluntur arenae;
Tum sonitu Prochyta alta tremit, durumque cubile
Inarime Jovis imperiis imposta Typhoo. 710
Hic Mars armipotens animum viresque Latinis
Addidit, et stimulos acres sub pectore vertit;
Immisitque fugam Teucris atrumque timorem.
Undique conveniunt, quoniam data copia pugnae,
Bellatorque animos deus incidit.

Pandarus, ut fuso germanum corpore cernit,
Et quo sit fortuna loco, qui casus agat res;
Portam vi multa converso cardine torquet,
Obnixus latis humeris, multosque suorum

Manibus exclusos duro in certamine linquit: 720

Pel cedevol sentier; figge lo stomaco,
Trapassa il sen; versa il gran foro un vortice
Spumoso, e il ferro entro al polmon s'intiepida.
Sterna quindi Erimanto, e Afidno, e Merope;
Poi Bizia, igneo ne' rai, nell'alma rabido,
Con dardo no (non potría dardo ucciderlo );
Ma dritta viengli a gran stridor falarica,
Che fulmin par: nè di due buoi le tergora,
Nè il giaco la sostenne ad auree duplici
Squame fedel: le immense membra atterransi;
Rimbomba il suol, tuona il gran scudo al battere:
Qual di Baja talor sul lido Euboico

Cade un pilier, ch' anzi a gran molo eressero,
Quinci lancianlo in mar: così precipita,
Piomba, s'adima; urta ne' guadi, e piantasi:
Mischiansi i gorghi, e nere sabbie sorgono;
L'alta al fragor Próchita trema, e Inarime
Duro covil posto a Tifeo sugli omeri.

Quì il Dio dell'armi estro a' Latini e nerbo
Crebbe, e lor fisse acri gli sproni al petto;
E atra cacciò tema ne' Teucri e fuga.
Tutti accorrono a stuol, poich' ansa e campo
Diessi a pugnar, Marte ogni cuor ne invase.
Come steso il fratel Pandaro scorge,

E a chi sorte s'addía, qual caso imperi;
Volti i cardin la porta a forza ruota,
Gli omer larghi appuntando, e molti esclude
De' suoi, che lascia in cruda mischia: e seco

« 前へ次へ »