ページの画像
PDF
ePub

Ast alios secum includit recipitque ruentes;

Demens! qui Rutulum in medio non agmine regem
Viderit irrumpentem, ultroque incluserit urbi,
Immanem veluti pecora inter inertia tigrim.
Continuò nova lux oculis effulsit, et arma
Horrendùm sonuere; tremunt in vertice cristae
Sanguineae, clypeoque micantia fulmina mittit.
Agnoscunt faciem invisam atque immania membra
Turbati subitò AEneadae. Tum Pandarus ingens
Emicat, et, mortis fraternae fervidus ira,
Effatur: Non haec dotalis regia Amatae,

730

Nec muris cohibet patriis media Ardea Turnum:
Castra inimica vides; nulla hinc exire potestas.
Olli subridens sedato pectore Turnus:

Incipe, si qua animo virtus, et consere dextram;
Hic etiam inventum Priamo narrabis Achillem.
Dixerat: ille rudem nodis et cortice crudo
Intorquet summis adnixus viribus hastam.
Excepere aurae vulnus; Saturnia Juno
Detorsit veniens; portaeque infigitur hasta. 740
At non hoc telum, mea quod vi dextera versat,
Effugies; neque enim is teli nec vulneris auctor.
Sic ait, et sublatum alte consurgit in ensem,
Et mediam ferro gemina inter tempora frontem
Dividit impubesque immani vulnere malas.
Fit sonus; ingenti concussa est pondere tellus:
Collapsos artus atque arma cruenta cerebro
Sternit humi moriens; atque illi partibus aequis

Rutuli inchiude e impetuosi accoglie;

Stolto! che il Daunio re, fra quella calca
Non visto entrar, desso in la rocca il serra,
Qual fra pecore imbelli orribil tigre.

Già gli arse agli occhi un nuovo lume, e un rombo
Dier l'armi orrendo; e le sanguigne in testa
Creste tremar', sfolgoreggiò lo scudo.

L'odioso aspetto e l'ampie membra avvisa
Smarrito il Troe. Pandaro allor, pien d'ira
Del german per la morte: Eh no, gl'intuona,
La dotal qui non è reggia d'Amata,
Nè in patrie mura Ardea il suo Turno accolse:
Vedi ostil campo; ogni fuggir t'è chiuso.

Turno sorride, e a placid' alma: Or muovi,
Muovi, s' hai petto; entra in cimento; a Priamo
Contar potrai, ch'altro qui surse Achille.
Ciò disse: e quei dardo pe' nocchi scabro,
Crudo in sua scorza, a tutta lena scaglia.
L'aure il colpo squarciò; l'amica il torse
Giuno al venir; l'asta è alle porte infitta.
Ma non così questa, che saldo io vibro,
Scansar tu sai; ch'altra è la forza, e l'arme.
Disse, e sul brando alto levato insorse,
E in mezzo aprí fra le due tempia il fronte
Col rio colpo, e spaccò le guance impubi.
Suon fassi; il suol trema al gran pondo: e l'armi
Sparse a célabro e a sangue, e l'egre membra
Spiana morendo; e a giuste parti il capo

VIRGIL. Eneid. Tom. II.

Y

750

Huc caput atque illuc humero ex utroque pependit.
Diffugiunt versi trepida formidine Troës:
Et, si continuò victorem ea cura subisset
Rumpere claustra manu, sociosque immittere portis;
Ultimus ille dies bello gentique fuisset.
Sed furor ardentem caedisque insana cupido
Egit in adversos.

Principio Phalerim et succiso poplite Gygen
Excipit; hinc raptas fugientibus ingerit hastas
In tergum: Juno vires animumque ministrat.
Addit Halym comitem, et confixa Phegea parma;
Ignaros deinde in muris, martemque cientes, 760
Alcandrumq; Haliumque Noëmonaque Prytanimque.
Lyncea tendentem contra, sociosque vocantem,
Vibranti gladio connixus ab aggere dexter
Occupat; huic uno dejectum comminus ictu
Cum galea longè jacuit caput: inde ferarum
Vastatorem Amycum, quo non felicior alter
Ungere tela manu, ferrumque armare veneno:
Et Clytium AEoliden, et amicum Crethea Musis;
Crethea Musarum comitem, cui carmina semper
Et citharae cordi, numerosque intendere nervis; 770
Semper equos atque arma virúm pugnasque canebat.
Tandem ductores, audita caede suorum,

Conveniunt Teucri, Mnestheus acerque Serestus;
Palantesque vident socios, hostemque receptum.
Et Mnestheus: Quò deinde fugam? quò tenditis? inquit.
Quos alios muros, quae jam ultra mania habetis?

Di quà e di là dalle due spalle pende.

Volti in timor fuggono i Teucri: e, tosto Se in cuor cadea del vincitor, le chiostra Romperne, e a' suoi dar per le porte ingresso; Era quel dì l'ultimo all' armi e a' Frigi. Ma ria brama di strage oltre lo spinse, E insano ardor. Fáleri in prima e Gige Tronco il poplite atterra; aste lor tolte Lancia quà e là contro i fugaci a tergo: Forza ed ardir Giuno gli dà. V'aggiunge Ali, e Fegéo Fegéo fittagli al sen sua targa; Poi gl'ignari sul muro, e a pugna intesi, Alio abbatte e Noemòn, Prítani e Alcandro. Chiama i socii Lincéo, gir gli osa incontro; Ei col lucido acciar dal marzio poggio Destro il previen; mena un fendente, e lungi Giacque il capo coll' elmo: Ámico atterra Di belve struggitor, più ch' altri esperto L'aste a infettar, tinger di tosco i brandi: L'Eolio Clizio, e il caro Créteo a Febo; Créteo all'Ascree german, che a cuor sempr' ebbe Le cetre e i carmi, armonizzar le corde, Cantar de' prodi armi e cavalli e pugne. Corrono alfin Mnésteo e Seresto, e i Teucri Duci miglior, l'ampia all'udir vil strage; Veggon spersi i lor branchi, e Turno accolto. E u' più fuggir? Mnésteo gridò; dov'ite? Qual altra chiostra avete più? quai mura?

"

78:

Unus homo, et vestris, o cives, undique septus
Aggeribus, tantas strages impunè per urbem
Ediderit? juvenum primos tot miserit Orco?
Non infelicis patriae, veterumque deorum,
Et magni AEneae, segnes miseretque pudetque?
Talibus accensi firmantur, et agmine denso
Consistunt. Turnus paullatim excedere pugna,
Et fluvium petere, ac partem quae cingitur unda.
Acriùs hoc Teucri clamore incumbere magno,
Et glomerare manum: ceu saevum turba leonem
Quum telis premit infensis: at territus ille,
Asper, acerba tuens, retro redit; et neque terga
Ira dare aut virtus patitur; nec tendere contra,
Ille quidem hoc cupiens, potis est per tela virosque.
Haud aliter retro dubius vestigia Turnus
Improperata refert, et mens exaestuat ira.
Quin etiam bis tum medios invaserat hostes;
Bis confusa fuga per muros agmina vertit.
Sed manus e castris propere coit omnis in unum:
Nec contra vires audet Saturnia Juno

Sufficere; aëriam caelo nam Juppiter Irim
Demisit, germanae haud mollia jussa ferentem,
Ni Turnus cedat Teucrorum moenibus altis.
Ergo nec clypeo juvenis subsistere tantùm
Nec dextra valet; injectis sic undique telis
Obruitur. Strepit assiduo cava tempora circum
Tinnitu galea, et saxis solida aera fatiscunt;
Discussaeque jubae capiti; nec sufficit umbo

791

800

« 前へ次へ »