Per medios insignis equis, tumidusque secundo Marte ruat: non clausa tegunt jam moenia Teucros; Quin intra portas atque ipsis prælia miscent Aggeribus murorum; et inundant sanguine fossae. AEneas ignarus abest. Numquamne levari Obsidione sines? muris iterum imminet hostis Nascentis Trojae; nec non exercitus alter, Atque iterum in Teucros AEtolis surgit ab Arpis Tydides. Equidem, credo, mea vulnera restant; Et tua progenies mortalia demoror arma. Si sine pace tua atque invito numine Troës Italiam petiere; luant peccata; neque illos Juveris auxilio: sin tot responsa secuti,
Quae Superi Manesque dabant ; cur nunc tua quisquam Vertere jussa potest? aut cur nova condere fata? Quid repetam exustas Erycino in littore classes? Quid tempestatum regem ventosque furentes AEolia excitos? aut actam nubibus Irim? Nunc etiam Manes (haec intentata manebat Sors rerum) movet; et superis immissa repente 40 Allecto, medias Italúm bacchata per urbes. Nil super imperio moveor: speravimus ista, Dum fortuna fuit; vincant, quos vincere mavis. Si nulla est regio Teucris quam det tua conjux Dura; per eversae, genitor, fumantia Trojae Excidia obtestor, liceat dimittere ab armis Incolumem Ascanium, liceat superesse nepotem. AEneas procul ignotis jactetur in oris,
Turno discorra, e a fausto marte atterri?
Non fan più scampo i chiusi muri a' Teucri; S'armeggia entro alle porte, e fin del cinto Sull' ardue terga; e inonda sangue i fossi. Manca Enea che nol sa. Nè ancor gli assisi Proscior vorrai? d' Ilio nascente ai muri Ripiomba urto nimico; e altr' oste insorge, Riede a scempio de' Troj dall'Arpo Etola Tidide. Ah sì, qualche mia piaga or resta; E io tua progenie armi terrestri attendo. Se, te restío, te men benigno, i Frigi Nel Lazio entrar'; paghinne il fio; d'aïta Gli spoglia pur: ma se ubbidiro a' carmi, Che l'Orco e il Ciel lor ripetean; chi torce Quel tuo voler? chi nuovi fati or stampa? Che dir le navi arse d'Aceste al lido? Che il re de' nembi e fin da Eolia i venti Sommossi a turbo? e Iri di ciel giù spinta? Or anche i Mani (ah questa fonte intatta Mal piacque) instiga; esce repente, a’vivi Tratta, e manie sparge pel Lazio, Aletto. Nè impero io vo': sì lo sperai, ma quando Sorte arridea; chi più t'aggrada, ei vinca. Se un suo non v' ha, che a' Teucri dia la dura Tua sposa; ah! padre, ah! pe' fumanti eccidj D'Ilio già mio, fa che dell' armi involi Giulo al furor, fa che il nepote io salvi. S'aggiri pur per stranii lidi, e il corso
Et quamcumque viam dederit fortuna sequatur: Hunc tegere et dirae valeam subducere pugnae. 50 Est Amathus, est celsa mihi Paphos, atque Cythera, Idaliaeque domus; positis inglorius armis
Exigat hic aevum: magna ditione jubeto Carthago premat Ausoniam; nihil urbibus inde Obstabit Tyrüs. Quid pestem evadere belli Juvit, et Argolicos medium fugisse per ignes, Totque maris vastaeque exhausta pericula terra; Dum Latium Teucri recidivaque Pergama quaerunt? Non satius cineres patriae insedisse supremos, Atque solum quo Troja fuit? Xanthum et Simoënta Redde, oro, miseris; iterumque revolvere casus 61 Da, pater, Iliacos Teucris. Tum regia Juno, Acta furore gravi: Quid me alta silentia cogis Rumpere, et obductum verbis vulgare dolorem? AEnean hominum quisquam divúmve subegit Bella sequi, aut hostem regi se inferre Latino? Italiam fatis petiit auctoribus, esto, Cassandrae impulsus furiis. Num linquere castra Hortati sumus, aut vitam committere ventis? Num puero summam belli, num credere muros? Tyrrhenamve fidem aut gentes agitare quietas? Quis deus in fraudem, quae dura potentia nostri Egit? ubi hic Juno, demissave nubibus Iris? Indignum est Italos Trojam circumdare flammis Nascentem, et patria Turnum consistere terra, Cui Pilumnus ayus, cui diva Venilia mater:
Siegua un Enea qual che gli dia fortuna:
Ma un Giulo io copra, e al rio cimento il tolga. L'alta Pafo e Amatunta e Idalio e l'alma Citéra io m'ho; qui poste l'armi oscuro Meni i suoi dì: poi dell'Ausonia indonna Cartago; e nulla indi n'adombri i Tirj. Marzia peste scampar, fuggir per mezzo Ai fuochi Achei, tanti di mar di terra Rischj succhiar, che al Troe giovò; quand'erra D'altr' Ilio in cerca a ricader già sacro? Perchè non pria sul patrio rogo estremo Sedersi, e ov' Ilio fu? Deh! il Simoi e il Xanto Rendi a' miseri, o padre; e a' Troj rinnova Gl' Iliaci guai. La regal Giuno allora Calda a furor: Perchè vuoi tu ch'io rompa Gli alti silenzj, e il cieco duol disveli? Uom forse o nume a seguir l'arme astrinse Tuo figlio, e a farsi al re Latin nemico? A Italia ei venne auspici i fati, e il mosse L'ebbra Cassandra. Or ben. Fors' ei, me duce, Dal campo uscì? fidò la vita a'venti?
Cesse a un fanciul l'asse di guerra, e il vallo? De' Tirren scompigliò la fè, la calma? Qual dio, qual ria mia possa in frode il trasse? Dov'è qui Giuno? Iri dov'è giù spinta?
Gli è un tristo ardir, ch' Ilio nascente a fuoco Voglian gli Ausonj, e in suol natío stia Turno, Figlio a Venilia dea, rede a Pilunno:
Quid face Trojanos atra vim ferre Latinis, Arva aliena jugo premere, atque avertere praedas? Quid soceros legere, et gremis abducere pactas; Pacem orare manu, praefigere puppibus arma? 80 Tu potes AEnean manibus subducere Graiûm, Proque viro nebulam et ventos obtendere inanes; Et potes in totidem classem convertere Nymphas: Nos aliquid Rutulos contra juvisse nefandum est? AEneas ignarus abest: ignarus et absit.
Est Paphus Idaliumque tibi, sunt alta Cythera: Quid gravidam bellis urbem et corda aspera tentas? Nosne tibi fluxas Phrygiae res vertere fundo Conamur? nos? an miseros qui Troas Achivis Objecit? Quae caussa fuit consurgere in arma 90 Europamque Asiamque, et fœdera solvere furto? Me duce Dardanius Spartam expugnavit adulter? Aut ego tela dedi, fovive cupidine bella? Tum decuit metuisse tuis: nunc sera querelis Haud justis assurgis, et irrita jurgia jactas. Talibus orabat Juno; cunctique fremebant Caelicolae assensu vario: ceu flamina prima Quum deprensa fremunt silvis, et caeca volutant Murmura, venturos nautis prodentia ventos. Tum pater omnipotens, rerum cui summa potestas, Infit: eo dicente, deúm domus alta silescit, Et tremefacta solo tellus; silet arduus aether; Tum Zephyri posuere ; premit placida aequora pontus. Accipite ergo animis, atque haec mea figite dicta.
« 前へ次へ » |