ページの画像
PDF
ePub

Che fia, pel Lazio ir con ria face i Teucri,
Su i campi altrui giogo aggravar, tor prede?
Che i suoceri usurpar, strappar le spose;
Flotta supplice armar, sforzar vil pace?
Enea tu puoi trarre agli Achei di mano,
E offrir nebbie in sua vece e vacue larve;
Fin puoi cangiarne in tante Ninfe i legni:
Ch'io Turno e i suoi giovi d'un guardo, è crime?
Sta lungi ignaro Enea. Vi stia; che duolti?
Son tue l'alta Citera e Idalio e Pafo:
Perchè tenti aspri cuor, belliche mura?

Son io che cerco i Frigii affar sì rotti
Struggerti? io quella? o anzi chi a' Greci espose
L'egro Trojan? Chi fe' levarsi in armi
L'Asia e l'Europa, e inimicarsi al ratto?
Che? d'Ida il drudo a espugnar Sparta io trassi?
L'armai? n' accesi agli amor suoi le guerre?
Pe' tuoi la tema era allor giusta: or tarda
Ti lagni a torto, e a vani motti armeggi.

1

Tal fe' Giuno l'arringa; e in vario assenso
Freme ogni dio, qual bosco suol, se accolga
D'Euro i prim'urti, e cieco ruoti il rombo,
Nunzio a'nocchier ch'atro s'appressa il nembo.
Qui il
gran motor senza confin possente
Parla: al suo dir l'augusta reggia tacque;
L'etra ammuti; tremò del suol la mole;
Non mosse un' aura; il mar sedè tranquillo.

S'oda dunque il decreto, e in cuor s'imprima.

Quandoquidem Ausonios conjungi foedere Teucris Haud licitum, nec vestra capit discordia finem;

IIC

Quae cuique est fortuna hodie, quam quisq; secat spem,
Tros Rutulusve fuat, nullo discrimine habebo;
Seu fatis Italúm castra obsidione tenentur,
Sive errore malo Trojae monitisque sinistris:
Nec Rutulos solvo. Sua cuique exorsa laborem
Fortunamque ferent. Rex Juppiter omnibus idem.
Fata viam invenient. Stygi per flumina fratris,
Per pice torrentes atraque voragine ripas,
Annuit; et totum nutu tremefecit olympum.
Hic finis fandi. Solio tum Juppiter aureo
Surgit; caelicolae medium quem ad limina ducunt.
Interea Rutuli portis circum omnibus instant
Sternere caede viros, et moenia cingere flammis.
At legio AEneadum vallis obsessa tenetur:
Nec spes ulla fugae. Miseri stant turribus altis
Nequidquam, et rara muros cinxere corona.
Asius Imbrasides, Hicetaoniusque Thymoetes,
Assaracique duo, et senior cum Castore Thymbris,
Prima acies. Hos germani Sarpedonis ambo,
Et Clarus, et Themon, Lycia comitantur ab alta.
Fert ingens toto connixus corpore saxum,
Haud partem exiguam montis, Lyrnessius Acmon,
Nec Clytio genitore minor, nec fratre Menestheo.
Hi jaculis, illi certant defendere saxis,
Molirique ignem, nervoque aptare sagittas.
Ipse inter medios, Veneris justissima cura,

120

130

Poichè Teucri ed Ausonj unir non lice,

Nè trova un fin vostro piatir; qual sorte
Oggi ha comunque ognun, qual speme il folce,
Frige o Rutulo ei sia, l'avrò del pari;
Sia d'Italia destin che i Troj sian stretti,
Sia rea lor pecca, e mal veder: nè intanto
Rutuli assolvo. Ognun trarrà dai fatti
Fin lieto o rio. Giove è ugual re per tutti.
S'apra il fato la via. Pe' Stigii fiumi,

Pel piceo ardor dell' atre rive, il giuro

N' accenna; e il ciel fa tremar tutto al cenno.
Niun più s'udío. Dall' aureo trono il Padre
Sorge; e il consesso all'alme soglie il mena.
Tutte il Rutulo intanto urta le porte,

Volto a far scempi, e appiccar fuoco al Cinto.
Ma i ligi a Enea chiude il lor vallo assisi:
Nè han più fuga a sperar. Sull' alte torri
Stan lassi invan, rado fan cerchio al muro.

Timete Icetaonio, ed Asio d'Imbraso,

Ei duo d'Assarco, e il vecchio Timbri, e Castore,
Pugnan primaj. Due tuoi fratei, Sarpedone,

Claro e Temon, dall' alta Licia han comiti.
Porta un gran sasso, aspro ciglion d'un monte,
Teso in sforzo ogni membro, Acmon da Lirna,
Pari a Mnésteo il germano, e a Clizio il padre.
Chi astili a scampo arde a lanciar, chi pietre,
Altri a faci avventar, por frecce in cocca.
Là il Dardanio garzon, delizia e cura

VIRGIL. Eneid. Tom. II.

A a

Dardanius caput ecce puer detectus honestum,
Qualis gemma, micat, fulvum quae dividit aurum;
Aut collo decus, aut capiti; vel quale per artem
Inclusum buxo, aut Oricia terebintho,

Lucet ebur: fusos cervix cui lactea crines
Accipit, et molli subnectens circulus auro.
Te quoque magnanime viderunt, Ismare, gentes
Vulnera dirigere, et calamos armare veneno, 140
Maconia, generose, domo; ubi pinguia culta
Exercentque viri, Pactolosque irrigat auro.
Affuit et Mnestheus, quem pulsi pristina Turni
Aggere murorum sublimem gloria tollit:

Et Capys; hinc nomen Campanae ducitur urbi.
Illi inter sese duri certamina belli

Contulerant; media AEneas freta nocte secabat. Namque ut ab Evandro castris ingressus Etruscis Regem adit, et regi memorat nomenque genusque; Quidve petat, quidve ipse ferat, Mezentius arma Quae sibi conciliet, violentaque pectora Turni, 151 Edocet; humanis quae sit fiducia rebus

Admonet, immiscetq; preces. Haud fit mora; Tarche Jungit opes, fœdusque ferit. Tum libera fati Classem conscendit jussis gens Lydia divúm, Externo commissa duci. AEneïa puppis

Prima tenet, rostro Phrygios subjuncta leones: Imminet Ida super, profugis gratissima Teucris. Hic magnus sedet AEneas, secumque volutat Eventus belli varios: Pallasque, sinistro

160

Dell'alma dea, nudo il bel capo, in mezzo
Brilla qual gemma a fulgid'oro inchiusa,
Fregio al collo o alla fronte; o qual fa l'arte
Splender l'avorio in terebinto o in bosso:
Sparsi accoglie i crin neri il latteo collo,
E un cerchio a stami d'or gli annoda in punta.
Te pur miraro acri drizzar be' colpi,

E i strali avvelenar, Ismaro illustre,
Di Meonia natio; ve 'piani opimi

Solca il cultor, d'oro il Pattólo irriga.
V'è Mnésteo insiem, cinto d'onor pel merto
Che un dì gli feo. Turno da' chiostri espulso:
V'è Capi; ond' ha l'amena Capua il nome.

Reggean costor le bellich'opte; e intanto
Solcava Enea di cupa notte i gorghi.

Passò da Evandro al campo Tosco, e innanzi Fattosi al re, nome e genía gli addita;

Che recò, che disii, gli arcier che accolse

[ocr errors]

Mezenzio, ei scopre, e il torbo cuor di Turno;
Qual fil miglior le umane sorti affidi
Svolge, e mesce il pregar. Tarconte in lega
Già sue forze gli unì. Già, presi i fati,
Auspice il ciel, salgon la flotta i Lidj,
Duce un stranier. Primo d' Enea va il legno:
Frigii lion reggonle il rostro; e l'Ida
Su vi torreggia, a' spersi Troj pur cara.
L'alto Re qui s'assise, e i Marzii eventi
Volge in suo cuor: gli sta Pallante a manca,

« 前へ次へ »