Affixus lateri, jam quaerit sidera, opacae Noctis iter, jam quae passus terraque marique. Pandite nunc Helicona, Deae, cantusque movete; Quae manus interea Tuscis comitetur ab oris AEnean, armetque rates, pelagoque vehatur. Massicus aerata princeps secat aequora Tigri, Sub quo mille manus juvenum, qui monia Clusi, Quique urbem liquere Cosas; queis tela, sagittae, Corytique leves humeris et letifer arcus.
Unà torvus Abas; huic totum insignibus armis 170 Agmen, et aurato fulgebat Apolline puppis. Sexcentos illi dederat Populonia mater Expertos belli juvenes: ast Ilva trecentos
Insula, inexhaustis Chalybum generosa metallis. Tertius, ille hominum divúmque interpres Asylas, Cui pecudum fibrae, caeli cui sidera parent, Et linguae volucrum, et praesagi fulminis ignes, Mille rapit densos acie atque horrentibus hastis. Hos parere jubent Alpheae ab origine Pisae, 179 Urbs Etrusca solo. Sequitur pulcherrimus Astur, Astur equo fidens, et versicoloribus armis. Tercentum adjiciunt (mens omnibus una sequendi) Qui Caerete domo, qui sunt Minionis in arvis, Et Pyrgi veteres, intempestaeque Graviscae.
Non ego te, Ligurum ductor fortissime bello, Transierim, Cinyra; et paucis comitate Cupavo, Cujus olorinae surgunt de vertice pennae,
(Crimen amor vestrum) formaeque insigne paternae ;
Ch'or lui di stelle e vie notturne, or chiede Di sua storia feral per terre e mari.
Tutt' Ascra or s'apra, e in carmi dite, o Muse, Qual gente Enea da' Toschi lidi or siegua, N'armi le navi, e il salso pian divida.
Massico è il duce all'énea Tigri, e a mille. Freschi guerrier, tratti da Clusio e Cosa; L'armi han tutte in saette, e lieve al tergo Farétra e valid' arco. Il torvo Abante Gli va del par; tutto il drappel nell'armi Pompeggia, e in poppa aureo gli fulge Apollo. Secento ei tien di Populonia figli
Sperti a pugnar: d'Ilva trecento, illustre D'inesausto metal Calibea madre. Terzo de' fati il divin nunzio Asila,
Che gli astri intende, e i cuor dell'ostie, e i varj D'augei linguaggi, e il fulminar presago,
E in densi a stuolo, orridi all'aste, ha mille. Pisa a lui li fidò, l'Alfea d'origo,
Tosca di suol. Siegue il venusto Astorre Destro in arcion, versicolor nell'armi. Trecento ei n'ha, tutti a seguirlo accesi, Che offrir' Cerete e i Minionéi be' piani, L'insalubre Gravisca e il vecchio Pirgo.
Nè te qui obblío, Ligure duce invitto, Cinira; e te fra picciol stuol, Cupavo, Te ch'hai sul crin penne di cigno, insegna (N'ha colpa amor) del nuovo vel paterno;
Namque ferunt luctu Cycnum Phaethontis amati, Populeas inter frondes umbramque sororum Dum canit, et maestum musa solatur amorem, Canentem molli pluma duxisse senectam, Linquentem terras, et sidera voce sequentem. Filius, aequales comitatus classe catervas, Ingentem remis Centaurum promovet: ille Instat aquae, saxumque undis immane minatur Arduus, et longa sulcat maria alta carina. Ille etiam patris agmen ciet Ocnus ab oris, Fatidicae Mantús et Tusci filius amnis, 199 Qui muros matrisque dedit tibi, Mantua, nomen:. Mantua dives avis, sed non genus omnibus unum: Gens illi triplex, populi sub gente quaterni; Ipsa caput populis: Tusco de sanguine vires. Hinc quoque quingentos in se Mezentius armat, Quos patre Benaco, velatus arundine glauca, Mincius infesta ducebat in aequora pinu. It gravis Aulestes, centenaque arbore fluctus. Verberat assurgens; spumant vada marmore verso. Hunc vehit immanis Triton, et caerula concha Exterrens freta: cui laterum tenus hispida nanti 210 Frons hominem praefert, in pristin desinit alvus, Spumea semifero sub pectore murmurat unda. Tot lecti proceres ter denis navibus ibant Subsidio Trojae, et campos salis aere secabant. Jamque dies caelo concesserat, almaque curru Noctivago Phoebe medium pulsabat olympum.
Mentre fa nenie al suo Fetonte, e in carmi Fra il populeo squallor (vostr'ombra, o suore,) Sfoga Cicno il suo duolo, ahi! duol d'amante, Senil canizie in molle piuma ei veste, Si toglie al suol, s'erge cantando all'aure. Fra schiera egual nautico duce il figlio Sospinge a remi il a remi il gran Centauro: in poppa Sta prono il mostro, e immane sasso a' flutti Arduo minaccia, e a lungo pin li solca.
Squadra pur trae dal patrio suol quell' Ocno, Che a Tibri diè l'augure Manto, e ond'ebbe Mantoa le mura e di sua madre il nome: Mantoa d'avi in chiaror, nè han tutti un germe: Tre ceppi abbraccia, e han quattro rami i ceppi; Capo ella n'è: dal Tosco sangue ha il nerbo. Cinquecent' altri, indi a Mezenzio infesti, Nel glauco vel di molle canna il Mincio Trae dal padre Benaco in marzia nave. Va il grave Auleste, e a cento remi insurto Flagella il mar; svolto biancheggia il gorgo. Sta su immenso Triton, terror dell'onde, Che nuota in conca, e ha dalla fronte a'lombi L'irto aspetto qual d'uom, giù scende in pristi: Del mostro al sen mormora l'acqua e spuma. Sussidio a Troja in trenta prue l'eletto Gran stuol venía, Nereo fendea co' rostri. S'era il dì già sepolto, e l'alma Febe
Spingea notturno a mezz' olimpo il carro.
AEneas, neque enim membris dat cura quietem, Ipse sedens clavumque regit velisque ministrat. Atque illi, medio in spatio, chorus ecce suarum Occurrit comitum, Nymphae, quas alma Cybebe 220 Numen habere maris, Nymphasque e navibus esse, Jusserat: innabant pariter, fluctusque secabant, Quot priùs aeratae steterant ad littora prorae. Agnoscunt longe regem, lustrantque choreis. Quarum quae fandi doctissima Cymodocea, Pone sequens, dextra puppim tenet, ipsaque dorso Eminet, ac laeva tacitis subremigat undis. Tum sic ignarum alloquitur: Vigilasne, deûm gens, AEnea? vigila, et velis immitte rudentes. Nos sumus Idaeae sacro de vertice pinus, Nunc pelagi Nymphae, classis tua. Perfidus ut nos Praecipites ferro Rutulus flammaque premebat, Rupimus invitae tua vincula, teque per aequor Quaerimus. Hanc genetrix faciem miserata refecit, Et dedit esse deas, aevumque agitare sub undis. At puer Ascanius muro fossisque tenetur Tela inter media atque horrentes marte Latinos. Jam loca jussa tenent forti permixtus Etrusco Arcas eques: medias illis opponere turmas,
Ne castris jungant, certa est sententia Turno. 240 Surge age; et aurora socios veniente vocari Primus in arma jube; et clypeum cape, quem dedit ipse Invictum Ignipotens, atque oras ambiit auro. Crastina lux, mea si non irrita dicta putáris,
« 前へ次へ » |