Afferimur, pulsi regnis, quae maxima quondam Extremo veniens Sol adspiciebat Olympo.
Ab Jove principium generis; Jove Dardana pubes Gaudet avo: rex ipse, Jovis de gente suprema, 220 Troius AEneas tua nos ad limina misit. Quanta per Idaeos saevis effusa Mycenis Tempestas ierit campos, quibus actus uterque Europae atque Asiae fatis concurrerit orbis, Audiit, et si quem tellus extrema refuso Submovet oceano, et si quem extenta plagarum Quatuor in medio dirimit plaga solis iniqui. Diluvio ex illo tot vasta per aequora vecti, Dis sedem exiguam patriis, littusque rogamus 229 Innocuum, et cunctis undamque auramque patentem. Non erimus regno indecores; nec vestra feretur Fama levis, tantive abolescet gratia facti; Nec Trojam Ausonios gremio excepisse pigebit. Fata per AEneae juro, dextramque potentem, Sive fide, seu quis bello est expertus et armis: Multi nos populi, multae (ne temne quòd ultro Praeferimus manibus vittas ac verba precantia) Et petiere sibi et voluere adjungere gentes. Sed nos fata deûm vestras exquirere terras Imperiis egere suis. Hinc Dardanus ortus Huc repetit; jussisque ingentibus urget Apollo Tyrrhenum ad Thybrim et fontis vada sacra Numici. Dat tibi praeterea fortunae parva prioris Munera, relliquias Troja ex ardente receptas.
Da un regno espulsi, ond' altro pari un tempo Giù non vedea nel suo gran corso il Sole. Scendiam da Giove; han le Dardanie genti Lor avo in Giove: alta da Giove origo Ha Enea re nostro, esso che a te noi manda. Qual si verso dal perfid' Argo il nembo Su i campi Idei, per qual rio fato in mischia Rival andar' d' Asia e d'Europa i regni, L'udì, se alcun terra disgiunge estrema, Refluo ocean, se alcun l'arsa dal sole, Terza da' poli, estesa zona inchiude. Per si gran mar da quell'eccidio spinti, Sede angusta a'dii patrii, e innocuo lido, E acqua ed aria chiediam libere a tutti. Non fia che d'onta al regno siam; che il fatto Scarsa fama vi dia, che obblío cel copra; Che averci in grembo accolti al Lazio incresca. D' Enea pe' fati, e per sua destra, il giuro, Salda alla fè, quanto possente all'armi: Già molte a noi (non ci spregiar, se umili Portiam vitte alle man, chiediam pregando). Fer genti inchiesta, e ci bramar congiunti. Ma i fati e i dei di vostre terre in cerca Strinserci a entrar. Dardano quinci uscito Quà riede; e n'urge al Tosco Tebbro e a' sacri Numicii guadi alto voler d'Apollo. Frattanto Enea doni t'invía, quai puote,
Del prisco fior, del rogo d' Ilio, avanzi.
Hoc pater Anchises auro libabat ad aras:
Hoc Priami gestamen erat, quum jura vocatis More daret populis, sceptrumque sacerque tiaras; Iliadumque labor vestes.
Talibus Ilionei dictis, defixa Latinus
Obtutu tenet ora, soloque immobilis haeret, 250 Intentos volvens oculos: nec purpura regem
Picta movet, nec sceptra movent Priameïa tantùm, Quantum in connubio natae thalamoque moratur: Et veteris Fauni volvit sub pectore sortem. Hunc illum fatis externa ab sede profectum Portendi generum, paribusque in regna vocari Auspiciis; huic progeniem virtute futuram Egregiam, et totum quae viribus occupet orbem. Tandem laetus ait: Di nostra incepta secundent, Auguriumque suum. Dabitur, Trojane, quod optas. Munera nec sperno. Non vobis, rege Latino, 261 Divitis uber agri Trojaeve opulentia deerit. Ipse modò AEneas (nostri si tanta cupido est, Si jungi hospitio properat, sociusque vocari) Adveniat; vultus neve exhorrescat amicos. Pars mihi pacis erit dextram tetigisse tyranni. Vos contra regi mea nunc mandata referte. Est mihi nata, viro gentis quam jungere nostrae, Non patrio ex adyto sortes, non plurima caelo 269 Monstra sinunt: generos externis affore ab oris, Hoc Latio restare canunt, qui sanguine nostrum Nomen in astra ferant. Hunc illum poscere fatà
Ve l'aurea tazza, onde spruzzava il Padre Gli altar: ve i fregi, in che a'vassalli accolti Leggi Priamo figgea, tiara e scettro; Ve i rabescati, opra d' Iliache, ammanti.
Lo sguardo, al dir d'un Ilioneo, concentra Latino, e immoto al suol sta volto, e ruota Pensoso i rai: nè il muove tanto o l'ostro Priaméo trapunto, o il ricco scettro, quanto La figlia ei fisa e il marital suo nodo: E aggira in cuor del vecchio Fauno i carmi. Che lo stranier, gener da' fati eletto,
Gli è il giunto eroe, ch' ei con auspizio pari Vuolsi a regnar; ch'indi uscirà propago Grande a valor, che il mondo tutto infreni. Poi lieto: Il Ciel le mosse mie secondi,
E i segni suoi. Farò qual brami, o Teucro. Nè ï' sprezzo i don. Non fia che a voi, me rege, Buon suol coltivo, ozio di Frigia, manchi.
Sol vo' ch' Enea (s' egli ha di noi tal brama, Se ospizio unir, farsi compagno, agogna) Diasi a veder; nè amico volto ei tema. La man toccargli arra mi fia di pace. Voi gli aprite i miei sensi. Io figlia tengo, Che ad uom sposar di nostra gente, e il padre Giù dal fatidich' ermo, e a più portenti Disdice il ciel: questo al mio Lazio in sorte Cantan restar, gener stranier, che agli astri Erga col sangue i fasti miei. Lui quello
Et reor, et, si quid veri mens augurat, opto. Haec effatus, equos numero pater eligit omni: Stabant ter centum nitidi in praesepibus altis. Omnibus extemplo Teucris jubet ordine duci Instratos ostro alipedes pictisque tapetis. Aurea pectoribus demissa monilia pendent: Tecti auro, fulvum mandunt sub dentibus aurum. Absenti AEneae currum geminosque jugales, Semine ab aetherio, spirantes naribus ignem, Illorum de gente patri quos Daedala Circe Supposita de matre nothos furata creavit. Talibus AEneadae donis dictisque Latini Sublimes in equis redeunt, pacemque reportant. Ecce autem Inachiis sese referebat ab Argis Saeva Jovis conjux, aurasque invecta tenebat; Et laetum AEnean classemque ex aethere longo Dardaniam Siculo prospexit ab usque Pachyno. Moliri jam tecta videt, jam fidere terrae, Deseruisse rates: stetit acri fixa dolore, Tum, quassans caput, haec effundit pectore dicta: Heu stirpem invisam! et fatis contraria nostris Fata Phrygum! num Sigeis occumbere campis, Num capti potuere capi? num incensa cremavit Troja viros? medias acies mediosque per ignes Invenere viam. At, credo, mea numina tandem Fessa jacent, odiis aut exsaturata quievi. Quin etiam patria excussos infesta per undas Ausa sequi, et profugis toto me opponere ponto. 300
« 前へ次へ » |