E il rio colà scempio de' sposi in quella Prima lor notte, e atri di sangue i letti; Che in solid' or Clono d'Eurizio incise: Gran spoglio, ond' ora il rapitor va baldo. Egro uman cuor, de' ciechi fati ignaro, Avverso al fren, s'aura felice il gonfi! Tempo a Turno verrà, quand'ei Pallante Brami intatto a gran costo, e il furto esecri E il dì. Ma i suoi portan Pallante in schiera Fra gran pianti e grand'urli a un scudo imposto. Oh! al tuo tornar fregio e martir del padre!
Oggi apristi la guerra, oggi la chiudi,
Ma con lasciar monti d'uccisi al campo!
Nè fama sol, ma certo nunzio vola
D'un mal tanto ad Enea: di morte all'orlo Star lassi i Teucri, esser d'aïta il tempo. Miete intorno col ferro, e fa tra i Daunj Furibondo ampia via; te cerca, o Turno, Tronfio al scempio novel. Pallante, Evandro, Tutto ha sugli occhi, e l'ospital primiera Mensa, e la data fè. Quattro d'Ufente, Quattr'altri di Sulmona, imberbi afferra; Li serba inferie, onde onorar del prode L'ombra, e rigar di schiavo sangue il rogo. S'avanza, e a Mago urge fier telo; ei destro Va giù quatton, l'asta in tremor sorvola; Quei gli abbraccia i ginocchi, e umil scongiura: Per Giulo in sì bel fior, pe' patrii Mani,
Te precor, hanc animam serves natoque pàtrique. Est domus alta: jacent penitus defossa talenta Caelati argenti: sunt auri pondera facti Infectique mihi: non híc victoria Teucrúm Vertitur, aut anima una dabit discrimina tanta. Dixerat. AEneas contra cui talia reddit: 530 Argenti atque auri memoras quae multa talenta, Gnatis parce tuis: belli commercia Turnus Sustulit ista prior, jam tum Pallante perempto. Học patris Anchisae manes, hoc sentit Iulus. Sic fatus, galeam laeva tenet; atque reflexa Cervice orantis capulo tenus applicat ensem. Nec procul Haemonides, Phoebi Triviaeque sacerdos, Infula cui sacra redimibat tempora vitta, Totus collucens veste atque insignibus armis; 539 Quem congressus agit campo, lapsumque superstans Immolat, ingentique umbra tegit. Arma Serestus Lecta refert humeris, tibi, rex Gradive, tropaeum. Instaurant acies, Vulcani stirpe creatus Caeculus, et veniens Marsorum montibus Umbro. Dardanides contra furit. Anxuris ense sinistram, Et totum clypei ferro dejecerat orbem.
Dixerat ille aliquid magnum, vimque affore verbo Crediderat, caeloque animum fortasse ferebat, Canitiemque sibi et longos promiserat annos. Tarquitus exsultans contra fulgentibus armis, 550 Silvicolae Fauno Dryope quem Nympha creárat, Obvius ardenti sese obtulit. Ille reducta
Serba ah! serba quest' alma e al figlio e al padre. Ho gran palagio: ho più talenti in fossa Di sculto argento: ho e lavorati e in lastre Gran pesi d'or: non volge quì la sorte Del Troe, nè a tal può sbilanciarvi un'alma. Truce ripiglia Enea: que' tuoi che vanti D'argento e d'or molti talenti, i figli Gli avran: cotai marzii commercj un Turno Sbandi primier, dacchè Pallante uccise. Senton così l'ombre d'Anchise e Giulo.
La manca all'elmo indi gli avventa; e il brando, Svolto al supplice il collo, intier v'infila. Sacro ai Delii due dii, d'Emóne il figlio Cinto d'infula e vitta, ecco non lungi, Tutto splendido in toga, e in arme insigne. Pel campo il preme, e al suo cader gli è sopra, Lo scanna, e ampio l'adombra. Il fior dell'armi, Vien Seresto a rapir, trofeo per Marte. Qui rassettan le schiere e il Lennio germe Ceculo, e Umbron da' Marsi monti accorso. Ma infuria Enea. Ruota l'acciar; la manca Tronco d'Umbron, tutto smagliò lo scudo. Fors' ei fe' pria grandi malie, salubri Credè que' carmi, erse gli spirti all'etra, E a se canizie e lunghi di promise. Tárquito, eroe, che a un Fauno nacque in selva Da Driope Ninfa, in fulgid' armi esulta, E osa affrontar l'inceso duce. Ei spinta
Loricam clypeique ingens onus impedit hasta. Tum caput orantis nequidquam, et multa parantis Dicere, deturbat terrae; truncumque tepentem Provolvens, super haec inimico pectore fatur: Istic nunc, metuende, jace: non te optima mater Condet humi, patriove onerabit membra sepulcro: Alitibus linquere feris; aut gurgite mersum Unda feret, piscesque impasti vulnera lambent.560 Protenus Antaeum et Lucam, prima agmina Turni, Persequitur, fortemque Numam, fulvumq; Camertem, Magnanimo Volscente satum, ditissimus agri Qui fuit Ausonidum, et tacitis regnavit Amyclis. AEgeon qualis, centum cui brachia dicunt Centenasque manus, quinquaginta oribus ignem Pectoribusque arsisse, Jovis quum fulmina contra Tot paribus streperet clypeis, tot stringeret enses: Sic toto AEneas desaevit in aequore victor,
Ut semel intepuit mucro. Quin ecce Niphaei 570 Quadrijuges in equos adversaque pectora tendit: Atque illi longe gradientem et dira frementem Ut vidére, metu versi, retroque ruentes, Effunduntque ducem, rapiuntque ad littora currus. Interea bijugis infert se Lucagus albis
In medios, fraterque Liger: sed frater habenis Flectit equos; strictum rotat acer Lucagus ensem. Haud tulit AEneas tanto fervore furentes: Irruit, adversaque ingens apparuit hasta.
Non Diomedis equos, nec currus cernis Achillei, 580
Lung' asta, insiem scudo li cuce e usbergo.
Poi fra i prieghi che sparge, e i più che appresta, Sbatte a terra quel capo; e il caldo tronco Voltola a calci, e dispettoso aggiugne: Giaci, uom fiero, costi: s'hai madre amante, Nè al patrio avel t'inchiuderà, nè a fossa: T'hanno a pascere i nibbj; o a far lor giuoco L'onde, e a lambir ghiotti le piaghe i pesci.
Già Luca e Antéo, capi appo Turno, e il forte Numa, e Camerte il lionato, incalza, Rampol del pro Volscente, a' campi Ausonj Gran possessor, re in la tacente Amicla. Qual già Briaréo, di cento braccia e cento Man, con cinquanta orridi grifi e petti Spirava ardor, quando al Tonante opposto Tante targhe scotea, brandía tant'aste: Tal freme Enea debellator pe' campi, Dacchè il brando scaldò. Va pur di petto Su i quattro di Niféo cavalli al giogo: Vistol questi a venir furente orrendo, Retro in terror voltan fugaci, e il duce Sbalzano al suol, traggono il carro al lido.
Lúcago intanto in bianca coppia avanza Baldo, e Ligri il german: ma Ligri il corso Regge ai destrier; Lúcago ruota il brando. Non soffre Enea furor sì folle: incontro Corre, e appar grande al presentar dell' asta. Di Tidide i corsier, d'Achille il cocchio, VIRGIL. Eneid. Tom. II.
« 前へ次へ » |