Aut Phrygiae campos: nunc belli finis et aevi His dabitur terris. Vesano talia late
Dicta volant Ligeri: sed non et Troïus heros Dicta parat contra; jaculum nam torquet in hostem. Lucagus, ut pronus pendens in verbera telo Admonuit bijugos, projecto dum pede laevo Aptat se pugnae; subit oras hasta per imas Fulgentis clypei, tum laevum perforat inguen. Excussus curru moribundus volvitur arvis; Quem pius AEneas dictis affatur amaris: Lucage, nulla tuos currus fuga segnis equorum Prodidit, aut vanae vertêre ex hostibus umbrae: Ipse rotis saliens juga deseris. Haec ita fatus, Arripuit bijugos. Frater tendebat inermes Infelix palmas, curru delapsus eodem:
Per te, per qui te talem genuere parentes, Vir Trojane, sine hanc animam, et miserere precantis. Pluribus oranti Æneas: Haud talia dudum
Dicta dabas: morere, et fratrem ne desere frater. Tum latebras animae, pectus, mucrone recludit. 600 Talia per campos edebat funera ductor
Dardanius, torrentis aquae vel turbinis atri
More furens. Tandem erumpunt et castra relinquunt Ascanius puer et nequidquam obsessa juventus. Junonem interea compellat Juppiter ultro: O germana mihi atque eadem gratissima conjux, Ut rebare, Venus, nec te sententia fallit, Trojanas sustentat opes: non vivida bello
D'Ilio i campi non miri: or guerra e vita Qui finirai. Dall'ebbro Ligri a tondo Cotai detti volar': ma non rimbecca Pur detti Enea; fier gli ritorce un telo. Poichè, prono a sferzar, Lúcago aggiunse Sprone a'destrier, mentre a pugnar s'adatta Sospinto il manco piè; dell' éneo scudo
Vien l'asta all'imo, e il manco lombo investe. Di cocchio ei cade a brancolar pel campo; E il pio Trojan rio motteggiar gli squadra: Lúcago, e che? non tradì già tuo carro Fuga vil de' corsier, nè ombrar tel torse: Dal giogo al pian salti a piacer. Ciò detto, Chiappa i cavai. Scosso di biga anch'esso, Le man tendea l'egro fratello inermi: Per te, pe' tuoi che tal ti fero, o Dardano, L'alma non tormi, abbi pietà d'un supplice.... Volea seguir; ma Enea: Non tal poc' anzi Parlar t'udía: muori, e al german te rendi. E aprì l'acciar, chiostro dell'alma, il petto. Tai vincitor stragi mettea per tutto, Di rio torrente o d'atro turbo al pari, Furente il Frige. Alfin da' chiostri il biondo Giulo, e la truppa invan assisa, emerge.
Tal parla intanto all'alma Giuno un Giove: O mia cura e delizia, e moglie e suora, Qual già pensasti (ah! non t'inganni), i Teucri Vener sostien: non l'acre destra in guerra,
Dextra viris, animusque ferox patiensque pericli. Cui Juno submissa: Quid, o pulcherrime conjux, 610 Sollicitas aegram et tua tristia dicta timentem?
Si mihi, quae quondam fuerat, quamque esse decebat, Vis in amore foret; non hoc mihi namque negares, Omnipotens, quin et pugnae subducere Turnum, Et Dauno possem incolumem servare parenti. Nunc pereat, Teucrisque pio det sanguine pœnas. Ille tamen nostra deducit origine nomen, Pilumnusque illi quartus pater, et tua larga Saepe manu multisque ornavit limina donis.
Cui rex aetherii breviter sic fatur Olympi: 620 Si mora praesentis leti tempusque caduco Oratur juveni, meque hoc ita ponere sentis; Tolle fuga Turnum, atque instantibus eripe fatis: Hactenus indulsisse vacat. Sin altior istis Sub precibus venia ulla latet, totumque moveri Mutarive putas bellum; spes pascis inanes. Et Juno adlacrymans: Quid si, quod voce gravaris, Mente dares; atque haec Turno rata vita maneret? Nunc manet insontem gravis exitus, aut ego veri Vana feror: quod ut o potius formidine falsa 630 Ludar; et in melius tua, qui potes, orsa reflectas.
Haec ubi dicta dedit, caelo se protenus alto Misit, agens hiemem, nimbo succincta per auras: Iliacamque aciem et Laurentia castra petivit. Tum dea nube cava tenuem sine viribus umbram In faciem AEnene (visu mirabile monstrum!)
Non l'indomita a rischi alma feroce.
Cui Giuno umil: Deh! a che m'irriti afflitta, Caro, e timor col tristo dir mi cresci? Se qual già tenni, e qual dovrei, tenessi Forza in amor; non mi vorría disdetto Chi tutto può, Turno sottrar di pugna, Serbarlo illeso al padre Dauno. Or pera, Paghi al Trojan col sangue pio le pene. Pur sai che trae dal ceppo nostro il nome, Che ha in Pilunno il quart'avo, e che a man larga Di vario don spesso gravò tue soglie.
Brieve a Lei ripigliò d'Olimpo il donno: Se al caduco garzon tu indugio implori Dall' avid' Ombre, e questo vuoi ch'io fermi; Lui spingi a fuga, e al vicin fato il togli: Lice fin quì. Ma se tua prece involge Venia maggior, se il bellich' ordin pensi Stornar tutto; mal speri. Ella piangendo: Che alfin? se in cuor, quel che ti pesa in voce, Mel dessi, e intier stesse il suo fil per Turno? O il mal m'infingo, o amara fin già il chiama Non reo. Deh! me falsa temenza illuda; Deh! in pro, qual puoi, tu il tuo voler mi volgi! Disse, e di ciel giù si lanciò per l'aure, Menando atra stagion, succinta in nembo: E al campo andò, ch'Ilio e Laurento assembra. Quì a cava nube, ombra sottil senz'ossa, Sa dar d'Enea (strano a mirar!) l'aspetto,
Dardaniis ornat telis; clypeumque jubasque Divini assimulat capitis; dat inania verba; Dat sine mente sonum, gressusque effingit euntis: Morte obita quales fama est volitare figuras; 640 Aut quae sopitos deludunt somnia sensus. At primas laeta ante acies exsultat imago, Irritatque virum telis, et voce lacessit.
Instat cui Turnus, stridentemque eminus hastam Conjicit; illa dato vertit vestigia tergo.
Tum verò AEnean aversum ut cedere Turnus
Credidit, atque animo spem turbidus hausit inanem: Quò fugis, AEnea? thalamos ne desere pactos: Hac dabitur dextra tellus quaesita per undas. Talia vociferans sequitur, strictumque coruscat 650 Mucronem, nec ferre videt sua gaudia ventos. Fortè ratis, celsi conjuncta crepidine saxi, Expositis stabat scalis et ponte parató, Qua rex Clusinis advectus Osinius oris. Huc sese trepida AEneae fugientis imago Conjicit in latebras; nec Turnus segnior instat, Exsuperatque moras, et pontes transilit altos. Vix proram attigerat, rumpit Saturnia funem, Avulsamque rapit revoluta per aequora navem. Illum autem AEneas absentem in prælia poscit: 660 Obvia multa virúm demittit corpora morti.
Tum levis haud ultra latebras jam quaerit imago, Sed sublimè volans nubi se immiscuit atrae: Quum Turnum medio interea fert acquore turbo.
« 前へ次へ » |