ページの画像
PDF
ePub

Viximus: aut hodie victor spolia illa cruenta
Et caput AEneae referes, Lausique dolorum
Ultor eris mecum; aut, aperit si nulla viam vis,
Occumbes pariter: neque enim, fortissime, credo,
Jussa aliena pati et dominos dignabere Teucros.
Dixit; et exceptus tergo consueta locavit

Membra; manusque ambas jaculis oneravit acutis,
AEre caput fulgens, cristaque hirsutus equina.
Sic cursum in medios rapidus dedit. AEstuat ingens
Imo in corde pudor, mixtoque insania luctu, 870
Et furiis agitatus amor, et conscia virtus.

·Atque hic AEnean magna ter voce vocavit.
AEneas agnovit enim, laetusque precatur:
Sic pater ille deúm faciat, sic altus Apollo,
Incipias conferre manum!

Tantum effatus, et infesta subit obvius hasta.
Ille autem: Quid me erepto, saevissime, nato
Terres? haec via sola fuit qua perdere posses:
Nec mortem horremus, nec divům parcimus ulli.
Desine: jam venio moriturus, et haec tibi porto 880
Dona priùs. Dixit, telumque intorsit in hostem:
Inde aliud super atque aliud figitque, volatque
Ingenti gyro; sed sustinet aureus umbo.

Ter circum adstantem laevos equitavit in orbes,
Tela manu jaciens; ter secum Troïus heros
Immanem aerato circumfert tegmine silvam.
Inde ubi tot traxisse moras, tot spicula taeder
Vellere, et urgetur pugna congressus iniqua;

Vive: o d'Enea l'intrise spoglie e il capo
Fia che in trionfo oggi tu porti, e Lauso
Vendichi meco; o, se ogni via n'è chiusa,
Meco morrai: che sdegneresti, o prode,
Altro pondo, altra man, Dardanio donno.
Disse; e impiantò le usate membra al dorso;
E acuti strai tolse a due man, la testa
Lucido a bronzo, e a equina coda irsuto.
Tal fra lo stuol precipitò. Vergogna
L'imo cuor gli travolge, e insania, e lutto,
E amor scosso da furie, e conscio marte.
Tosto a gran tuon chiama tre volte a sfida
Enea. L'avvisa, e lieto priega, il Frige:
Deh! faccia il gran motor, deh! l'alto Apollo,
Che tu m'entri in tenzon! Non oltre ei disse,
E il va coll'asta a cimentar. Ma quegli:
Barbaro e in che, toltomi il figlio, m' ami
Spaurir? m' hai domo; era la via quest'una:
Nè rispetto alcun dio, nè morte abborro.
Cessa: vengo a morir, ma pria toi questi
Miei don. Sul Troe vibra, ciò detto, un telo:
E altro glien figge, e serie d'altri, e vola
Con gran tornéi; ma il divin scudo è invitto.
Tre volte a manca ei gli corvetta intorno,
Sempre inteso a lanciar; tre volte seco
Sul cavo acciar quei la gran selva ruota.
Stanco d'oltre indugiar, di, sverre astili,
Visto il suo rischio all' inegual duello;

Multa movens animo, jam tandem erumpit, et inter Bellatoris equi cava tempora conjicit hastam. 890 Tollit se arrectum quadrupes, et calcibus auras Verberat, effusumque equitem super ipse secutus Implicat, ejectoque incumbit cernuus armo.

Clamore incendunt caelum Troësque Latinique.
Advolat AEneas, vaginaque eripit ensem;
Et super haec: Ubi nunc Mezentius acer, et illa
Effera vis animi? Contra Tyrrhenus, ut auras
Suspiciens hausit caelum, mentemque recepit:

Hostis amare, quid increpitas, mortemque minaris?
Nullum in caede nefas: nec sic ad prælia veni, 900
Nec tecum meus haec pepigit mihi fœdera Lausus.
Unum hoc, per, si qua est victis venia hostibus, oro
Corpus humo patiare tegi: scio acerba meorum
Circumstare odia; hunc, oro, defende furorem,
Et me consortem nati concede sepulcro.

Haec loquitur, juguloque haud inscius accipit ensem
Undantique animam diffundit in arma cruore.

Pensa, e fulmina alfin: già l'asta infisse
Del guerresco destrier fra ciglia e crine.
S'impenna il fier, l'aure flagella a calci,
Scuote il sessor, piombagli su, l'avvolge
Seco, e un ómer gli sloga, e prono il calca.
L'etra accendon di grida e Ausonj e Teucri.
Là vola Enea, snuda la spada, e il beffa:
Dov' or l'acre Mezenzio? e ov'è quel truce

Suo braccio e cuor? Come alzò gli occhi, e bebbe
Gran fiato il Tosco, e in se rivenne: Ah! tristo,
Chè si m'insulti, e non ancor m'uccidi?
Lice svenar: non a perdon quà venni,

Nè tai per me teco fe' patti un Lauso.
Sol, se i vinti han mercè, sol questo imploro,
Fossa non mi disdir: m'ho crudi intorno
Gli odj de' miei; questo furor deh! svolgi,
Fa che al cener del figlio il mio s'accoppi.
Qui tacque, e al brando offrì la strozza; e il fiato
Fra un sanguigno ondeggiar versò sull' arme.

VIRGIL. Eneid. Tom. 11.

H h

ÆNEIDOS

P. VIRGILII MARONIS

LIBER UNDECIMUS.

OCEANUM interea surgens Aurora reliquit.
AEneas, quamquam et socis dare tempus humandis
Praecipitant curae, turbataque funere mens est,
Vota deúm primo victor solvebar Eoo.
Ingentem quercum, decisis undique ramis,
Constituit tumulo, fulgentiaque induit arma,
Mezenti ducis exuvias, tibi, magne, tropaeum,
Bellipotens: aptat rorantes sanguine cristas,
Telaque trunca viri, et bis sex thoraca petitum
Perfossumque locis; clypeumque ex aere sinistrae 10
Subligat, atque ensem collo suspendit eburnum.
Tum socios, namque omnis eum stipata tegebat
Turba ducum, sic incipiens hortatur ovantes:

Maxima res effecta, viri: timor omnis abesto,
Quod superest. Haec sunt spolia, et de rege superbo
Primitiae, manibusque meis; Mezentius híc est.
Nunc iter ad regem nobis murosque Latinos.
Arma parate, animis et spe praesumite bellum;
Ne qua mora ignaros, ubi primùm vellere signa
Annuerint superi, pubemque educere castris,

20

« 前へ次へ »