Dirum exsecrantur bellum, Turnique hymenaeos'; Ipsum armis, ipsumque jubent decernere ferro, Qui regnum Italiae et primos sibi poscat honores. Ingravat haec saevus Drances, solumque vocari 220 Testatur, solum posci in certamina Turnum. Multa simul contra variis sententia dictis
Pro Turno, et magnum reginae nomen obumbrat: Multa virum meritis sustentat fama tropaeis. Hos inter motus, medio in flagrante tumultu, Ecce super maesti magna Diomedis ab urbe Legati responsa ferunt: nihil omnibus actum Tantorum impensis operum; nil dona, neque aurum, Nec magnas valuisse preces; alia arma Latinis Quaerenda, aut pacem Trojano ab rege petendam. Deficit ingenti luctu rex ipse Latinus. Fatalem AEnean manifesto numine ferri
Admonet ira deúm, tumulique ante ora recentes. Ergo consilium magnum primosque suorum Imperio accitos alta intra limina cogit. Olli convenere, fluuntque ad regia plenis Tecta viis. Sedet in mediis, et maximus aevo, Et primus sceptris, haud laeta fronte, Latinus. Atque hic legatos AEtola ex urbe remissos Quae referant fari jubet, et responsa reposcit 240 Ordine cuncta suo. Tum facta silentia linguis, Et Venulus, dicto parens, ita farier infit:
Vidimus, o cives, Diomede Argivaque castra; Atque, iter emensi, casus superavimus omnes;
N'han l'empia guerra e gl' imenei di Turno; Voglion che al ferro ei la decida, ei stesso, Che al regno Ausonio e agli onor primi anela. Tai detti aggrava il fiero Drance, e attesta, Che Turno è il sol chiesto al cimento, e cerco. Gran folla insiem sente per Turno, e scudo Gli fa d'Amata il regio nome, e il folce Ricca a trofei d'alto valor sua fama.
Fra tai gran moti, onde bollía tumulto, Ecco di più dal Diomedeo gran cinto Mesti i legati a riferir: che a vôto
Spese e strazii n' andar'; che l'or non valse, Nè i gran preghi, nè i don; che il Lazio altr❜ armi Cerchi, o col Frige in amistà s'attempri.
Sviensi al gran duol lo stesso re Latino. Che Enea de' fati abbia il favor, gliel dice L'ira de' dei, la sepolcral gran scena. Dunque i primati, ito il comando in giro, Nell'alta sala al gran consiglio aduna. Nè quei tardaro; a' regii tetti in frotta S'avvian. D'anni maggior, primier pe' scettri, Siede Latin con torba fronte in mezzo. Qui a reduci orator gli annunzj Etolj Far conti indice, e ogni regal risposta Vuol per ordin riudir. Silenzio nacque; Pronto al cenno del Sir, Venulo imprese: Scorso il cammin, vinto ogni caso, i Greci Chiostri e Tidide, o cittadin, vedemmo; .
Contigimusque manum qua concidit Ilia tellus. Ille urbem Argyripam, patriae cognomine gentis, Victor Gargani condebat lapygis arvis.
Postquam introgressi, et coram data copia fandi, Munera praeferimus, nomen patriamque docemus; Qui bellum intulerint, quae caussa attraxerit Arpos. Auditis ille haec placido sic reddidit ore: O fortunatae gentes, Saturnia regna, Antiqui Ausoni, quae vos fortuna quietos Sollicitat, suadetque ignota lacessere bella? Quicumque Iliacos ferro violavimus agros, (Mitto ea quae muris bellando exhausta sub altis, Quos Simois premat ille viros) infanda per orbem Supplicia, et scelerum pœnas expendimus omnes, Vel Priamo miseranda manus. Scit triste Minervae Sidus, et Euboicae cautes, ultorque Caphereus. Militia ex illa diversum ad littus adacti, Atrides Protei Menelaüs adusque columnas Exsulat; AEtneos vidit Cyclopas Ulyxes. Regna Neoptolemi referam, versosque Penates Idomenei? Libycone habitantes littore Locros? Ipse Mycenaeus magnorum ductor Achivúm Conjugis infandae prima intra limina dextra Oppetüt; devictam Asiam subsedit adulter: Invidisse deos patriis ut redditus aris
Conjugium optatum et pulchram Calydona viderem? Nunc etiam horribili visu portenta sequuntur, 271 Et socii amissi petierunt aethera pennis,
La man stessa toccammo, ond' Ilio cadde. De' suoi dal nome, Arpi o Argiripa in pace Quegli all' Appule ergea Garganie falde. Là in corte ammessi, e a ragionar chiamati, Offerti i don, sveliam la patria e il nome; Chi guerra intimi, a che venimmo in Arpi. Quei tutto udì, placido poi rispose: Fortunata genía, Saturnio regno, Prischi Latin, qual voi ria sorte irrita Guerre ignote a tentar? Noi, quanti a ferro D'Ilio i campi oltraggiammo, (i strazj or taccio Pugnando esausti all'alte mura, e i prodi Che quel Simoi rotò) ciascun pel mondo Rii supplizj n'avemmo e pene orrende, N'avría Priamo pietà. Di Palla il nembo, Le balze Eubóe, l'ultor Caféreo il sanno. Da quell' armeggio in spiagge varie spinti, Di Proteo alle colonne erra l'Atride Ledéo; gli Etnéi vide Ciclopi Ulisse. Pirro dal regno, Idomeneo dal Lare Scossi dirò? spersi alla Libia i Locri? Lo stesso Micenẻo gran re de' grandi Per man dell' empia sposa al primo ingresso Perì; restò donno dell'Asia il drudo: Qual meco il ciel! patria mi tolse e l'alma Mia Calidonia e il sospirato imene. Nè sazio andò: sieguonmi orrendi or anche Portenti, e i miei l'ale spiegar' perduti,
Fluminibusque vagantur aves (heu dira meorum Supplicia!) et scopulos lacrymosis vocibus implent. Haec adeo ex illo mihi jam speranda fuerunt Tempore, quum ferro caelestia corpora demens Appeti, et Veneris violavi vulnere dextram. Ne verò, ne me ad tales impellite pugnas. Nec mihi cum Teucris ullum post eruta bellum Pergama; nec veterum memini laetorve malorum. Munera, quae patrüs ad me portatis ab oris, 281 Vertite ad AEnean. Stetimus tela aspera contra, Contulimusque manus: experto credite, quantus In clypeum assurgat, quo turbine torqueat hastam. Si duo praeterea tales Idaea tulisset
Terra viros, ultro Inachias venisset ad urbes Dardanus, et versis lugeret Graecia fatis.
Quidquid apud durae cessatum est monia Trojae, Hectoris AEneaeque manu victoria Graiúm Haesit, et in decumum vestigia retulit annum. 290 Ambo animis, ambo insignes praestantibus armis; Hic pietate prior. Coëant in fœdera dextrae, Quà datur: ast armis concurrant arma cavete. Et responsa simul quae sint, rex optime, regis Audisti, et quae sit magno sententia bello.
Vix ea legati; variusque per ora cucurrit Ausonidúm turbata fremor: ceu saxa morantur Quum rapidos amnes; fit clauso gurgite murmur, Vicinaeque fremunt ripae crepitantibus undis. 299. Ut primùm placati animi, et trepida ora quierunt,
« 前へ次へ » |