ページの画像
PDF
ePub

Dirum exsecrantur bellum, Turnique hymenaeos';
Ipsum armis, ipsumque jubent decernere ferro,
Qui regnum Italiae et primos sibi poscat honores.
Ingravat haec saevus Drances, solumque vocari 220
Testatur, solum posci in certamina Turnum.
Multa simul contra variis sententia dictis

Pro Turno, et magnum reginae nomen obumbrat:
Multa virum meritis sustentat fama tropaeis.
Hos inter motus, medio in flagrante tumultu,
Ecce super maesti magna Diomedis ab urbe
Legati responsa ferunt: nihil omnibus actum
Tantorum impensis operum; nil dona, neque aurum,
Nec magnas valuisse preces; alia arma Latinis
Quaerenda, aut pacem Trojano ab rege petendam.
Deficit ingenti luctu rex ipse Latinus.
Fatalem AEnean manifesto numine ferri

231

Admonet ira deúm, tumulique ante ora recentes.
Ergo consilium magnum primosque suorum
Imperio accitos alta intra limina cogit.
Olli convenere, fluuntque ad regia plenis
Tecta viis. Sedet in mediis, et maximus aevo,
Et primus sceptris, haud laeta fronte, Latinus.
Atque hic legatos AEtola ex urbe remissos
Quae referant fari jubet, et responsa reposcit 240
Ordine cuncta suo. Tum facta silentia linguis,
Et Venulus, dicto parens, ita farier infit:

Vidimus, o cives, Diomede Argivaque castra; Atque, iter emensi, casus superavimus omnes;

N'han l'empia guerra e gl' imenei di Turno;
Voglion che al ferro ei la decida, ei stesso,
Che al regno Ausonio e agli onor primi anela.
Tai detti aggrava il fiero Drance, e attesta,
Che Turno è il sol chiesto al cimento, e cerco.
Gran folla insiem sente per Turno, e scudo
Gli fa d'Amata il regio nome, e il folce
Ricca a trofei d'alto valor sua fama.

Fra tai gran moti, onde bollía tumulto,
Ecco di più dal Diomedeo gran cinto
Mesti i legati a riferir: che a vôto

Spese e strazii n' andar'; che l'or non valse,
Nè i gran preghi, nè i don; che il Lazio altr❜ armi
Cerchi, o col Frige in amistà s'attempri.

Sviensi al gran duol lo stesso re Latino.
Che Enea de' fati abbia il favor, gliel dice
L'ira de' dei, la sepolcral gran scena.
Dunque i primati, ito il comando in giro,
Nell'alta sala al gran consiglio aduna.
Nè quei tardaro; a' regii tetti in frotta
S'avvian. D'anni maggior, primier pe' scettri,
Siede Latin con torba fronte in mezzo.
Qui a reduci orator gli annunzj Etolj
Far conti indice, e ogni regal risposta
Vuol per ordin riudir. Silenzio nacque;
Pronto al cenno del Sir, Venulo imprese:
Scorso il cammin, vinto ogni caso, i Greci
Chiostri e Tidide, o cittadin, vedemmo; .

Contigimusque manum qua concidit Ilia tellus. Ille urbem Argyripam, patriae cognomine gentis, Victor Gargani condebat lapygis arvis.

251

Postquam introgressi, et coram data copia fandi,
Munera praeferimus, nomen patriamque docemus;
Qui bellum intulerint, quae caussa attraxerit Arpos.
Auditis ille haec placido sic reddidit ore:
O fortunatae gentes, Saturnia regna,
Antiqui Ausoni, quae vos fortuna quietos
Sollicitat, suadetque ignota lacessere bella?
Quicumque Iliacos ferro violavimus agros,
(Mitto ea quae muris bellando exhausta sub altis,
Quos Simois premat ille viros) infanda per orbem
Supplicia, et scelerum pœnas expendimus omnes,
Vel Priamo miseranda manus. Scit triste Minervae
Sidus, et Euboicae cautes, ultorque Caphereus.
Militia ex illa diversum ad littus adacti,
Atrides Protei Menelaüs adusque columnas
Exsulat; AEtneos vidit Cyclopas Ulyxes.
Regna Neoptolemi referam, versosque Penates
Idomenei? Libycone habitantes littore Locros?
Ipse Mycenaeus magnorum ductor Achivúm
Conjugis infandae prima intra limina dextra
Oppetüt; devictam Asiam subsedit adulter:
Invidisse deos patriis ut redditus aris

261

Conjugium optatum et pulchram Calydona viderem? Nunc etiam horribili visu portenta sequuntur, 271 Et socii amissi petierunt aethera pennis,

La man stessa toccammo, ond' Ilio cadde.
De' suoi dal nome, Arpi o Argiripa in pace
Quegli all' Appule ergea Garganie falde.
Là in corte ammessi, e a ragionar chiamati,
Offerti i don, sveliam la patria e il nome;
Chi guerra intimi, a che venimmo in Arpi.
Quei tutto udì, placido poi rispose:
Fortunata genía, Saturnio regno,
Prischi Latin, qual voi ria sorte irrita
Guerre ignote a tentar? Noi, quanti a ferro
D'Ilio i campi oltraggiammo, (i strazj or taccio
Pugnando esausti all'alte mura, e i prodi
Che quel Simoi rotò) ciascun pel mondo
Rii supplizj n'avemmo e pene orrende,
N'avría Priamo pietà. Di Palla il nembo,
Le balze Eubóe, l'ultor Caféreo il sanno.
Da quell' armeggio in spiagge varie spinti,
Di Proteo alle colonne erra l'Atride
Ledéo; gli Etnéi vide Ciclopi Ulisse.
Pirro dal regno, Idomeneo dal Lare
Scossi dirò? spersi alla Libia i Locri?
Lo stesso Micenẻo gran re de' grandi
Per man dell' empia sposa al primo ingresso
Perì; restò donno dell'Asia il drudo:
Qual meco il ciel! patria mi tolse e l'alma
Mia Calidonia e il sospirato imene.
Nè sazio andò: sieguonmi orrendi or anche
Portenti, e i miei l'ale spiegar' perduti,

Fluminibusque vagantur aves (heu dira meorum
Supplicia!) et scopulos lacrymosis vocibus implent.
Haec adeo ex illo mihi jam speranda fuerunt
Tempore, quum ferro caelestia corpora demens
Appeti, et Veneris violavi vulnere dextram.
Ne verò, ne me ad tales impellite pugnas.
Nec mihi cum Teucris ullum post eruta bellum
Pergama; nec veterum memini laetorve malorum.
Munera, quae patrüs ad me portatis ab oris, 281
Vertite ad AEnean. Stetimus tela aspera contra,
Contulimusque manus: experto credite, quantus
In clypeum assurgat, quo turbine torqueat hastam.
Si duo praeterea tales Idaea tulisset

Terra viros, ultro Inachias venisset ad urbes
Dardanus, et versis lugeret Graecia fatis.

Quidquid apud durae cessatum est monia Trojae,
Hectoris AEneaeque manu victoria Graiúm
Haesit, et in decumum vestigia retulit annum. 290
Ambo animis, ambo insignes praestantibus armis;
Hic pietate prior. Coëant in fœdera dextrae,
Quà datur: ast armis concurrant arma cavete.
Et responsa simul quae sint, rex optime, regis
Audisti, et quae sit magno sententia bello.

Vix ea legati; variusque per ora cucurrit Ausonidúm turbata fremor: ceu saxa morantur Quum rapidos amnes; fit clauso gurgite murmur, Vicinaeque fremunt ripae crepitantibus undis. 299. Ut primùm placati animi, et trepida ora quierunt,

« 前へ次へ »