ページの画像
PDF
ePub

Erran volti in augelli (ahi! ria lor pena!)

De' fiumi all' acque, empion di lai gli scogli.
Tai mi dovea casi temer dal tempo,

Che i dei del ciel folle assalii col ferro,
La man piagai di Citeréa. No, vosco
Non mi chiamate a militar. Nè guerre
M'ho più co' Troj, svelta l' Iliaca rocca;
Nè il mal lor fatto al rammentar ne godo.
Que' don, che a me dal patrio suol recaste,
Li s'abbia Enea. Stetti a' suoi dardi incontro,
Venni alle man: per prova so, qual s'erga
Sul gran brocchier, qual meni turbo all'asta.
Se avea la Frigia altri due tali in campo,
D' Inachia ai lidi ella venía vittrice,

E or Grecia andría, svolti i bei fati, in pianto.
Quanto sudammo al duro cinto indarno,
Dessi a Ettorre e ad Enea; per lor la palma
Pendea de' Graj, fe' un indugiar bilustre.
Grandi ambo all' armi, ambo al valor: più grande
Questi a pietà. Lega, qual puossi, ordite:
Ma deh! si fugga il paragon dell'armi.
Com' ei risponda, e che consigli, in guerra
D'affar cotanto, ottimo prence, udisti.

Tacque il legato; e per le Ausonie bocche
Vario fremito andò: qual ve torrente
Sassi inceppar'; mormora chiuso il gorgo,
E il vicin margo a quel fragor rimugge.
Come i bisbigli e i torbi cuor fer calma,

Praefatus divos, solio rex infit ab alto:

310

Ante, equidem summa de re statuisse, Latini, Et vellem, et fuerat meliùs: non tempore tali Cogere concilium, quum muros adsidet hostis. Bellum importunum, cives, cum gente deorum Invictisque viris gerimus, quos nulla fatigant Prælia, nec victi possunt absistere ferro. Spem si quam adscitis AEtolúm habuistis in armis, Ponite; spes sibi quisque: sed haec quàm angusta videtis! Cetera qua rerum jaceant perculsa ruina, Ante oculos interque manus sunt omnia vestras. Nec quemquam incuso: potuit quae plurima virtus Esse, fuit; toto certatum est corpore regni. Nunc adeo, quae sit dubiae sententia menti, 'Expediam; et paucis, animos adhibete, docebo. Est antiquus ager Tusco mihi proximus amni, Longus in occasum, fines super usque Sicanos: Aurunci Rutulique serunt, et vomere duros Exercent colles, atque horum asperrima pascunt. Haec omnis regio, et celsi plaga pinea montis, 320 Cedat amicitiae Teucrorum; et fœderis aequas Dicamus leges, sociosque in regna vocemus: Considant, si tantus amor, et moenia condant. Sin alios fines aliamque capessere gentem 'Est animus, poscunique solo decedere nostro; Bis denas Italo texamus robore naves,

Seu plures complere valent: jacet omnis ad undam Materies; ipsi numerumque modumque carinis

Pregati i dei, d'alto si parla il

rege:

Volea, Latini, e convenía, del regno
L'eccelso affar pria stabilir: non ora
Concilio unir, quando il rival n'asside.
Mal stiamo in guerra, o cittadin, con gente
D'invitti eroi, scesa da dei, cui nulla
Stanca tenzon, nè queterían pur vinti.
Se speme fean l'armi d' Etolia, è spenta;
Sia speme in noi: ma ben v'appar se grama!
Qual giaccia il resto in fier eccidio avvolto,
L'avete al guardo e fra le man voi stessi.
Nè incolpo alcun: qual più s' avea, fu mostro
Valor; pugnò tutto il poter del regno.
Qual mio pensier nel dubbio cuor s'aggiri,
(Fisi m'udite) in brievi note or svolgo.
Prossimo al Tebbro ho un prisco suol, che stende
L'occidua fronte oltre i confin Sicani:

Dan semi al pian Rutuli e Aurunci, e i colli
Vanno a vangar, ľ aspro lasciando a' paschi.
Quest'agro intier col gran pineto al monte
Cedasi a' Troj, don d'amistà; librata

Lega strigniam, socii chiamiamgli al regno:
Seggan pur, se n'han brama, ergan lor mura:
Se poi gir vonno ad altre terre, ad altre
Genti, e d'uscir dal nostro suol fan chiesta;
D' Italo pin venti e più navi, e quante
Ne puonno empir, lor fabbrichiam: sta l'uopo
Già pronto al mar; numer di legni e forma

VIRGIL. Eneid. Tom. 11.

L 1

Praecipiant; nos aera, manus, navalia demus.
Praeterea, qui dicta ferant et fœdera firment, 330
Centum oratores prima de gente Latinos
Ire placet, pacisque manu praetendere ramos;
Munera portantes aurique eborisque talenta,
Et sellam regni trabeamque insignia nostri.
Consulite in medium, et rebus succurrite fessis.
Tum Drances idem infensus, quem gloria Turni
Obliqua invidia stimulisque agitabat amaris,
Largus opum, et lingua melior, sed frigida bello
Dextera, consiliis habitus non futilis auctor,
Seditione potens; genus huic materna superbum
Nobilitas dabat, incertum de patre ferebant; 341
Surgit et his onerat dictis, atque aggerat iras:

Rem nulli obscuram, nostrae nec vocis egentem,
Consulis, o bone rex: cuncti se scire fatentur
Quid fortuna ferat populi; sed dicere mussant.
Det libertatem fandi, flatusque remittat,
Cujus ob auspicium infaustum moresque sinistros
(Dicam equidem, licèt arma mihi mortemque minetur)
Lumina tot cecidisse ducum, totamque videmus
Consedisse urbem luctu; dum Troia tentat
Castra, fugae fidens, et caelum territat armis.

Unum etiam donis istis, quae plurima mitti

'Dardanidis dicique jubes, unum, optime regum,

Adjicias; nec te ullius violentia vincat,

350

Quin gnatam egregio genero dignisque hymenaeis

Des pater, et pacem hanc aeterno foedere firmes.

Dian essi; e noi ferro e navali ed opre.

Le offerte a espor, l'almo a fermar gran nodo, Cento orator del primo fior Latino

[ocr errors]

Spedir vorrei, ch' offran di pace il ramo;

E amplo rechino il don d'avorio e d'oro,
Trabea e curule, e ogni mia regia insegna.
Chi sa, consigli, e a'rovinosi accorra.

Quel Drance allor, ch'invido a Turno, i vanti N'oscura obbliquo e duol ne sente amaro, Largo a dovizie, acre al sermon, ma braccio Fiacco a pugnar, buon consiglier creduto, Scaltro a sedur (per nobiltà materna Chiaro fioría, padre l'ombrava ignoto) Sorge e il carca di motti, e gli odj aïzza:

vano,

Cosa a niun scura, e ove il suffragio èx
Buon re, consulti: ognun sa ben, che chiegga
L'aspra sorte in che siam; ma il dirlo affoga.
Dia franchigia a parlar, l'orgoglio smetta,
Quei pel cui tristo auspizio e oprar sinistro
(Bench' armi e morte ei mi minacci, il dico)
Tanti spénsersi eroi, Laurento in duolo
Tutta sedè; mentre al fuggir s'affida,

Se i Teucri assal, se il ciel spauracchia in armi.
Deh! Sire, un dono anco a que' tanti, ond' ami
Far lieti i Troj, un per pietà n' aggiugni;
Ne te d'alcun svolga il bravar, che al degno
Gener non dia la tua Lavinia, e al nodo
D'alto imenéo prospera pace eterni.

« 前へ次へ »