ページの画像
PDF
ePub

500

510

Luxurians, luduntque jubae per colla, per armos.
Obvia cui, Volscorum acie comitante, Camilla
Occurrit, portisque ab equo regina sub ipsis
Desiluit: quam tota cohors imitata relictis
Ad terram defluxit equis. Tum talia fatur:
Turne, sui meritò si qua est fiducia forti,
Audeo, et AEneadúm promitto occurrere turmae,
Solaque Tyrrhenos equites ire obvia contra.
Me sine prima manu tentare pericula belli:
Tu pedes ad muros subsiste, et mania serva.
Turnus ad haec, oculos horrenda in virgine fixus:
O, decus Italiae, virgo, quas dicere grates,
Quasve referre parem? sed nunc, est omnia quando
Iste animus supra, mecum partire laborem.
AEneas, ut fama fidem missique reportant
Exploratores, equitum levia improbus arma
Praemisit, quaterent campos: ipse, ardua montis
Per deserta jugo superans, adventat ad urbem.
Furta paro belli convexo in tramite silvae,
Ut bivias armato obsidam milite fauces.
Tu Tyrrhenum equitem collatis excipe signis;
Tecum acer Messapus erit, turmaeque Latinae,
Tiburnique manus: ducis et tu concipe curam.
Sic ait, et paribus Messapum in prælia dictis 520
Hortatur, sociosque duces; et pergit in hostem.
Est curvo amfractu valles, accommoda fraudi
Armorumque dolis; quam densis frondibus atrum
Urget utrimque latus; tenuis quò semita ducit,

Frulla, e pel collo erra e pel dosso il crine.
Tra i Volsci suoi, viengli Camilla incontro,
Giunge a caval, ma in sulle porte smonta
Benchè regina: ecco all'esempio tutti
Por piede a terra. Ella incomincia: o Turno,
Se a ragion nobil alma ha in se fidanza,
Oso franca, e prometto, e all'orde Teucre
Gir sola in faccia e a' cavalier Tirreni.
Tentar mi lascia i primi rischi: a'muri
Tu tienti a piè, tu la città difendi.
Turno a tal dir fiera l'affisa: e, o ninfa,
Fior dell' Italo onor, quai grazie io renda?
Qual dia mercè? deh!, giacchè tutto è meno
Del tuo gran cuor, meco or dividi i carchi.
Enea, qual vuol la fama, e qual riporta
Chi andò a spiar, tristo pe' campi a guasto
Lievi torme premise: esso per l'ermo
D'ardue montagne alla città s'affretta.
Marzia trama vo' fargli; u' sporge il bosco,
Porgli armati a balzel sul bivio in foce.
Tu l'ala equestre, a insegne giunte, affronta;
L'acre Messapo, e il Latin stuol, fia teco,.
E il Tiburtin: meco all' affar sii guida.
Dice, e alla pugna anche Messapo esorta,
E i socii duci; e alla sua posta ei tende.
V'ha in curvo anfratto ai furti d'armi adatta
Valle; cui selva a dense frondi opaca
Preme ai due lati; arto sentier vi guida

530

Angustaeque ferunt fauces, aditusque maligni.
Hanc super, in speculis, summoque in vertice montis »
Planities ignota jacet, tutique receptus,
Seu dextra laevaque velis occurrere pugnae,
Sive instare jugis et grandia volvere saxa.
Huc juvenis nota fertur regione viarum,
Arripuitque locum, et silvis insedit iniquis.
Velocem interea superis in sedibus Opim,
Unam ex virginibus sociis sacraque caterva,
Compellabat, et has tristis Latonia voces
Ore dabat: Graditur bellum ad crudele Camilla,
O virgo, et nostris nequidquam cingitur armis,
Cara mihi ante alias: neque enim novus iste Dianae
Venit amor, subitaque animum dulcedine movit.
Pulsus ob invidiam regno viresque superbas,
Priverno antiqua Metabus quum excederet urbe,
Infantem, fugiens media inter prælia belli,
Sustulit exsilio comitem, matrisque vocavit
Nomine Casmillæ, mutata parte, Camillam.
Ipse, sinu prae se portans, juga longa petebat
Solorum nemorum: tela undique saeva premebant,
Et circumfuso volitabant milite Volsci.

Ecce fugae medio summis Amasenus abundans
Spumabat ripis, tantus se nubibus imber

541

Ruperat: ille, innare parans, infantis amore Tardatur, caroque oneri timet. Omnia secum 550 Versanti subitò vix haec sententia sedit:

Telum immane, manu valida quod fortè gerebat

Per disagiati passi e fauci anguste.

Sopra, quasi a veletta, al crin del monte,

Giace ignoto bel pian, securo asilo,

O a destra o a manca entrar ti piaccia in mischia,
O frecciar d'alto e giù rotar gran massi.

Quà il re sen va per note vie, gli agguati
Tende, e del bosco entro l'orror si pianta.
Latonia intanto all'agil Opi, arciera

Vergin Napea del sacro numer una,

Parla in l'eteree sedi: e ah!, dice, in guerra
Va in ria guerra Camilla, e indarno, o ninfa,
Di nostr' armi s'accinge, ella più ch'altre
Delizia mia: nè quest' amor Diana

Or bee novel, dolce n'è tocca a caso.
Pel suo truce imperar dal soglio espulso,
Mentre fuggía dalla regal Priverno
De' ribelli al furor Métabo, infante
Seco in bando la tolse, e il nome a vezzo
Dal materno Casmilla il feo Camilla.
Con ella in seno, erme boscaglie e lunghi
Gioghi scorrea, cinto da teli intorno,
Cerco dal Volsco ostil. Ve' a colme incontra
Rive Amazèn, ch' oltre fuggir gli vieta.
Fremea, bollía, tal scrosciò piova: a nuoto
Vorría guadar, ma l'amor patrio il tarda,
Teme al caro suo peso. Ei tutti indaga
Gli scampi, e a questo ecco s'appiglia a stento:
Nella valida man, guerrier, gran telo

VIRGIL. Eneid. Tom. II.

Nn

Bellator, solidum nodis et robore cocto,
Huic natam, libro et silvestri subere clausam,
Implicat, atque habilem mediae circumligat hastae.
Quam dextra ingenti librans, ita ad aethera fatur:
Alma, tibi hanc, nemorum cultrix, Latonia virgo,
Ipse pater famulam voveo: tua prima per auras
Tela tenens supplex hostem fugit. Accipe, testor,
'Diva, tuam, quae nunc dubiis committitur auris. 560
Dixit, et adducto contortum hastile lacerto
Immittit: sonuere undae; rapidum super amnem
Infelix fugit in jaculo stridente Camilla.

571

At Metabus, magna propius jam urgente caterva,
Dat sese fluvio, atque hastam cum virgine victor
Gramineo, donum Triviae, de cespite vellit.
Non illum tectis ullae, non moenibus, urbes
Accepere; neque ipse manus feritate dedisset:
Pastorum et solis exegit montibus aevum.
Hic natam, in dumis interque horrentia lustra,
Armentalis equae mammis et lacte ferino
Nutribat, teneris immulgens ubera labris.
Utque pedum primis infans vestigia plantis
'Institerat, jaculo palmas oneravit acuto:
Spiculaque ex humero parvae suspendit et arcum.
Pro crinali auro, pro longae tegmine pallae,
Tigridis exuviae per dorsum a vertice pendent.
Tela manu jam tum tenera puerilia torsit,
Et fundam tereti circum caput egit habena,
Strymoniamque gruem aut album dejecit olorem.

579

« 前へ次へ »