ページの画像
PDF
ePub

DELL'ENEIDE

DI P. VIRGILIO MARONE

LIBRO SETTIMO.

FAMA immortal desti tu pur, Cajeta,
D'Enea nutrice, a' nostri lidi in morte:
Giaci onorata; e nell'Esperia magna,
Se un vanto è pur, l'ossa n'addita il nome.
Ma il pio Signor, pieni i funerei riti,
E alto tumulo eretto, appena in calma
L'onda tornò, scioglie e fa vela. Amiche
Spiran l'aure notturne, e Cintia al corso
Candida arride; il mar ne brilla al lume.
Radon le spiagge al suol Circeo confini,
Ve la figlia del Sol rischiosi boschi
Molce d'assiduo canto, e in regii tetti
Arde odorati a tarda lampa i cedri,
Pettin sonante a' fini licci alterna.
Quindi udían di lion, ritrosi a'lacci,
E a gran notte ruggenti, i lagni e l'ire;
E alle stalle infierir rie forme d'orsi
E agresti verri, e alto ulular gran lupi;
Cui Circe, immite dea, con magich'erbe
Fe'd'uomin fiere, aspre le terga e i ceffi.

Quae ne monstra pii paterentur talia Troës
Delati in portus, neu littora dira subirent;
Neptunus ventis implevit vela secundis,

Atque fugam dedit, et praeter vada fervida vexit.
Jamque rubescebat radiis mare, et aethere ab alto
Aurora in roseis fulgebat lutea bigis:
Quum venti posuere, omnisque repente resedit
Flatus, et in lento luctantur marmore tonsae.
Atque hic AEneas ingentem ex aequore lucum
Prospicit. Hunc inter fluvio Tiberinus amono,
Vorticibus rapidis, et multa flavus arena,
In mare prorumpit: variae circumque supraque
· Assuetae ripis volucres et fluminis alveo
AEthera mulcebant cantu, lucoque volabant.
Flectere iter sociis, terraeque

terraeque advertere proras, Imperat, et laetus fluvio succedit opaco.

30

Nunc age, qui reges, Erato, quae tempora rerum, Quis Latio antiquo fuerit status, advena classem Quum primùm Ausoniis exercitus appulit oris, Expediam, et primae revocabo exordia pugnae. 40 Tu vatem, tu, Diva, mone. Dicam horrida bella; Dicam acies, actosque animis in funera reges, Tyrrhenamque manum, totamque sub arma coactam Hesperiam. Major rerum. mihi nascitur ordo; Majus opus moveo. Rex arva Latinus et urbes Jam senior longa placidas in pace regebat. Hunc Fauno et nympha genitum Laurente Marica Accipimus. Fauno Picus pater; isque parentem

Perch'ei non soffra il Teucro pio tai mostri
Spinto in que' porti, e i lidi fier non tocchi;
Gli empie Nettun d'aura seconda i lini,
Spiana la fuga, e oltre il rio sen lo sbalza.

Già il mar splendea di rossi rai, già d'alto
Rancia l'Alba venía su rosee bighe:
Quando i venti dier giù, repente ogn'aura
Tacque, e col lento umor lottano i remi.
Quì lungi Enea dall'alto mar gran selva
Scorge; per cui con gajo corso il Tebbro,
Rapido a'gorghi, e a molta sabbia biondo,
Prorompe in mar: varii al disopra e intorno
Augei, del fiume usi al lavacro e a' bordi,
Godean far canti, e svolazzar pel bosco.
Svolto il cammin, che là s'appoggi, e approdi,
Già impera, e lieto il fosco fiume investe.

Quai re, quai fasti, il prisco Lazio, o Musa,
Quai tempre avesse a'primi dì, che i legni
Spinse l'ospite ciurma ai lidi Ausonj,

Qui imprendo, e a pugna onde il prim'urto, io svolgo.
Tu, Dea, mi spira. Orride guerre, atroci
Schiere, e regi dirò pugnaci a morte;
Dirò l'oste Tirrena, e tutta in armi
L'Esperia. Altro di cose ordin mi nasce;
Mi cresce il canto. Il re Latin già veglio
Chete reggea ville e cittadi in pace.
Marica il diè ninfa Laurente in luce
Da Fauno. Uscì Fauno da Pico; e Pico

Te, Saturne, refert; tu sanguinis ultimus auctor. Filius huic, fato divům, prolesque virilis

50

Nulla fuit; primaque oriens erepta juventa est.
Sola domum et tantas servabat filia sedes,
Jam matura viro, jam plenis nubilis annis.
Multi illam magno e Latio totaque petebant
Ausonia. Petit ante alios pulcherrimus omnes
Turnus, avis atavisque potens; quem regia conjux
Adjungi generum miro properabat amore;
Sed variis portenta deúm terroribus obstant.
Laurus erat tecti medio, in penetralibus altis,
Sacra comam, multosque metu servata per annos; 60
Quam pater inventam, primas quum conderet arces,
Ipse ferebatur Phœbo sacrasse Latinus,
Laurentisque ab ea nomen posuisse colonis.
Hujus apes summum densae (mirabile dictu),
Stridore ingenti liquidum trans aethera vectae,
Obsedere apicem; et, pedibus per mutua nexis,
Examen subitum ramo frondente pependit.
Continuò vates: Externum cernimus, inquit,
Adventare virum, et partes petere agmen easdem
Partibus ex isdem, et summa dominarier arce. 70
Praeterea, castis adolet dum altaria taedis,
Ut juxta genitorem adstat Lavinia virgo,
Visa (nefas) longis comprendere crinibus ignem,
Atque omnem ornatum flamma crepitante cremari;
Regalesque accensa comas, accensa coronam
Insignem gemmis; tum fumida lumine fulvo

Da te, Saturno; è in te del sangue il fonte.
Nulla prole maschil, per fato eterno,
Tenea; che tutta in primo fior gli cadde.
Sola una figlia al gran retaggio in corte
Vivea, già d'anni all' Imeneo maturi.
Molti lei dal gran Lazio e insiem da tutta
Chiedean l'Ausonia; e il fior de' bei
fior de' bei pur Turno

Ricco d'aviti onor. Lui presto unirsi
Genero ambía l'ebbra d'amor regina;
Ma gran portenti e più terror stan contro.
Sorgea nel cuor de' regii tetti un Lauro
Sacro in sua chioma, e a' lunghi dì ben culto;
Cui là trovò dell' alte rocche al primo
Piantar Latino, e il sacrò desso a Febo,
E i suoi coloni indi appellò Laurenti.
Qui l'api a stuol (strano a ridir!), da lunge
Con gran ronzío pel liquid' aer giunte,
Pigliar' la vetta; e piè con piè daʼverdi
Rami pendè subito sciame in grappi.
L'Augure allor: Veggo appressar straniero
Prode, e venir da stesse parti a parti
Stesse gran schiera, e dominar la rocca.
Mentre arde poi caste facelle all'are
Lavinia intatta, e al genitor sta presso,
Fu vista (oh ciel!) da' lunghi crin dar fuoco,
E ogni ornato avvampar fra gl' ignei scoppj;
Accesa ogn'aurea treccia, accesa il serto
Per gemme insigne; e in falbo lume avvolta

« 前へ次へ »