ページの画像
PDF
ePub

780

Pictus acu tunicas et barbara tegmina crurum.
Hunc virgo, sive ut templis praefigeret arma
Troia, captivo sive ut se ferret in auro
Venatrix; unum ex omni certamine pugnae
Caeca sequebatur, totumque incauta per agmen
Femineo praedae et spoliorum ardebat amore.
Telum ex insidiis quum tandem tempore capto
Concitat, et Superos Arruns sic voce precatur:
Summe deúm, sancti custos Soractis, Apollo,
Quem primi colimus, cui pineus ardor acervo
Pascitur, et medium freti pietate per ignem
Cultores multa premimus vestigia pruna;
Da, pater, hoc nostris aboleri dedecus armis,
Omnipotens. Non exuvias, pulsaeve tropaeum 790
Virginis, aut spolia ulla peto; mihi cetera laudem
Facta ferent: haec dira meo dum vulnere pestis
'Pulsa cadat, patrias remeabo inglorius urbes
Audiit, et voti Phoebus succedere partem
Mente dedit, partem volucres dispersit in auras.
Sterneret ut subita turbatam morte Camillam,
Annuit oranti: reducem ut patria alta videret,
Non dedit; inque notos vocem vertere procellae.
Ergo, ut missa manu sonitum dedit hasta per auras,
Convertere animos acres, oculosque tulere
Cuncti ad reginam Volsci. Nihil ipsa neque aurae
Nec sonitus memor, aut venientis ab aethere teli;
Hasta sub exsertam donec perlata papillam
Haesit, virgineumque alte bibit acta cruorem.

800

Pinto e schiniere e tonachette ad ago.
Or lui Camilla, o affigger brami ai templi
Barbarich' armi, o ir cacciatrice in oro
Tolto al pugnar; cieca lui sol fra tutti
Siegue pel campo, e il femminil sol l'arde
Disío di preda e di far suoi tai spogli.
Furtivo alfin colto il buon destro Arunte
Brilla l'astil, volgesi al Cielo, e priega:
Maggior fra i dei, dio di Soratte, Apollo,
Che siam primi a onorar, cui fuochi a colmo
Nutriam perenni, e al cui favor fidati
Scorriam tra vampe a scalzo piè gran brace;
Padre, ch'il tutto puoi, deh! alfin nostr' armi
Ci dà smacchiar. Vinta costei, non spoglie,
Non vo' trofeo; l'altre mie geste a vanto
Mi fian: se cade al mio frecciar quest' atra
Peste, alla patria inonorato io rieda.
Febo l'udì; parte del voto a meta

Trasse in suo cuor, parte ne sperse all' aure.
Che l'ebbra allor subita morte opprima,
Gliel dà: che salvo all'alta patria ei torni,

Gliel niega; e il priego euro ne porta in nembo. Poichè fischiò l'asta feral per l'aure,

Tutti voltaro alla regina i Volsci

L'occhio e la smania. Ella nè al suon, nè all' aura

Bada, o all'astil che d'alto vien; finch'esso
Le squarci il sen sotto la sporta mamma,
E alto s'infigga, e il vergin sangue sugga.

810

Concurrunt trepidae comites, dominamque ruentem
Suscipiunt. Fugit ante omnes exterritus Arruns,
Laetitia mixtoque metu; nec jam amplius hastae
Credere, nec telis occurrere virginis audet.
Ac velut ille, prius quam tela inimica sequantur,
Continuo in montes sese avius abdidit altos,
Occiso pastore, lupus, magnove juvenco,
Conscius audacis facti, caudamque remulcens
Subjecit pavitantem utero, silvasque petivit:
Haud secus ex oculis se turbidus abstulit Arruns,
Contentusque fuga, mediis se immiscuit armis.

Illa manu moriens telum trahit; ossa sed inter
Ferreus ad costas alto stat vulnere mucro.
Labitur exsanguis, labuntur frigida leto
Lumina; purpureus quondam color ora reliquit.
Tum sic exspirans Accam, ex aequalibus unam, 820
Alloquitur, fida ante alias quae sola Camillae,
Quicum partiri curas; atque haec ita fatur:
Hactenus, Acca soror, potui: nunc vulnus acerbum
Conficit, et tenebris nigrescunt omnia circum.
Effuge, et haec Turno mandata novissima perfer:
Succedat pugnae, Trojanos arceat urbe.
Jamque vale. Simul his dictis linquebat habenas,
Ad terram non sponte fluens. Tum frigida toto
Paullatim exsolvit se corpore, lentaque colla
Et captum leto posuit caput, arma relinquens; 830
Vitaque cum gemitu fugit indignata sub umbras.
Tum vero immensus surgens ferit aurea clamor

Trepida accorre ogni compagna, e a gara
L'egra sostien. Fugge smarrito Arunte
Fra la gioja e il timor; nè or più sull'aste
Fida, o gir osa a' colei teli incontro.
Qual, pria ch'il cacci armata turma ultrice,
Per stranie vie lupo s'ascose in monte,
Se a grosso toro o al mandrían diè morte,
Conscio del fallo, e la tremante coda
Soppose al ventre, e s'immacchiò tra selve:
Tal d'occhio uscì torbido Arunte, e pago
Del suo fuggir, si frammischiò tra l'armi,

Ella al morir l'asta si trae; ma il ferro
Ch' alto piago, sta fra le coste all'ossa.
Già cade esangue, i freddi lumi in morte
S'abbujan; l'ostro impallidi sul volto.
Ansante allor volgesi ad Acca; ell' ebbe
Acca fra tutte a sè fedel, con Acca
Partía le cure: E ah mia buon' Acca, dice,
Potei fin quì: per la ria piaga or manco,
Tutto intorno s'annotta. Or vola a Turno,
Questi gli porta estremi detti: In pugna
Entri per me, guardi da' Troj le mura.
Addio. Col dir lascia le briglie, a terra
Scorre senza voler. Pel corpo tutto
Via via fredda si scioglie, il collo piega,
L'egro capo pon giù, pon giù pur l'armi;
Tra sdegno e duol fugge lo spirto all'ombre.
Qui si che sorge orrido grido agli astri:

Sidera: dejecta crudescit pugna Camilla.
Incurrunt densi simul omnis copia Teucrúm,
Tyrrhenique duces, Evandrique Arcades alae.
At Triviae custos jam dudum in montibus Opis
Alta sedet summis, spectatque interrita pugnas.
Utque procul medio juvenum in clamore furentum
Prospexit tristi multatam morte Camillam;
Ingemuitque, deditque has imo pectore voces: 840
Heu! nimium, virgo, nimium crudele luisti
Supplicium, Teucros conata lacessere bello!
Nec tibi desertae in dumis coluisse Dianam
Profuit, aut nostras humero gessisse pharetras.
Non tamen indecorem tua te regina reliquit
Extrema jam in morte: neque hoc sine nomine letum
Per gentes erit, aut famam patieris inultae.
Nam quicumque tuum violavit vulnere corpus,
Morte luet merita. Fuit ingens monte sub alto
Regis Dercenni terreno ex aggere bustum
Antiqui Laurentis, opacaque ilice tectum:
Hic dea se primum rapido pulcherrima nisu
Sistit, et Arruntem tumulo speculatur ab alto.
Ut vidit fulgentem armis ac vana tumentem:
Cur, inquit, diversus abis? huc dirige gressum,
Huc periture veni: capias ut digna Camillae
Praemia, tuque etiam telis moriare Dianae.
Dixit, et aurata volucrem Threissa sagittam
Deprompsit pharetra, cornuque infensa tetendit,
Et duxit longe, donec curvata coirent

850

860

« 前へ次へ »