Mollius, et solito matrum de more, locuta est, Multa super nata lacrymans, Phrygisque hymenaeis: Exsulibusne datur ducenda Lavinia Teucris, O genitor? nec te miseret nataeque, tuique? Nec matris miseret, quam primo aquilone relinquet Perfidus, alta petens abducta virgine, praedo? At! non sic Phrygius penetrat Lacedaemona pastor, Ledaeamque Helenam Trojanas vexit ad urbes? Quid tua sancta fides, quid cura antiqua tuorum, Et consanguineo toties data dextera Turno? Si gener externa petitur de gente Latinis, Idque sedet, Faunique premunt te jussa parentis; Omnem equidem sceptris terram quae libera nostris Dissidet externam reor, et sic dicere divos. Et Turno, si prima domús repetatur origo, Inachus Acrisiusque patres, mediaeque Mycenae. His ubi nequidquam dictis experta Latinum Contra stare videt, penitusque in viscera lapsum Serpentis furiale malum, totamque pererrat; Tum verò infelix, ingentibus excita monstris, Immensam sine more furit lymphata per urbem: Ceu quondam torto volitans sub verbere turbo, Quem pueri magno in gyro vacua atria circum Intenti ludo exercent; ille actus habena Curvatis fertur spatiis: stupet inscia turba, Impubesque manus, mirata volubile buxum: Dant animos plagae. Non cursu segnior illo Per medias urbes agitur, populosque feroces.
Molle parla e qual donna, assai piangendo
Sulla figlia e sue nozze: Ah dunque, o padre Dassi a un esul Trojan Lavinia in sposa? Della figlia e di te pietà non senti?
Non l'hai di me, che al primo borea il tristo Fia ch'orba lasci, ito pel mar col ratto? Ma che? così Pari non giunse in Sparta, E a Troja Elena trasse? E ov'è l'antica Cura de' tuoi, l'alma tua fè, la destra Data più volte al consanguineo Turno? Se in gener cerchi uom non Latino, e il covi Fisso, e l'impon del padre Fauno il canto; Sì: che ogni suol da' nostri scettri immune Stranier cred' io, penso dir questo i numi. E Turno anch' ei, s' entri all' origin prima, Vien da Micene, e Inaco e Acrisio ha padri. Poich' Ella invan spinse tai prieghi e immoto Latin star vede, e all'ime fibre infuso L'arde il tosco a manía, tutta la scorre; Ah! l'egra allor, scossa da mostri orrendi, Per piagge e vie smania sfrenata insana: Sembra paléo sotto il flagel che il ruota, Se pe' grand' atrj in ampio giro i putti Gioco intenti sen fan; quel spinto a' colpi Spazia in curvi sentier: stupisce il volgo, E il giovin stuol, che errante bosso ammira: Gli dà vita il ferzar. Tal corre Amata
Quà e là pe' borghi, a inferocir le genti.
Quin etiam in silvas, simulato numine Bacchi, Majus adorta nefas, majoremque orsa furorem, Evolat; et natam frondosis montibus abdit;
Quò thalamum eripiat Teucris, taedasque moretur: Evoë Bacche, fremens, solum te virgine dignum Vociferans: etenim molles tibi sumere thyrsos, 390 Te lustrare choro, sacrum tibi pascere crinem.
Fama volat: furiisque accensas pectore matres Idem omnes simul ardor agit nova quaerere tecta. Deseruere domos: ventis dant colla comasque. Ast aliae tremulis ululatibus aethera complent, Pampineasque gerunt incinctae pellibus hastas. Ipsa inter medias flagrantem fervida pinum -Sustinet, ac natae Turnique canit hymenaeos, Sanguineam torquens aciem; torvumque repente Clamat: Io matres, audite ubi quaeque, Latinae. Si qua pis animis manet infelicis Amatae Gratia, si juris materni cura remordet; Solvite crinales vittas, capite Orgia mecum. Talem inter silvas, inter deserta ferarum, Reginam Allecto stimulis agit undique Bacchi. Postquam visa satis primos acuisse furores, Consiliumque omnemque domum vertisse Latini; Protenus hinc fuscis tristis dea tollitur alis Audacis Rutuli ad muros, quam dicitur urbem Acrisioneis Danaë fundasse colonis,
Praecipiti delata noto: locus Ardea quondam Dictus avis, et nunc magnum manet Ardea nomen,
Anzi fingendo estro di Bacco, a eccesso Maggior sospinta, e in maggior furia, a' monti Vola; e la figlia in cupe selve asconde; Per tor sue nozze, o ritardarle, a' Teucri: E urla, o Bacco, evoè, tu merti il solo La vergin mia: tirsi al tuo nume impugna, Chioma pasce a te sacra, a te fa danze. Fama già vola: estro le madri infiamma, Tutte in foga desían cangiar di tetto. Sparse il crin, nude il collo, escono: e molte Spingono al ciel tremule strida, armate D'aste pampinee, e in irte pelli avvolte. Dessa fervida in mezzo un pino ardente Tien alto, e imèn canta alla figlia e a Turno, Gli occhi ruota sanguigni; e, O madri, a un tratto Sclama in fier tuon, quante n' ha il Lazio, udite. Se amor serbate a me infelice, e zelo V'ange e pietà sul gius materno infranto; Sbendar piacciavi i crin, far Orgię meco.
Così fra i boschi e l'erme tane Aletto, Di Tiade al par, la regal madre aggira. Lieta che assai fe' il furor primo, e tutto Pose a Latin senno e soggiorno in volta; Va l'atra dea su lurid' ale alzata
Del fier Rutulo a' muri, ampia cittade Che Danae eresse agli Acriséi coloni, Da gran noto là tratta: Ardea dagli avi
Fu detta un dì; d'Ardea il gran nome or resta,
Sed fortuna fuit. Tectis hic Turnus in altis Jam mediam nigra carpebat nocte quietem. Allecto torvam faciem et furialia membra Exuit: in vultus sese transformat aniles, Et frontem obscaenam rugis arat: induit albos Cum vitta crines: tum ramum innectit olivae. Fit Calybe, Junonis anus templique sacerdos; Et juveni ante oculos his se cum vocibus offert: 420 Turne, tot incassùm fusos patiere labores, Et tua Dardaniis transcribi sceptra colonis? Rex tibi conjugium et quaesitas sanguine dotes Abnegat, externusque in regnum quaeritur haeres. I nunc, ingratis offer te, irrise, periclis; Tyrrhenas, i, sterne acies; tege pace Latinos. Haec adeo tibi me, placida quum nocte jaceres, Ipsa palam fari omnipotens Saturnia jussit. Quare age, et armari pubem, portisque moveri, Laetus in arma para; et Phrygios, qui flumine pulchro Consedere, duces, pictasque exure carinas. 431 'Caelestum vis magna jubet. Rex ipse Latinus, Ni dare conjugium, et dicto parere fatetur, Sentiat, et tandem Turnum experiatur in armis. Hic juvenis, vatem irridens, sic orsa vicissim 'Ore refert: Classes invectas Thybridis undam 'Non, ut rere, meas effugit nuntius aures; Ne tantos mihi finge metus: nec regia Juno Immemor est nostri.
Sed te victa situ verique effeta senectus,
« 前へ次へ » |