ページの画像
PDF
ePub

Obsedere: alii portis sublimibus adstant.

At Juno, e summo, qui nunc Albanus habetur, (Tum neque nomen erat, nec honos, aut gloria monti) Prospiciens tumulo, campum adspectabat, et ambas Laurentum Troumque acies, urbemque Latini. Extemplo Turni sic est affata sororem

Diva deam stagnis quae fluminibusque sonoris
Praesidet; hunc illi rex aetheris altus honorem 140
Juppiter erepta pro virginitate sacravit:
Nympha, decus fluviorum, animo gratissima nostro,
Scis ut te cunctis unam, quaecumque Latinae
Magnanimi Jovis ingratum ascendere cubile,
Praetulerim, caelique lubens in parte locárim.
Disce tuum, ne me incuses, Juturna, dolorem.
Quà visa est fortuna pati, Parcaeque sinebant
Cedere res Latio, Turnum et tua monia texi:
Nunc juvenem imparibus video concurrere fatis;
Parcarumque dies et vis inimica propinquat. 150
Non pugnam adspicere hanc oculis,non fœdera possum.
Tu, pro germano si quid praesentius audes,
Perge; decet: forsan miseros meliora sequentur.
Vix ea, quum lacrymas oculis Juturna profudit;
Terque quaterque manu pectus percussit honestum.
Non lacrymis hoc tempus, ait Saturnia Juno;

Accelera, et fratrem, si quis modus, eripe morti:
Aut tu bella cie, conceptumque excute fœdus.
Auctor ego audendi. Sic exhortata reliquit

Incertam, et tristi turbatam vulnere mentis. 160

Poggiar': stan altri all' alte porte in vetta.

Giunon da un colle, oggi appellato Albano, (Nè nome avea, nè onor, nè pregio allotta) Lunge il campo mirava, e ambe le schiere Teucra e Laurenta, e di Latin le mura. Quand' ella, augusta dea, così di Turno Alla suora, pur dea, che a' stagni e a' fiumi Presiede; onor, che il grato re dell' etra Pel tolto le sacrò virgineo lustro: Dolce al mio cuor, gioja de' fonti, o Ninfa, Sai, qual t'alzai d'ogni Latina a fronte, Che mi sali del gran Tonante al toro, Qual t'accolsi su in ciel. Le tue, Giuturna, Che non m'abbi a incolpar, sventure apprendi. Finchè sorte il soffrì, nè al Lazio eccidj Le Parche ordían, Turno protessi e il regno: Ma or va l'eroe con spari fato in giostra; L'ostil forza e il gran di Cloto gli appressa. Nè alla tenzon regger poss' io, nè a' patti. Tu, pel german s' hai che attentar di forte, T'affretta; il dei: forse avran gli egri un scampo. Qui diè Giuturna in largo pianto, e spinse Tre volte e quattro il mesto pugno al petto. Non di lagrime è il tempo, allor la Diva; Corri, e il fratel salva, se puossi: o a guerra Tu stessa instiga, e il reo duel ne sfata. Ch'io ten spiro l'ardir. Ciò detto, incerta Lasciolla, e il cuor d'estro e martir compunta.

170

Interea reges, ingenti mole Latinus Quadrijugo vehitur curru, cui tempora circum Aurati bis sex radii fulgentia cingunt, Solis avi specimen; bigis it Turnus in albis, Bina manu lato crispans hastilia ferro. Hinc pater AEneas, Romanae stirpis origo, Sidereo flagrans clypeo et caelestibus armis, Et juxta Ascanius, magnae spes altera Romae, Procedunt castris; puraque in veste Sacerdos Setigeri fetum suis intonsamque bidentem Attulit, admovitque pecus flagrantibus aris. Illi, ad surgentem conversi lumina solem, Dant fruges manibus salsas, et tempora ferro Summa notant pecudum, paterisque altaria libant. Tum pius AEneas, stricto sic ense precatur: Esto nunc Sol testis, et haec mihi terra vocanti, Quam propter tantos potui perferre labores, Et Pater omnipotens, et tu, Saturnia Juno, Jam melior, jam, diva, precor: tuque, inclyte Mavors, Cuncta tuo qui bella, pater, sub numine torques: Fontesque, fluviosque voco, quaeque aetheris alti 181 Relligio, et quae caeruleo sunt numina ponto. Cesserit Ausonio si fors victoria Turno, Convenit Evandri victos discedere ad urbem; Cedet Iulus agris; nec post arma ulla rebelles AEneadae referent, ferrove haec regna lacessent. Sin nostrum annuerit nobis victoria Martem, (Ut potius reor, et potius di numine firment!)

Frattanto in pompa escono i re, Latino
Siede in quadriga alteramente, e aurati
Sei raggi e sei splendongli al capo, immago
Del Sol grand' avo; in bianche bighe è Turno,
E in man due picche a largo ferro ei strigne.
Vien quindi Enea, del Roman sangue il padre,
Che arde in etereo don di scudo e d'armi,
E altra speme di Roma, ha Giulo al fianco;
Dal chiostro usciro. In linda veste il Mista
Setoloso porcel, pecora intonsa,

Tragge, e dell' are al vivo rogo accosta.
Ve' i re là volti, onde il sol nasce, al fuoco
Dar farre e sale, a lieve ferro in fronte
L'ostie segnar, tazze libar sull' are.

Qui primo Enea stringe il suo brando, e giura:
Or m'oda il Sol, quest' alma terra m'oda,
Pel cui desío tanto a soffrir pur giunsi,
E il sommo Padre, e o tu, Saturnia Giuno,
Deh! omai men torba dea: tu pur, gran Marte,
Nume che autor tutte le guerre aggiri:
Fonti e fiumi do in fede, e quanta è in cielo
Religion, quanti stan dei tra i flutti.

S'ei palma ottien l' Italo Turno, i vinti
Raccolga Evandro entro a sue terre, e a queste
Dia Giulo addio; nè mai rubello il Frige
Nuov' arme impugni al Latin regno avverse.
Se poi vittoria al nostro Marte arrida,
(Com'anzi io spero, e anzi da' numi imploro!)
VIRGIL. Eneid. Tom. II.

S s

Non ego nec Teucris Italos parere jubebo,
Nec mihi regna peto. Paribus se legibus ambae 190
Invictae gentes aeterna in fœdera mittant.

Sacra deosque dabo: socer arma Latinus habeto;
Imperium solemne socer: mihi moenia Teucri
Constituent, urbique dabit Lavinia nomen.
Sic prior AEneas: sequitur sic deinde Latinus,
Suspiciens caelum, tenditque ad sidera dextram :
Haec eadem, AEnea, terram, mare, sidera, juro,
Latonaeque genus duplex, Janumque bifrontem,
Vimque deúm infernam, et duri sacraria Ditis.
Audiat haec genitor, qui fœdera fulmine sancit.
Tango aras; medios ignes et numina testor:
Nulla dies pacem hanc Italis nec fœdera rumpet,
Quo res cumque cadent; nec me vis ulla volentem
Avertet; non, si tellurem effundat in undas
Diluvio miscens, caelumque in tartara solvat:
Ut sceptrum hoc (dextra sceptrum nam fortè gerebat)
Numquam fronde levi fundet virgulta neque umbras,
Quum semel in silvis imo de stirpe recisum

201

Matre caret, posuitque comas et brachia ferro;
Olim arbos, nunc artificis manus aere decoro 210
Inclusit, patribusque dedit gestare Latinis.
Talibus inter se firmabant fœdera dictis,
Conspectu in medio procerum. Tum rite sacratas
In flammam jugulant pecudes, et viscera vivis
Eripiunt, cumulantque oneratis lancibus aras.
At verò Rutulis impar ea pugna videri.

« 前へ次へ »