Obsedere: alii portis sublimibus adstant. At Juno, e summo, qui nunc Albanus habetur, (Tum neque nomen erat, nec honos, aut gloria monti) Prospiciens tumulo, campum adspectabat, et ambas Laurentum Troumque acies, urbemque Latini. Extemplo Turni sic est affata sororem Diva deam stagnis quae fluminibusque sonoris Accelera, et fratrem, si quis modus, eripe morti: Incertam, et tristi turbatam vulnere mentis. 160 Poggiar': stan altri all' alte porte in vetta. Giunon da un colle, oggi appellato Albano, (Nè nome avea, nè onor, nè pregio allotta) Lunge il campo mirava, e ambe le schiere Teucra e Laurenta, e di Latin le mura. Quand' ella, augusta dea, così di Turno Alla suora, pur dea, che a' stagni e a' fiumi Presiede; onor, che il grato re dell' etra Pel tolto le sacrò virgineo lustro: Dolce al mio cuor, gioja de' fonti, o Ninfa, Sai, qual t'alzai d'ogni Latina a fronte, Che mi sali del gran Tonante al toro, Qual t'accolsi su in ciel. Le tue, Giuturna, Che non m'abbi a incolpar, sventure apprendi. Finchè sorte il soffrì, nè al Lazio eccidj Le Parche ordían, Turno protessi e il regno: Ma or va l'eroe con spari fato in giostra; L'ostil forza e il gran di Cloto gli appressa. Nè alla tenzon regger poss' io, nè a' patti. Tu, pel german s' hai che attentar di forte, T'affretta; il dei: forse avran gli egri un scampo. Qui diè Giuturna in largo pianto, e spinse Tre volte e quattro il mesto pugno al petto. Non di lagrime è il tempo, allor la Diva; Corri, e il fratel salva, se puossi: o a guerra Tu stessa instiga, e il reo duel ne sfata. Ch'io ten spiro l'ardir. Ciò detto, incerta Lasciolla, e il cuor d'estro e martir compunta. 170 Interea reges, ingenti mole Latinus Quadrijugo vehitur curru, cui tempora circum Aurati bis sex radii fulgentia cingunt, Solis avi specimen; bigis it Turnus in albis, Bina manu lato crispans hastilia ferro. Hinc pater AEneas, Romanae stirpis origo, Sidereo flagrans clypeo et caelestibus armis, Et juxta Ascanius, magnae spes altera Romae, Procedunt castris; puraque in veste Sacerdos Setigeri fetum suis intonsamque bidentem Attulit, admovitque pecus flagrantibus aris. Illi, ad surgentem conversi lumina solem, Dant fruges manibus salsas, et tempora ferro Summa notant pecudum, paterisque altaria libant. Tum pius AEneas, stricto sic ense precatur: Esto nunc Sol testis, et haec mihi terra vocanti, Quam propter tantos potui perferre labores, Et Pater omnipotens, et tu, Saturnia Juno, Jam melior, jam, diva, precor: tuque, inclyte Mavors, Cuncta tuo qui bella, pater, sub numine torques: Fontesque, fluviosque voco, quaeque aetheris alti 181 Relligio, et quae caeruleo sunt numina ponto. Cesserit Ausonio si fors victoria Turno, Convenit Evandri victos discedere ad urbem; Cedet Iulus agris; nec post arma ulla rebelles AEneadae referent, ferrove haec regna lacessent. Sin nostrum annuerit nobis victoria Martem, (Ut potius reor, et potius di numine firment!) Frattanto in pompa escono i re, Latino Tragge, e dell' are al vivo rogo accosta. Qui primo Enea stringe il suo brando, e giura: S'ei palma ottien l' Italo Turno, i vinti S s Non ego nec Teucris Italos parere jubebo, Sacra deosque dabo: socer arma Latinus habeto; 201 Matre caret, posuitque comas et brachia ferro; |