ページの画像
PDF
ePub

Do quod vis, et me victusque volensque remitto.
Sermonem Ausonii patrium moresque tenebunt;
Utque est nomen erit: commixti corpore tantùm
Subsident Teucri; morem ritusque sacrorum
Adjiciam, faciamque omnes uno ore Latinos.
Hinc genus, Ausonio mixtum quod sanguine surget,
Supra homines, supra ire deos pietate videbis;
Nec gens ulla tuos aeque celebrabit honores.
Annuit his Juno, et mentem laetata retorsit.
Interea excedit caelo, nubemque reliquit.

840

His actis, aliud genitor secum ipse volutat; Juturnamque parat fratris dimittere ab armis. Dicuntur geminae pestes cognomine Dirae, Quas et tartaream Nox intempesta Megaeram Uno eodemque tulit partu, paribusque revinxit Serpentum spiris, ventosasque addidit alas. Hae Jovis ad solium, saevique in limine regis, Apparent, acuuntque metum mortalibus aegris, 850 Si quando letum horrificum morbosque deúm rex Molitur, meritas aut bello territat urbes.

Harum unam celerem demisit ab aethere summo Juppiter, inque omen Juturnae occurrere jussit. Illa volat, celerique ad terram turbine fertur: Non secus ac nervo per nubem impulsa sagitta, Armatam saevi Parthus quam felle veneni, Parthus, sive Cydon, telum immedicabile, torsit, Stridens, et celeres incognita transilit umbras. Talis se sata Nocte tulit, terrasque petivit.

860

Ti do, qual vuoi; facil m' appresto e vinto.
Terran gli Ausonj e gli usi patrii, e il nome,
E il lor sermon: misto non più che il sangue
Là i Troj staran; sacri costumi e riti
V' aggiungerò, tutti farò d'un labbro.
L'alta genía d' Italo sangue uscita

Si pia l'avrem, ch' uomini vinca e numi;
Nè ugual ne fia nel tributarti onori.
La Dea fu paga, e in lieti volse i sensi.
Sorse dal basso ciel, lasciò la nube.

Poi ferve in Giove altro pensier; Giuturna
Del frate alfin vuol congedar dall'armi.
Due pesti v' ha, Furie o Manie, che ultrice
Funerea Notte all' avernal Megera

Die suore a un parto, e a pari gruppi attorse
D'angui, e n'armò d'ali ventose il tergo.
Tien queste al soglio apparitrici, o agli uscj,
Giove, se irato; e al miser uom le aïzza
Nunzie d'orror, s'atri malori e scempi
Vindice intenta, e a ree città vuol guerra.
D'alto giù ratta wna ne invía, che in spettro
D'afro auspicar venga a Giuturna incontro.
Vola colei, scende a gran turbo in terra:
Qual per nubilo ciel di cocca spinto
Stral, che il Parto scagliò, Parto o Cidone,
Di toschi armato, immedicabil telo,
Stride, e fugge non visto, e l'ombre varca.
La nottigena Lue tal vien, tal giunse.
VIRGIL. Encid. Tom. II.

A a a

Postquam acies videt Iliacas atque agmina Turni, Alitis in parvae subitam collecta figuram,

Quae quondam in bustis aut culminibus desertis Nocte sedens serùm canit importuna per umbras: Hanc versa in faciem, Turni se pestis ob ora Fertque refertque sonans, clypeumque everberat alis. Illi membra novus solvit formidine torpor, Arrectaeque horrore comae, et vox faucibus haesit. At, procul ut Dirae stridorem agnovit et alas, Infelix crines scindit Juturna solutos, 870

Unguibus ora soror fœdans et pectora pugnis. Quid nunc te tua, Turne, potest germana juvare? Aut quid jam durae superat mihi? qua tibi lucem Arte morer? talin' possum me opponere monstro? Jam jam linquo acies. Ne me terrete timentem, Obscenae volucres; alarum verbera nosco, Letalemque sonum; nec fallunt jussa superba Magnanimi Jovis. Haec pro virginitate reponit! Quò vitam dedit aeternam? cur mortis adempta est Conditio? possem tantos finire dolores

880

Nunc certè, et misero fratri comes ire per umbras.
Immortalis ego? aut quidquam mihi dulce meorum
Te sine, frater, erit? O quae satis alta dehiscat
Terra mihi, manesque deam demittat ad imos!
Tantùm effata, caput glauco contexit amictu
Multa gemens, et se fluvio dea condidit alto.

AEneas instat contra, telumque coruscat
Ingens, arboreum, et saevo sic pectore fatur:

[ocr errors]

Poichè l'oste guardò Latina e Teucra, Tosto in negro si stringe augel non grande, Che in tombe a notte o in logri colmi assiso Gracchia ostil tardo carme: in tal sembiante L'atra dea con rio suon di Turno al volto Striscia e rivien, batte allo scudo i vanni. Qui nuovo a lui solve torpor le membra, S'aggriccia, e il crin si rizza, e il dir si strozza. Come al stridor l' egra sirocchia e all' ali Furia l'avvisa, i scinti crin si strappa; Co' pugni il sen, strazia coll' unghie il viso. Che or più poss' io suora giovarti, o Turno? Lassa! che più sperar? per qual nuov'arte Protrarti i dì? come a tal mostro oppormi? Già parto. Orror non mi crescete, infausti Augei; dell' ale al flagellar vi scerno, E al suon letal; nè del gran Dio non sento L'editto altier. Sverginator, tal paga! Chè farmi il don d'inestinguibil vita? Tormi il morir? sì, ch' or potrei gli affanni Troncar, gir teco, egro german, tra l'ombre. Ah! me immortal! nulla de' miei, te spento, Dolce mi fia. Qual imo sen che basti Mi s' apra, e dea giù mi sprofondi a' mani! Qui tacque, al capo il glauco manto avvolse Tra larghi pianti, e si tuffò nel gorgo.

Fier muove Enea, l' arboreo suo gran telo Brilla, e torbido intuona: Or poi, che indugi,

Quae nunc deinde mora est? aut quid jam, Turne, retract Non cursu, saevis certandum est comminus armis. Verte omnes tete in facies, et contrahe quidquid 891 Sive animis, sive arte, vales; opta ardua pennis Astra sequi, clausumque cava te condere terra. Ille, caput quassans: Non me tua fervida terrent Dicta, ferox; di me terrent et Juppiter hostis. Nec plura effatus, saxum circumspicit ingens, Saxum antiquum, ingens, campo quod fortè jacebat, Limes agro positus, litem ut discerneret arvis. Vix illud lecti bis sex cervice subirent, Qualia nunc hominum producit corpora tellus. 900 Ille manu raptum trepida torquebat in hostem, Altior insurgens, et cursu concitus, heros.

Sed neque currentem se nec cognoscit euntem, Tollentemve manu, saxumque immane moventem. Genua labant; gelidus concrevit frigore sanguis, Tum lapis ipse viri, vacuum per inane volutus, Nec spatium evasit totum, nec pertulit ictum. Ac velut in somnis, oculos ubi languida pressit Nocte quies, nequidquam avidos extendere cursus Velle videmur, et in mediis conatibus aegri Succidimus; non lingua valet, non corpore nolae Sufficiunt vires; nec vox aut verba sequuntur: Sic Turno, quacumque viam virtute petivit, Successum dea dira negat. Tum pectore sensus Vertuntur varii. Rutulos adspectat et urbem, Cunctaturque metu, telumque instare tremiscit;

910

« 前へ次へ »