Ascanius curvo direxit spicula cornu:
Nec dextrae erranti deus abfuit; actaque multo Perque uterum sonitu perque ilia venit arundo. Saucius at quadrupes nota intra tecta refugit, 500 Successitque gemens stabulis; questuque, cruentus, Atque imploranti similis, tectum omne replebat. Silvia prima soror, palmis percussa lacertos, Auxilium vocat, et duros conclamat agrestes. Olli (pestis enim tacitis latet aspera silvis) Improvisi adsunt; hic torre armatus obusto, Stipitis hic gravidi nodis: quod cuique repertum Rimanti, telum ira facit. Vocat agmina Tyrrheus, Quadrifidam quercum cuneis ut forte coactis Scindebat, rapta spirans immane securi. At saeva e speculis tempus dea nacta nocendi Ardua tecta petit stabuli, et de culmine summo Pastorale canit signum, cornuque recurvo Tartaream intendit vocem; qua protenus omne Contremuit nemus, et silvae intonuere profundae. Audiit et Triviae longe lacus; audiit amnis Sulfurea Nar albus aqua, fontesque Velini; Et trepidae matres pressere ad pectora natos. Tum verò ad vocem celeres, quà buccina signum Dira dedit, raptis concurrunt undique telis Indomiti agricolae; nec non et Troïa pubes Ascanio auxilium castris effundit apertis. Direxere acies: non jam certamine agresti, Stipitibus duris agitur, sudibusve praeustis;
Da bel desío, curvo ha già l'arco, e scocca: Resse il colpo la dea; spinto a gran suono Pel ventre andò, forò gli entragni, il telo. Ma quel piagato a sua magion rifugge, Entra in stalla gemendo; e pien di sangue, Qual chiegga aïta, empie di lagni il tetto. Silvia la prima egra si batte a palme, Soccorso implora, e i villan duri instiga. Quei (ch' aspra lue serpe in que' boschi ascosta) Giunti già son; tizzo mezz' arso, e tronco Gli arma gravido a nocchi: ira fa telo Quanto avviensi al frugar. Tirro, che un cerro Già fitti i conj iva squattrando, afferra La scure e chiama alto sbuffando all'armi. La deà che spia, colto a fier guasto il tempo, Di regia stalla ita sul colmo, intuona Pastoreccio il segnal, con Stigia voce Che ampio corno rinforza; ond' ecco il bosco Tutto tremar, l'alte mugghiar foreste. Di Trivia il lago anzi può l'ode, e il bianco Sulfureo Nar; l'ode il Velin dai fonti; Pavide al sen strinser le madri i figli. Ratto al gran suon, segno feral, d'intorno S'affolta in orde, e in subit' armi accorre, Fero il cultor; da' schiusi valli anch'essi Versaro i Troi bellic' aïta a Giulo. L'oste spiegar': nè omai rural conflitto A tronchi arcigni o adusti pali insorse;
Sed ferro ancipiti decernunt, atraque late Horrescit strictis seges ensibus; aeraque fulgent Sole lacessita, et lucem sub nubila jactant: Fluctus uti primo cœpit quum albescere vento, Paullatim sese tollit mare, et altiùs undas Erigit, inde imo consurgit ad aethera fundo. 530 Hic juvenis primam ante aciem, stridente sagitta, Natorum Tyrrhei fuerat qui maximus, Almo Sternitur: haesit enim sub gutture vulnus, et udae Vocis iter tenuemque inclusit sanguine vitam. Corpora multa virúm circa, seniorque Galaesus, Dum paci medium se offert, justissimus unus Qui fuit, Ausoniisque olim ditissimus arvis: Quinque greges illi balantum, quina redibant Armenta, et terram centum vertebat aratris. 539 Atque ea per campos aequo dum marte geruntur, Promissi dea facta potens, ubi sanguine bellum Imbuit, et primae commisit funera pugnae, Deserit Hesperiam, et, caeli conversa per auras, Junonem victrix affatur voce superba:
En perfecta tibi bello discordia tristi;
Dic in amicitiam coëant, et fœdera jungant: Quandoquidem Ausonio respersi sanguine Teucros. Hoc etiam his addam, tua si mihi certa voluntas; Finitimas in bella feram rumoribus urbes, Accendamque animos insani martis amore, Undique ut auxilio veniant; spargam arma per agros. Tum contra Juno: Terrorum et fraudis abunde est;.
Ma in lotta entrò bifido acciar, s' inaspra
Ria strage a stretti brandi; al sol rifulge
Percosso, e al ciel lancia il baglior, gran bronzo. Qual se biancheggi a'primi soffi il flutto, S'enfia il mar grado grado, e più fa l'onde Salir, poi sommo erge il bollor dall' imo. Quì a stridul' asta in prima schiera il biondo, Maggior figlio di Tirro, Almon s'atterra: L'acuta al gozzo arme s'infisse, e al tubo Vocal fe' ingombro e al vital fiato il sangue. Molti cerchianlo estinti, e anch' ei Galeso, Veglio che in mezzo entra pacier, d'ogn' altro Più giusto allor, d' Italo suol più ricco: Cinque tenea gregge lanute e cinque Gran mandre, e arava a cento paja i fondi. Mentre pe' campi erra ugual marte, Aletto Di promesse non rea, che a fervid' armi Fe' già ber sangue, e al primo agòn dar morti, Lascia l'Esperia, e ita per l'aure all'etra, Con fiato altier parla vittrice a Giuno: Mira, discordia a battagliar t'accesi; Di' che or sorga amistà, lega si stringa: Quand' io bagnai d'Ausonio sangue i Teucri. Pur oltre andrò, se il tuo voler m'affida; Fia che a rumor metta i vicin, che in petto Lor spiri amor d'insana guerra; e in schiere Per trarli ondunque, arme pe' campi io sparga. Qui Giuno: Or v'è fraude e terror che basti:
Stant belli caussae; pugnatur comminus armis; Quae fors prima dedit sanguis novus imbuit arma. Talia conjugia et tales celebrent hymenaeos Egregium Veneris genus et rex ipse Latinus. Te super aetherias errare licentiùs auras Haud pater ille velit summi regnator Olympi; Cede locis; ego, si qua super fortuna laborum est, Ipsa regam. Tales dederat Saturnia voces. Illa autem attollit stridentes anguibus alas, Cocytique petit sedem, supera ardua linquens. Est locus, Italiae medio sub montibus altis, Nobilis, et fama multis memoratus in oris, Amsancti valles; densis hunc frondibus atrum Urget utrimque latus nemoris, medioque fragosus Dat sonitum saxis et torto vortice torrens. Hic specus horrendum, saevi spiracula Ditis, Monstratur; ruptoque ingens Acheronte vorago Pestiferas aperit fauces, queis condita Erinnys, 570 Invisum numen, terras caelumque levabat.
Nec minus interea extremam Saturnia bello Imponit regina manum. Ruit omnis in urbem Pastorum ex acie numerus: caesosque reportant, Almonem puerum, fœdatique ora Galaesi; Implorantque deos, obtestanturque Latinum. Turnus adest, medioque in crimine caedis et ignis Terrorem ingeminat; Teucros in regna vocari, Stirpem admisceri Phrygiam; se limine pelli. 579 Tum, quorum attonitae Baccho nemora ayia matres
« 前へ次へ » |