ページの画像
PDF
ePub

80

Corniger Hesperidum fluvius regnator aquarum.
Adsis o tantùm, et propiùs tua numina firmes.
Sic memorat, geminasque legit de classe biremes,
Remigioque aptat; socios simul instruit armis.
Ecce autem, subitum atque oculis mirabile monstrum,
Candida per silvam cum fetu concolor albo
Procubuit, viridique in littore conspicitur, sus:
Quam pius AEneas tibi enim, tibi, maxima Juno,
Mactat, sacra ferens, et cum grege sistit ad aram.
Thybris ea fluvium, quàm longa est, nocte tumentem
Leniit, et tacita refluens ita substitit unda,
Mitis ut in morem stagni placidaeque paludis
Sterneret aequor aquis, remo ut luctamen abesset.
Ergo iter inceptum celerant Rumone secundo. go
Labitur uncta vadis abies: mirantur et undae;
Miratur nemus insuetum fulgentia longe
Scuta virúm fluvio, pictasque innare carinas.
Olli remigio noctemque diemque fatigant,
Et longos superant flexus, variisque teguntur
Arboribus, viridesque secant placido aequore silvas.
Sol medium caeli conscenderat igneus orbem;
Quum muros, arcemque procul, ac rara domorum
Tecta vident, quae nunc Romana potentia caelo
AEquavit; tum res inopes Evandrus habebat. 100
Ociùs advertunt proras, urbique propinquant.

Fortè die solemnem illo rex Arcas honorem
Amphitryoniadae magno divisque ferebat
Ante urbem in luco. Pallas huic filius unà,

1

Gran re de' fiumi dall' Esperio corno.

Deh! sol m'alluma, e il tuo favor mi ferma.
Va ciò detto alla flotta, e due biremi

1

Sceglie, e v'assesta e remiganti e armati.
Quand'ecco al guardo il gran' prodigio, bianca
Per l'elci appar di bianca prole cinta,
Stesa sul lido in verde sen, la scrofa:
Che a te, gran Giuno, offre tra l'ostie, e umile
Ti svena Enea co' trenta parti all'ara.
La gonfia piena in tutta notte il Tebbro
Calmò, sospese; e sì le tacit onde
Retrogrado arresto, che a mo' di stagno
N'ha steso il pian, perchè non lotti il remo.
L'impresa via, fausto il Rumon, s'affretta.
Sdrucciola l'unto pin: già l'onda ammira,
Già il bosco insiem, non visti pria pel fiume
Scudi raggiar, pinti nuotar navigj.
Fan notte e di gran remigar, de' lunghi
Giri van fuor; d' arbor diversi all'ombra,
Varcan de boschi a placid' acque il ́verde.
Già il sole ardea nel pien meriggio; quando
Le mura, e il forte, anco da lungi, e i rari
Tetti scoprir', che il Roman lusso al cielo
Poi spinse; allor scarno regnava Evandro.
Là dier le prue; già la cittade han presso.

Sciogliea quel dì l'Arcade rege a numi
E al magno Alcide onor solenne in bosco
Là tra fiume e città. Pallante il figlio,

Una omnes juvenum primi, pauperque senatus,
Tura dabant, tepidusque cruor fumabat ad aras.
Ut celsas vidére rates, atque inter opacum
Allabi nemus, et tacitis incumbere remis;
Terrentur visu subito, cunctique relictis

[ocr errors]

Consurgunt mensis. Audax quos rumpere Pallas 110
Sacra vetat, raptoque volat telo obvius ipse;
Et procul e tumulo: Juvenes, quae caussà subegit
Ignotas tentare vias? quò tenditis? inquit.

Qui genus? unde domo? pacemne huc fertis, an arma?
Tum pater AEneas puppi sic fatur ab alta,
Paciferaeque manu ramum praetendit olivae:
Trojugenas ac tela vides inimica Latinis,
Quos illi bello profugos egére superbo.
Evandrum petimus: ferte haec, et dicite lectos
Dardaniae venisse duces, socia arma rogantes. 120
Obstupuit tanto percussus nomine Pallas:

Egredere, o quicumque es, ait, coramque parentem
Alloquere, ac nostris succede Penatibus hospes.
Excepitque manu, dextramque amplexus inhaesit.
Progressi subeunt luco, fluviumque relinquunt.
Tum regem AEneas dictis affatur amicis:
Optime Grajugenúm, cui me fortuna precari,
Et vitta comptos voluit praetendere ramos,
Non equidem extimui Danaûm quod ductor et Arcas,
Quodque ab stirpe fores geminis conjunctus Atridis;
Sed mea me virtus, et sancta oracula divúm, 131
Cognatique patres, tua terris didita fama,

De' prodi il fior, l'úmil senato, incensi
Offrían, fumava il vivo sangue all'are.
Visti gli alti due pin fra il rezzo agreste
Ratti approcciar, cheti a riprese i remi;
Ve' sbigottir'. Sbalzan da mensa, e tutti
Le feste obblían. Bensì Pallante il vieta,
Già fier s'armò, desso già vola incontro;
E, Olà, da un poggio, e che vi spinse, o nauti,
Strade ignote a tentar? dov'ite? ei grida,
Chi siete? e donde? armi recate, o pace?
Qui il padre Enea dall'alta poppa in mostra,
Nunzio di pace, offre l'ulivo e parla:
Teucri quì vedi, e armi al Latino infeste,
Che altier ci trae profughi a guerra. Evandro
Cerchiam: gli dite, esser quì giunti, amiche
Forze a implorar, de' Frigii duci i primi.
Stupi Pallante a un tanto nome; e, Oh! sbarca
Chi chi tu sei, col genitor ragiona,

Prendi ospital fra i nostri Lari albergo.
Disse, e per man dolce lo prese, e il tenne.
Van lieti insiem, passan dal fiume al luco.
Poi volge Enea gli amici detti al rege:

O fior de' Graj, cui per mia sorte or supplico,
Co' vittati alla man rami pacifici,

Non io, d'Achei perch' eri capo ed Arcade,
E attiguo in stirpe a un Menelao, fui pavido;
Ma gli avi affini, il mio candor, gli oracoli,
E il tuo nome sì conto, a te mi avvinsero,

Conjunxere tibi, et fatis egére volentem.
Dardanus, Iliacae primus pater urbis et auctor,
Electra, ut Graii perhibent, Atlantide cretus,
Advehitur Teucros: Electram maximus Atlas
Edidit, aetherios humero qui sustinet orbes.
Vobis Mercurius pater est, quem candida Maia
Cyllenae gelido conceptum vertice fudit;
At Maiam, auditis si quidquam credimus, Atlas,
Idem Atlas generat caeli qui sidera tollit. 141
Sic genus amborum scindit se sanguine ab uno.
His fretus, non legatos, neque prima per artem
Tentamenta tui pepigi: me, me ipse, meumque
Objeci caput, et supplex ad limina veni.
Gens eadem, quae te, crudeli Daunia bello
Insequitur: nos si pellant, nihil abfore credunt
Quin omnem Hesperiam penitùs sua sub juga mittant,
Et mare quod supra teneant, quodque alluit infra.
Accipe daque fidem: sunt nobis fortia bello
Pectora, sunt animi, et rebus spectata juventus.
Dixerat AEneas: ille os oculosque loquentis
Jam dudum et totum lustrabat lumine corpus.
Tum sic pauca refert: Ut te, fortissime Teucrúm,
Accipio agnoscoque libens! ut verba parentis
Et vocem Anchisae magni vultumque recordor!
Nam memini Hesionae visentem regna sororis
Laomedontiaden Priamum, Salamina petentem,
Protenus Arcadiae gelidos invisere fines.

150

Tum mihi prima genas vestibat flore juventa; 160

« 前へ次へ »