Corniger Hesperidum fluvius regnator aquarum. Adsis o tantùm, et propiùs tua numina firmes. Sic memorat, geminasque legit de classe biremes, Remigioque aptat; socios simul instruit armis. Ecce autem, subitum atque oculis mirabile monstrum, Candida per silvam cum fetu concolor albo Procubuit, viridique in littore conspicitur, sus: Quam pius AEneas tibi enim, tibi, maxima Juno, Mactat, sacra ferens, et cum grege sistit ad aram. Thybris ea fluvium, quàm longa est, nocte tumentem Leniit, et tacita refluens ita substitit unda, Mitis ut in morem stagni placidaeque paludis Sterneret aequor aquis, remo ut luctamen abesset. Ergo iter inceptum celerant Rumone secundo. go Labitur uncta vadis abies: mirantur et undae; Miratur nemus insuetum fulgentia longe Scuta virúm fluvio, pictasque innare carinas. Olli remigio noctemque diemque fatigant, Et longos superant flexus, variisque teguntur Arboribus, viridesque secant placido aequore silvas. Sol medium caeli conscenderat igneus orbem; Quum muros, arcemque procul, ac rara domorum Tecta vident, quae nunc Romana potentia caelo AEquavit; tum res inopes Evandrus habebat. 100 Ociùs advertunt proras, urbique propinquant.
Fortè die solemnem illo rex Arcas honorem Amphitryoniadae magno divisque ferebat Ante urbem in luco. Pallas huic filius unà,
Gran re de' fiumi dall' Esperio corno.
Deh! sol m'alluma, e il tuo favor mi ferma. Va ciò detto alla flotta, e due biremi
Sceglie, e v'assesta e remiganti e armati. Quand'ecco al guardo il gran' prodigio, bianca Per l'elci appar di bianca prole cinta, Stesa sul lido in verde sen, la scrofa: Che a te, gran Giuno, offre tra l'ostie, e umile Ti svena Enea co' trenta parti all'ara. La gonfia piena in tutta notte il Tebbro Calmò, sospese; e sì le tacit onde Retrogrado arresto, che a mo' di stagno N'ha steso il pian, perchè non lotti il remo. L'impresa via, fausto il Rumon, s'affretta. Sdrucciola l'unto pin: già l'onda ammira, Già il bosco insiem, non visti pria pel fiume Scudi raggiar, pinti nuotar navigj. Fan notte e di gran remigar, de' lunghi Giri van fuor; d' arbor diversi all'ombra, Varcan de boschi a placid' acque il ́verde. Già il sole ardea nel pien meriggio; quando Le mura, e il forte, anco da lungi, e i rari Tetti scoprir', che il Roman lusso al cielo Poi spinse; allor scarno regnava Evandro. Là dier le prue; già la cittade han presso.
Sciogliea quel dì l'Arcade rege a numi E al magno Alcide onor solenne in bosco Là tra fiume e città. Pallante il figlio,
Una omnes juvenum primi, pauperque senatus, Tura dabant, tepidusque cruor fumabat ad aras. Ut celsas vidére rates, atque inter opacum Allabi nemus, et tacitis incumbere remis; Terrentur visu subito, cunctique relictis
Consurgunt mensis. Audax quos rumpere Pallas 110 Sacra vetat, raptoque volat telo obvius ipse; Et procul e tumulo: Juvenes, quae caussà subegit Ignotas tentare vias? quò tenditis? inquit.
Qui genus? unde domo? pacemne huc fertis, an arma? Tum pater AEneas puppi sic fatur ab alta, Paciferaeque manu ramum praetendit olivae: Trojugenas ac tela vides inimica Latinis, Quos illi bello profugos egére superbo. Evandrum petimus: ferte haec, et dicite lectos Dardaniae venisse duces, socia arma rogantes. 120 Obstupuit tanto percussus nomine Pallas:
Egredere, o quicumque es, ait, coramque parentem Alloquere, ac nostris succede Penatibus hospes. Excepitque manu, dextramque amplexus inhaesit. Progressi subeunt luco, fluviumque relinquunt. Tum regem AEneas dictis affatur amicis: Optime Grajugenúm, cui me fortuna precari, Et vitta comptos voluit praetendere ramos, Non equidem extimui Danaûm quod ductor et Arcas, Quodque ab stirpe fores geminis conjunctus Atridis; Sed mea me virtus, et sancta oracula divúm, 131 Cognatique patres, tua terris didita fama,
De' prodi il fior, l'úmil senato, incensi Offrían, fumava il vivo sangue all'are. Visti gli alti due pin fra il rezzo agreste Ratti approcciar, cheti a riprese i remi; Ve' sbigottir'. Sbalzan da mensa, e tutti Le feste obblían. Bensì Pallante il vieta, Già fier s'armò, desso già vola incontro; E, Olà, da un poggio, e che vi spinse, o nauti, Strade ignote a tentar? dov'ite? ei grida, Chi siete? e donde? armi recate, o pace? Qui il padre Enea dall'alta poppa in mostra, Nunzio di pace, offre l'ulivo e parla: Teucri quì vedi, e armi al Latino infeste, Che altier ci trae profughi a guerra. Evandro Cerchiam: gli dite, esser quì giunti, amiche Forze a implorar, de' Frigii duci i primi. Stupi Pallante a un tanto nome; e, Oh! sbarca Chi chi tu sei, col genitor ragiona,
Prendi ospital fra i nostri Lari albergo. Disse, e per man dolce lo prese, e il tenne. Van lieti insiem, passan dal fiume al luco. Poi volge Enea gli amici detti al rege:
O fior de' Graj, cui per mia sorte or supplico, Co' vittati alla man rami pacifici,
Non io, d'Achei perch' eri capo ed Arcade, E attiguo in stirpe a un Menelao, fui pavido; Ma gli avi affini, il mio candor, gli oracoli, E il tuo nome sì conto, a te mi avvinsero,
Conjunxere tibi, et fatis egére volentem. Dardanus, Iliacae primus pater urbis et auctor, Electra, ut Graii perhibent, Atlantide cretus, Advehitur Teucros: Electram maximus Atlas Edidit, aetherios humero qui sustinet orbes. Vobis Mercurius pater est, quem candida Maia Cyllenae gelido conceptum vertice fudit; At Maiam, auditis si quidquam credimus, Atlas, Idem Atlas generat caeli qui sidera tollit. 141 Sic genus amborum scindit se sanguine ab uno. His fretus, non legatos, neque prima per artem Tentamenta tui pepigi: me, me ipse, meumque Objeci caput, et supplex ad limina veni. Gens eadem, quae te, crudeli Daunia bello Insequitur: nos si pellant, nihil abfore credunt Quin omnem Hesperiam penitùs sua sub juga mittant, Et mare quod supra teneant, quodque alluit infra. Accipe daque fidem: sunt nobis fortia bello Pectora, sunt animi, et rebus spectata juventus. Dixerat AEneas: ille os oculosque loquentis Jam dudum et totum lustrabat lumine corpus. Tum sic pauca refert: Ut te, fortissime Teucrúm, Accipio agnoscoque libens! ut verba parentis Et vocem Anchisae magni vultumque recordor! Nam memini Hesionae visentem regna sororis Laomedontiaden Priamum, Salamina petentem, Protenus Arcadiae gelidos invisere fines.
Tum mihi prima genas vestibat flore juventa; 160
« 前へ次へ » |