ページの画像
PDF
ePub

Involvi, ac totis vulcanum spargere tectis.
Id verò horrendum ac visu mirabile ferri:
Namque fore illustrem fama fatisque canebant
Ipsam; sed populo magnum portendere bellum. 80
At rex, sollicitus monstris, oracula Fauni
Fatidici genitoris adit; lucosque sub alta

90

Consulit Albunea, nemorum quae maxima sacro
Fonte sonat, saevamque exhalat opaca mephitim.
Hinc Italae gentes, omnisque Enotria tellus,
In dubiis responsa petunt. Huc dona Sacerdos
Quum tulit, et caesarum ovium sub nocte silenti
Pellibus incubuit stratis, somnosque petivit,
Multa modis simulacra videt volitantia miris,
Et varias audit voces, fruiturque deorum
Colloquio, atque imis Acheronta affatur Avernis.
Hic et tum pater ipse petens responsa Latinus
Centum lanigeras mactabat rite bidentes,
Atque harum effultus tergo stratisque jacebat
Velleribus. Subita ex alto vox reddita luco est:
« Ne pete connubiis natam sociare Latinis,
"O mea progenies, thalamis neu crede paratis:
Externi veniunt generi, qui sanguine nostrum
"Nomen in astra ferant, quorumque ab stirpe nepotes
"Omnia sub pedibus, quà solutrumque recurrens 100

[ocr errors]

66

Adspicit oceanum, vertique regique videbunt ». Haec responsa patris Fauni, monitusque silenti Nocte datos, non ipse suo premit ore Latinus; Sed circum late volitans jam fama per urbes

Fumar, schizzar per l'aula tutta ardori.
Quest' ebbe il tuon d'alto prodigio orrendo:
Che lei farían fama e destini illustre

S'interpretò; ma ch'addurría gran guerra.
Ansio a tai mostri il re, da Fauno il padre
Va i fati a udir; l'Albunea selva immensa
Consulta, u'sparge ombra più cupa, e stroscia
Col sacro fonte, e ría mefiti esala.

L'Itale genti, e tutta Enotria, han quindi
Risposte a'dubbj lor. Poich'agne offerse
Quì il Sacerdote, e a cheta notte colco
Su i stesi cuoj s'addormentò, molt'ombre
Discorrer mira in strane larve, e voci
Ode diverse, e del colloquio gode
De'numi, e parla in l'ime bolge a Dite.
Qui l'oracol chiedendo anch'ei Latino
Cento svenava ostie lanute, e sdrajo
Sul tergo lor, velli premea notturni.
Quando gli uscì dall'alto luco il carme:

«Non voler, figlio mio, Lavinia a conjuge

66

Stringer Latin, rompi tai nozze: un genero « Verrà stranier, che il nome nostro all'etera Co'figlj innalzi, e dal lor germe i posteri "Vedran tutto al lor piè dall' orto all' espero,

66

[ocr errors]

Dovunque il sol fa via, star prono e volgersi Queste cifre di Fauno, e patrii avvisi

Dati a bujo silenzio, il re non tacque;
Per l'Ausonie città già fama il grido

VIRGIL, Eneid. Tom. II.

B

110

Ausonias tulerat, quum Laomedontia pubes
Gramineo ripae religavit ab aggere classem.
AEneas, primique duces, et pulcher Iulus,
Corpora sub ramis deponunt arboris altae,
Instituuntque dapes, et adorea liba per herbam
Subjiciunt epulis (sic Juppiter ille monebat),
Et cereale solum pomis agrestibus augent.
Consumptis hic forte aliis, ut vertere morsus
Exiguam in cererem penuria adegit edendi,
Et violare manu malisque audacibus orbem
Fatalis crusti, patulis nec parcere quadris:
Heus! etiam mensas consumimus! inquit Iulus.
Nec plura alludens. Ea vox audita laborum
Prima tulit finem; primamque loquentis ab ore
Eripuit pater, ac stupefactus numine pressit.
Continuò: Salve, fatis mihi debita tellus;
Vosque, ait, o fidi Trojae, salvete, Penates.
Hic domus, haec patria est. Genitor mihi talia, namque
Nunc repeto, Anchises fatorum arcana reliquit:
Quum te, nate, fames ignota ad littora vectum
Accisis coget dapibus consumere mensas;
Tum sperare domos defessus, ibique memento
Prima locare manu molirique aggere tecta.
Haec erat illa fames; haec nos suprema manebat,
Exitiis positura modum.

120

Quare agite, et primo laeti cum lumine solis 130 Quae loca, quive habeant homines, ubi monia gentis, Vestigemus; et a portu diversa petamus.

Sparso a volo n'avea, quand' appo al Tebbro
Legar❜lor navi a erboso poggio i Frigj.

Enea, l'almo suo Giulo, e i primi duci,
Poichè posar' sott'alta pianta il fianco,
Fan mensa, e al pasto a mo' di lanci offelle
(Giove il detto) sternan per l'erba, e al carco
Dan cereal d'agresti poma il colmo.
Consunto il resto, ove il desio d'altr'esca
Le secche cialde ad assalir gli spinse,
E a dar co'diti e audaci morsi all'orlo
Del fatal libo e a spasi quarti il guasto:
Ohi!, disse Giulo, anche ingozziam le mense!
Nè oltre scherzò. Primo tal motto a stenti
Diè fin; di bocca all'innocente il padre
Primo il rapì, stupido al nume. E tosto:
Salve, o terra da' fati a me promessa;
Salvete, o Troj fidi Penati. Albergo
Quì abbiam, qui patria. Il Genitor lasciommi
Questo de' fati (or mel rammento) arcano:
Quando te fame in strani lidi, o figlio,
Stringa a mangiar, strutto ogni cibo, i deschi;
Stanco requie là spera, e i primi tetti
Là t'appresta a segnar, n'ordisci il cinto.
Quella fame era questa; era l'estrema
Fatal minaccia a terminar gli affanni.
Su dunque, e lieti a' primi rai del sole
Quai le terre, indaghiam, quai sian le genti,
Dov'han città; strade battiam diverse.

Nunc pateras libate Jovi, precibusque vocate
Anchisen genitorem, et vina reponite mensis.
Sic deinde effatus, frondenti tempora ramo
Implicat; et Geniumque loci, primamque deorum
Tellurem, Nymphasque, et adhuc ignota precatur
Flumina: tum Noctem, Noctisque orientia signa,
Idaeumque Jovem, Phrygiamque ex ordine matrem,
Invocat, et duplices Caeloque Ereboque parentes.
Hic pater omnipotens ter caelo clarus ab alto 141
Intonuit, radiisque ardentem lucis et auro,
Ipse manu quatiens, ostendit ab aethere nubem.
Diditur hic subitò Trojana per agmina rumor,
Advenisse diem quo debita monia condant.
Certatim instaurant epulas, atque omine magno
Crateras laeti statuunt, et vina coronant.

Postera quum prima lustrabat lampade terras
Orta dies, urbem et fines et littora gentis
Diversi explorant: haec fontis stagna Numici, 150
Hunc Thybrim fluvium, hic fortes habitare Latinos.
Tum satus Anchisa delectos ordine ab omni
Centum oratores augusta ad mœnia regis
Ire jubet, ramis velatos Palladis omnes;
Donaque ferre viro, pacemque exposcere Teucris.
Haud mora; festinant jussi, rapidisque feruntur
Passibus: ipse humili designat mœnia fossa,
Moliturque locum; primasque in littore sedes,
Castrorum in morem, pinnis atque aggere cingit.

Jamque iter emensi, turres ac tecta Latinorum 160

« 前へ次へ »