Hanc Janus pater, hanc Saturnus condidit arcem, Janiculum huic, illi fuerat Saturnia nomen. Talibus inter se dictis ad tecta subibant
Pauperis Evandri, passimque armenta videbant 360 Romanoque Foro et lautis mugire Carinis.
Ut ventum ad sedes: Haec, inquit, limina victor Alcides subiit; haec illum regia cepit.
Aude, hospes, contemnere opes, et te quoque dignum Finge deo; rebusque veni non asper egenis. Dixit; et angusti subter fastigia tecti Ingentem AEnean duxit, stratisque locavit Effultum foliis et pelle Libystidis ursae. Nox ruit, et fuscis tellurem amplectitur alis. At Venus haud animo nequidquam exterrita mater, Laurentumque minis et duro mota tumultu, 371 Vulcanum alloquitur, thalamoque haec conjugis aureo Incipit, et dictis divinum adspirat amorem: Dum bello Argolici vastabant Pergama reges Debita, casurasque inimicis ignibus arces, Non ullum auxilium miseris, non arma rogavi Artis opisque tuae; nec te, carissime conjux, Incassùmve tuos volui exercere labores; Quamvis et Priami deberem plurima natis, Et durum AEneae flevissem saepe laborem. Nunc Jovis imperiis Rutulorum constitit oris: Ergo eadem supplex venio, et sanctum mihi numen Arma rogo genetrix nato. Te filia Nerei,
Te potuit lacrymis Tithonia flectere conjux.
L'aureo Saturno, e il padre Giano, alzaronle; Là Saturnia sorgea, più quà Gianicolo.
Tra il mutuo dir del buon Evandro al tetto Van tutti, e sparse odon mugghiar le mandre, Ve Roma or vanta e le Carene e il Foro. Tocche le soglie: Entrò, soggiunse, Alcide Quà vincitor; fu in questa reggia accolto. Sprezza il lusso, o stranier; te pur lavora Degno del dio, nè povertà disdegna. Disse; e nel gramo ostel l'eccelso addusse Dardanio duce, e in stese foglie e in pelle Di Libic'orsa ei l'adagiò. Quì piomba
La notte, e il suol tra i foschi vanni abbraccia. Ma Citerea, madre, all'ostil tumulto
Non scossa indarno e al minacciar de' Dauni, Nell' auree stanze al suo Vulcano apparsa Tal parla, e amor spira divin dal labbro; Mentre i re d'Argo Ilio lor sacra, è i muri Battean caduchi al fatal rogo, aïta
Non io pe' lassi, o di tua possa ed arte
L'arme, implorai; nè invan, mio ben, mia fiamma, Tua man, tue genti affaticar mai volli; Benchè a' Priaméi molto dovessi, e spesso Su i guai d'Enea l'ire sfogassi in pianto. Or fra i Rutuli ei sta, ve Giove il trasse: Dunque supplice or m'hai; da te, mio nume, Madre vorrei l'arini pel figlio. Ah! Teti Te già piegò, te il lagrimar d'Aurora.
Adspice qui coëant populi, quae moenia clausis Ferrum acuant portis, in me excidiumque meorum. Dixerat; et niveis hinc atque hinc diva lacertis Cunctantem amplexu molli fovet. Ille repente Accepit solitam flammam, notusque medullas Intravit calor, et labefacta per ossa cucurrit: 390 Non secùs atque olim tonitru quum rupta corusco Ignea rima micans percurrit lumine nimbos. Sensit laeta dolis et formae conscia conjux. Tum pater aeterno fatur devinctus amore: Quid caussas petis ex alto? fiducia cessit Quò tibi, diva, mei? similis si cura fuisset, Tum quoque fas nobis Teucros armare fuisset; Nec pater omnipotens Trojam nec fata vetabant Stare, decemque alios Priamum superesse per annos. Et nunc, si bellare paras, atque haec tibi mens est, Quidquid in arte mea possum promittere curae, 401 Quod fieri ferro liquidove potest electro,
Quantùm ignes animaeque valent; absiste precando Viribus indubitare tuis. Ea verba locutus, Optatos dedit amplexus, placidumque petivit Conjugis infusus gremio per membra soporem. Inde ubi prima quies, medio jam noctis abactae Curriculo, expulerat somnum; quum femina primùm, Cui tolerare colo vitam tenuique minerva Impositum, cinerem et sopitos suscitat ignes, 419 Noctem addens operi, famulasque ad lumina longo Exercet penso, castum ut servare cubile
Mira i popoli in lega, e a chiuse porte,
Per mio strazio e de' miei, le mura in armi.
Disse; e a candide braccia e a molli vezzi Stretto il restío blanda il riscalda. A un tratto Bebbe il solito ardor; gli empiè le vene, Gli andò per l'ossa, incitator bell'estro: Qual se rotta dal tuon sparga pel nembo Ignea striscia un baglior. Sel vide, e al dolo Gioì la dea, non del suo bello ignara. Da eterno amor colto il buon dio qui parla: D'alto a che muovi? e ov'è mia dea, l'antica Fidanza in me? s'armi anch' allor pe' Teucri Chieste m'udía, no nè il poter d'un Giove, Nè il fato insiem, tolto t'avrían star anco Troja, e il tuo Priamo altri regnar due lustri. E or se a guerra t'appresti, e in cuor l'hai fitta, Che che poss'io nell'arte mia por ď opra, Quanto a ferro può farsi e a fuso elettro, Quanto a mantici e ardor, l'avrai; da' prieghi T'astien, fan onta al tuo valor. Ciò detto, Ruppe in fervidi amplessi, e un dolce prese Largo sopor, steso alla sposa in grembo.
Giunta a mezzo la notte, e scosso il primo Placid' ozio ed obblio; quand' abil madre,. Che tragge a naspo e a vil minerva i giorni, Già il cener scuote e i tizzi desta, e all' opra Gran notte addice, e in lungo affar tien fise Le ancelle al lume, ond'ella casto il toro
Conjugis, et possit parvos educere natos: Haud secùs ignipotens, nec tempore segnior illo, Mollibus e stratis opera ad fabrilia surgit. Insula Sicanium juxta latus AEoliamque Erigitur Liparen, fumantibus ardua saxis; Quam subter specus et Cyclopum exesa caminis Antra AEtnaea tonant; validique incudibus ictus Auditi referunt gemitum, striduntque cavernis 420 Stricturae chalybum, et fornacibus ignis anhelat: Vulcani domus, et Vulcania nomine tellus. Hoc tunc ignipotens caelo descendit ab alto. Ferrum exercebant vasto Cyclopes in antro, Brontesque, Steropesque, et nudus membra Pyracmon. His informatum manibus, jam parte polita, Fulmen erat, toto Genitor quae plurima caelo Dejicit in terras, pars imperfecta manebat. Tres imbris torti radios, tres nubis aquosae Addiderant, rutili tres ignis et alitis austri. Fulgores nunc terrificos, sonitumque, metumque, Miscebant operi, flammisque sequacibus iras. Parte alia Marti currumque rotasque volucres Instabant, quibus ille viros, quibus excitat urbes: AEgidaque horriferam, turbatae Palladis arma, Certatim squamis serpentum auroque polibant, Connexosque angues, ipsamque in pectore divae Gorgona, desecto vertentem lumina collo. Tollite cuncta, inquit, cœptosque auferte labores, AEtnaei Cyclopes, et huc advertite mentem.
« 前へ次へ » |