Serbi al marito, e i picciol figli allevi: Tal, nè ad ora più tarda, il dio del fuoco Dall'alme piume al fabbril uopo è surto. Sta fra Lipari Eolia e un fianco Sicolo, Con rupi in fronte ardue fumanti, un'Isola; Fier speco ha sotto, e arsi a cammin Ciclopici Gli antri tuonanvi Etnéi: fa udir qual gemito Gran picchiar sulle incudi, e in stelle stridule Schizza l'acciar, l'ignee cataste anelano: Seggio a Vulcan, balzo il nomian Vulcanico. Quà scese allor dall'alto ciel Mulcibero. Fean nel gran cavo opre a metal gli Unoculi, Piracmon tutto nudo e i Bronti e i Steropi. Già terso in punta han quì tra mani un fulmine, De' molti che il Fattor quà e là dall'etere Giù scaglia in terra, anco il restante è ruvido. D'aquea nube tre rai, tre d'aspra grandine, Tre d'acre ardor, tre d'agil austro inchiuservi. Or terrifici lampi, e il rombo, e il fremito, Seguaci fiamme, e torbid'ire immischianvi. Là il ferreo cocchio a preste rote, ond' eccita Genti e città, conciano a Marte: e a Pallade, L'arme sua nel furor, l'orribil Egida
D'auree squamme, quai d'Idro, a ornar gareggiano, Por d'angui il gruppo, e pettoral la Gorgone, Che mozza il collo a infissi rai pietrifica. Sgombrate, olà, grida il Sovrano, ogn'altro Lavor s'arretri, o Etnéi Ciclopi, e udite.
Arma acri facienda Viro: nunc viribus usus, Nunc manibus rapidis, omni nunc arte magistra: Praecipitate moras. Nec plura effatus: et illi Ociùs incubuere omnes, pariterque laborem Sortiti: fluit aes rivis, aurique metallum; Vulnificusque chalybs vasta fornace liquescit. Ingentem clypeum informant, unum omnia contra Tela Latinorum; septenosque orbibus orbes Impediunt: alii ventosis follibus auras
Accipiunt redduntque; alii stridentia tingunt 450 AEra lacu: gemit impositis incudibus antrum. Illi inter sese multa vi brachia tollunt
In numerum, versantque tenaci forcipe massam. Haec pater AEoliis properat dum Lemnius oris, Evandrum ex humili tecto lux suscitat alma, Et matutini volucrum sub culmine cantus. Consurgit senior, tunicaque inducitur artus, Et Tyrrhena pedum circumdat vincula plantis. Tum lateri atque humeris Tegeaeum subligat ensem, Demissa ab laeva pantherae terga retorquens. 460 Nec non et gemini custodes limine ab alto Praecedunt, gressumque canes comitantur herilem. Hospitis AEneae sedem et secreta petebat, Sermonum memor et promissi muneris, heros. Nec minùs AEneas se matutinus agebat. Filius huic Pallas, illi comes ibat Achates. Congressi jungunt dextras; mediisque residunt AEdibus, et licito tandem sermone fruuntur.
Dobbiam l'armi a gran Genio: or lena, or vuolsi Rapida man, l'arte maestra or tutta:
Lungi ogn'indugio. Oltre non disse, e i fabbri Fur tosto all' opra, e ognun n'affretta il penso Ch'ha in sorte: a rivi oro si strugge e bronzo; Ferri omicidi ampia fornace ammolla.
Gran seudo avvían, che de' Latin rintuzzi Tutt'armi ei solo; e sette cerchi a cerchi Dansi a intrecciar: chi a mobil pelle i fiati Spinge e ribee; chi stridul rame in bagno N'attuffa: il suol scricchia d'incudi al pondo. Altri a gran forza alzan tra loro in metro Martelli, e volta unca tanaglia il tozzo.
Mentre in Eolia il Lennio padre affretta L'alto lavor, nell'umil tetto Evandro Sorge col dì, degli augelletti al canto. Fassi in tunica il vecchio; al piè s'allaccia Tosco sandal; pendol tra spalla e fianco Lega un brando Tegéo; da manca sceso Bel di pantera occhiuto manto attorce. Dall'alta soglia escon due cani a fida Sua guardia, e gaj van del Signor sul passo. Del Teucro ei tende all'ospital spartata Stanza, nè obblía la data fè d'aïta.
Sen giva Enea pur mattutino. Acate Vien socio a lui, socio Pallante al padre. Scontransi in via, giungon le destre; e assisi Là in mezzo, al dir, rotto finor, dan moto.
Maxime Teucrorum ductor, quo sospite numquam Res equidem Trojae victas aut regna fatebor, 471 Nobis ad belli auxilium pro nomine tanto Exiguae vires. Hinc Tusco claudimur amni; Hinc Rutulus premit, et murum circumsonat armis. Sed tibi ego ingentes populos opulentaque regnis Jungere castra paro; quam fors inopina salutem Ostentat; fatis huc te poscentibus affers.
Haud procul hinc saxo incolitur fundata vetusto Urbis Agyllinae sedes, ubi Lydia quondam Gens, bello praeclara, jugis insedit Etruscis. 480 Hanc multos florentem annos rex deinde superbo Imperio et saevis tenuit Mezentius armis.
Quid memorem infandas caedes, quid facta tyranni Effera! Di capiti ipsius generique reservent! Mortua quin etiam jungebat corpora vivis, Componens manibusque manus atque oribus ora, Tormenti genus! et sanie taboque fluentes Complexu in misero longa sic morte necabat. At fessi tandem cives infanda furentem Armati circumsistunt ipsumque domumque: Obtruncant socios; ignem ad fastigia jactant. Ille inter caedem Rutulorum elapsus in agros Confugere, et Turni defendier hospitis armis. Ergo omnis furiis surrexit Etruria justis; Regem ad supplicium praesenti marte reposcunt. His ego te, AEnea, ductorem millibus addam.
Comincia il re: Duce de' Frigi eccelso, Cui salvo, io mai spersi dirò di Troja Regni e tesor, quel che poss'io di forze Teco aggregar, per cotant'uopo è poco. Di quà ne chiude il Tosco fiume; e il Dauno N'urge di là, l'armi n'udiam dal muro. Ma un popol grande e regie schiere illustri Vo' trarti in lega: inaspettata sorte Nacque al tuo ben; quà ti chiamaro i fati. Non lungi abbiam, su vecchio sasso imposta, L'Agillina città, ve, chiara in guerra, Lidia gente s'accolse a colli Etruschi. Fiori molt'anni, indi Mezenzio n'ebbe Sott'armi crude il tirannesco impero. Gli empj fatti che dirne, e i scempj atroci! Deh! al suo capo, e al suo sangue il ciel li renda! Persin legava i spenti corpi ai vivi,
Mani a man, bocca a bocea (ah! strazio orrendo!) E in quel misero amplesso a lenta morte Gli egri struggea sanie succianti e tabe.
Ma i Toschi alfin stanchi a sue furie infande La reggia e il re cerchiano armati, e in brani Mettongli i suoi, lanciangli fiamme al tetto. Ei fra' Rutuli andò, sfuggito all'atro
Scempio, e il fornì d'armi e d'ospizio un Turno. Dunque a giust'ire Etruria tutta insorse; Coll'arme in man chiede il Tiranno a morte.
Te a questi, Enea, duce darò. Che dense
« 前へ次へ » |