Ce cri terrible d'Alecton, reproduit par l'Arioste dans le cri de la Discorde (Roland furieux, ch. XXVII, st. 101.), par le Tasse dans la trombe infernale ( Jérusalem délivrée, ch. IV, st. 3.), et par Milton, daus la marche des démons (Paradis perlu, ch. I, v. 535.), est tiré du 4me, chant des Argonautiques, où Apollonius peint avec une rare énergie les sifflements du dragon de Mars à l'approche de Jason et de Médée : Αὐτὰρ ἅγ ̓ ἀντικρὺ περιμήκεα τείνατο δειρὴν ὀξὺς ἀΰπνοισι προϊδὼν ὄφις ὀφθαλμοῖσι νισσομένους, ῥοίζει δὲ πελώριον· ἀμφὶ δὲ μακραὶ γιόνες ποταμοίο, καὶ ἄσπετον ἴαχεν ἄλσος. ἔκλυον οἳ καὶ πολλὸν ἑκὰς Τιτανίδος Αἴης Κολχίδα γῆν ἐνέμοντο, παρὰ προχοῇσι Λύκοιο, ὅς τ ̓ ἀποκιδνάμενος ποταμοῦ κελάδοντος Αράξεω Φάσιδι συμφέρεται ἱερὸν ῥόον· οἱ δὲ συνάμφω Καυκασίην ἅλαδ ̓ εἰς ἓν ἐλαυνόμενοι προχέουσι. δείματι δ ̓ ἐξέγροντο λεχωίδες, ἀμφὶ δὲ παισὶ νηπιάχοις, οἵτε σφιν ὑπ' ἀγκαλίδεσσιν ἴαυον, ῥοίζῳ παλλομένοις, χεῖρας βάλον ἀσχαλόωσαι. Argon. IV, v. 127. Le poëte d'Alexandrie lui-même doit une partie de ce tableau à Homère, représentant la Discorde au milieu du camp des Grecs: Ζεὺς δ' Εριδα προΐαλλε θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν ἀργαλέην, πολέμοιο τέρας μετὰ χερσὶν ἔχουσαν. στῆ δ ̓ ἐπ ̓ Ὀδυσσήος μεγακήτει να μελαίνη ἡ ῥ ̓ ἐν μεσσάτῳ ἔσκε, γεγωνέμεν ἀμφοτέρωσε, ἡμὲν ἐπ ̓ Αἴαντος κλισίας Τελαμωνιάδας, ἠδ ̓ ἐπ' Ἀχιλλῆος, τοί ῥ ̓ ἔσχατα νῆας εἴσας εἴρυσαν, ἠκορέῃ πίσυνοι καὶ κάρτεϊ χειρῶν. ἔνθα στᾶσ ̓ ἤΰσε θεὰ μέγα τε δεινόν τε Les autres vers de Virgile, peignant le commencement du combat, sont également traduits de deux passages d'Homère, imités après lui par le Tasse (Jerusalem, ch. I, st. 73), par Millon (Paradis, ch. IV, v. 977.), et par Klopstock (Messiade, ch. VIII, υ. 498.) : Ως ἄρα τῶν ὁμόσ ̓ ἦλθε μάχη, μέμασαν δ ̓ ἐνὶ θυμῷ ἀλλήλους καθ ̓ ὅμιλον ἐναιρέμεν ὀξέϊ χαλκῷ, ἔφριξεν δὲ μάχη φθισίμβροτος ἐγχείησιν μακρῆς, ἃς εἶχον ταμεσίχροας· ἔσσε δ' ἄμερδεν αὐγὴ χαλκείη κορύθων ἄπο λαμπομενάων, θωρήκων τε νεοσμήκτων, σακέων τε φαεινῶν, ἐρχομένων ἄμυδις· μάλα κεν θρασυκάρδιος εἴη, ὃς τότε γηθήσειεν ἰδὼν πόνον, οὐδ ̓ ἀκάχοιτο. IL. XIII, v. 337. Ως δ ̓ ὅτ' ἐν αἰγιαλῷ πολυχέϊ κῦμα θαλάσσης ὄρνυτ ̓ ἐπασσύτερον, Ζεφύρου ὑποκινήσαντος· πόντῳ μὲν τὰ πρῶτα κορύσσεται, αὐτὰρ ἔπειτα χέρσῳ ῥηγνύμενον μεγάλα βρέμει, ἀμφὶ δέ τ ̓ ἄκρας κυρτὸν ἐὸν κορυφοῦται, αποπτύει δ ̓ ἁλος ἄχνην. IL. IV, v. 422. Hic juvenis primam antè aciem stridente sagittâ, Natorum Tyrrhei fuerat qui maximus, Almon Sternitur hæsit enim sub gutture vulnus, et udæ Vocis iter tenuemque inclusit sanguine vitam. : Corpora multa virum circà, seniorque Galesus, La blessure du jeune Almon correspond à celle d'Asius, au 13me, chant de l'Iliade : ὁ δὲ ἵετο θυμῷ Ἰδομενῆα βαλεῖν· ὁ δέ μιν φθάμενος βάλε δουρί λαιμὸν ὑπ ̓ ἀνθερεῶνα, διὰ πρὸ δὲ χαλκὸν ἔλασσεν. IL. XIII, v. 386. Le portrait du riche et vertueux Galésus rappelle celui d'Amphius, au 5me. chant: Και βάλεν Ἄμφιον, Σελάγου υἱόν, ὅς ρ ̓ ἐνὶ Παισῷ ναῖε πολυκτήμων, πολυλήϊος· ἀλλά ὁ μοῖρα ἦγ ̓ ἐπικουρήσοντα μετὰ Πρίαμόν τε καὶ υἱας. Virgile y a joint ces vers sur Ulysse: IL. V, v. 612. Δώδεκ ̓ ἐν Ἠπείρῳ ἀγέλαι· τόσα πώεα οἰῶν, τόσσα συῶν συβόσεια, τόσ ̓ αἰπόλια πλατέ αἰγῶν. βόσκουσι ξεῖνοί τε καὶ αὐτοῦ βώτορες ἄνδρες. OD. XIV, v. 100. 54o Atque ea per campos æquo dum marte geruntur, Promissi dea facta potens, ubi sanguine bellum Imbuit, et primæ commisit funera pugnæ, Deserit Hesperiam, et cœli convexa per auras Junonem victrix affatur voce superbâ : En perfecta tibi bello discordia tristi! Dic in amicitiam coeant, et fœdera jungant; Quandoquidem Ausonio respersi sanguine Teucros. Hoc etiam his addam, tua si mihi certa voluntas: Finitimas in bella feram rumoribus urbes, 550 Accendamque animos insani martis amore, Undique ut auxilio veniant; spargam arma peragros. » Te super æthereas errare licentiùs auras Haud pater ille velit summi regnator Olympi. Cede locis ego, si qua super fortuna laborum est, 560Ipsa regam. » Tales dederat Saturnia voces: Illa autem attollit stridentes anguibus alas, Cocytique petit sedem, supera ardua linquens. Est locus Italiæ medio, sub montibus altis, Alecton paroît une dernière fois sur la scène pour rendre compte à Junon de ses funestes exploits. L'offre que lui inspire son zèle sanguinaire rappelle celle de la Rage à Iris, dans la tragédie d'Euripide: Εἰ δὲ δὴ μ' Ἥρα θ ̓ ὑπουργεῖν σοί τε ἀναγκαίως ἔχει τάχος, ἐπιῤῥοίβδην S ̓, ὁμαρτεῖν ὡς κυνηγέτη κύνας, εἰμι γ ̓· οὔτε πόντος οὕτω κύμασι στένων λάβρως, οὔτε γῆς σεισμός, κεραυνοῦ τ ̓ οἶστρος ὠδῖνας πνέων, οἱ ̓ ἐγὼ σταδιοδραμοῦμαι στέρνον εἰς Ἡρακλέους· καὶ καταῤῥήξω μέλαθρα, καὶ δόμους ἐπεμβαλῶ. Hercule furieux, v. 861. La fin de la réponse de Junon est celle de Jupiter à Thétis : Αλλὰ σὺ μὲν νῦν αὖτις απόστιχε, μή σε νοήση Ηρη· ἐμοὶ δέ κε ταῦτα μελήσεται, ὄφρα τελέσσω. IL. I, v. 522. La retraite de la Furie a été ennoblie par Milton dans le vol du Péché et de la Mort (Paradis, ch. X, v. 410.). La vallée d'Amsanctus, dans laquelle elle se plonge, est située dans le pays des Hirpins, au royaume de Naples, et porte encore aujourd'hui le nom de Muffiti, à cause de ses exhalaisons sulfureuses. Virgile en a assimilé la description à celle du cap Achéruse dans l'Asie mineure, signalé par Apollonius comme une des entrée des enfers: Κοίλη ὕπαιθα νάπη, ἵνα τε σπέος ἔστ ̓ ἀΐδιο ὕλῃ καὶ πέτρησιν ἐπηρεφές, ἔνθεν αϋτμὴ πηγυλίς, ὀκρυόεντος αναπνείουσα μυχαῖο συνεχές, ἀργινόεσσαν ἀεὶ περιτέτροφε πάχνην, ἦτε μεσημβριόωντος ἰαίνεται ηελίοιο. σιγὴ δ ̓ οὔποτε τήνγε κατὰ βροσυρὴν ἔχει ἄκρην, ἀλλ ̓ ἄμυδις πόντοιο θ ̓ ὑποστένει ἠχήεντος, φύλλων τε πνοιῇσι τινασσομένων μυχίησιν. ἐνθάδε καὶ προχοαὶ ποταμοῦ ̓Αχέροντος ἔασιν, ὅστε διὲξ ἄκρης ἀνερεύγεται εἰς ἅλα βάλλων γῴην· κοίλη δὲ φάραγξ κατάγε μιν ἄνωθεν. Argon. II, v. 735. |