ページの画像
PDF
ePub

king of the Ausones, and the men and the island were called after him. Philistus of Syracuse says, that the passage took place in the 80th year before the Trojan war; but that the emigrants were neither Siceli, nor Ausones, nor Elymi, but Ligures: that Sicelus, the son of Italus, was their leader, that his subjects were called Siceli, and that the Ligures were driven out by the Pelasgi and Umbri. Antiochus of Syracuse does not mention the date of the passage; but he shows that the emigrants were Siceli, who were overpowered by the Enotri and Opici. Thucydides calls the emigrants Siceli, and those who expelled them, Opici; but makes the time many years later than the Trojan war. This is what authors of repute have related concerning the emigration of the Siceli from Italy to Sicily."

DE ÆSCHYLI HELIADIBUS, A Godofred. Hermanno, Ord. Philos. H. T. Decano.

HELIADES fabula fuit Æschyli, cujus quæ compositio fuerit neque a veteribus traditum est, nec quæ perpauca ejus fragmenta habemus sobrie judicanti aperiunt. Solis filias obitum fratris Phaethontis lugentes ad amnem Eridanum, in quem ille præceps ruisse ferebatur, in arbores succinum stillantes ab Jove sive miserto, seu quod equos injussu patris junxissent, mutatas esse, cómmunis veterum fuit opinio. Ex his facile conjici potest, Phaëthontis temeritatem luctumque sororum argumentum fuisse illius tragœdiæ. Eamdem rem in fabula cui a Phaethonte nomen fecit, tractavit Euripides. Quæ caussa fuerit Eschylo, ut hoc sibi argumentum explicandum sumeret, ego non quæram. Quæsivit nuper F. G. Welckerus, qui quum aliarum Eschyli fabularum, tum hujus quoque compositionem exponere studuit in libro quem scripsit de Prometheis Eschyli p. 574. Is forsitan tempora aliquam opportunitatem præbuisse conjicit; forsitan mercatores Massilienses, dum Syracusis versabatur Eschylus, electrum illuc advexisse; forsitan Hieronem cum Massiliensibus, ut hostibus Carthaginiensium, aliquid habuisse necessitudinis, ut poëta commendare istius commercii commoda potuerit. Placent sibi hodie viri docti in ejusmodi conjecturis, idque vitam veterum intueri appellant. Qui vereor ne nimis in longinquum intendenda oculorum acie non cernant quod aute pedes est, poëtam poëtam fuisse, qui

Id sibi negoti crederet solum dari,

Populo ut placerent quas fecisset fabulas.

Satius erit credo, fragmenta fabulæ considerare.

Ac nescio an ipsum tragoedia initium servatum sit ab scholiasta Sophoclis ad Ed. Col. 1243. τὰ ἀπὸ τῶν ὀρῶν φησὶ τῶν προσαγορευομένων Ριπῶν. τινὲς δὲ οὕτω καλοῦσι, Ριπαῖα ὄρη. λέγει δὲ αὐτὰ ἐννύχια διὰ τὸ πρὸς τῇ δύσει κεῖσθαι. μέμνηται δὲ ̓Αλκμάν, λέγων οὕτω· Ρίπας ὄρος ἔνθεον ὕλαι νυκτὸς μελαίνας στέρνων καὶ ἐν Ηλιάσιν Αἰσχύλος

Ρίπαι μὲν δὴ πατρός.

Alemanis testimonium, quod in Welckeri collectione fragmentorum legitur p. 80. corruptum esse, et numeri, qui nulli sunt, et duæ ineptæ voces ev0eov üλai docent. Sensus tale quid requirere videtur : Ρίπας ὄρος, ἔνθ' ἀντολαὶ Νυκτὸς μελαίνας στέρνων. Compara Sophoclis Orithyiæ fragmentum apud Strabonem vii. p. 295. (452.) quod Brunckio est incertorum xciii. Sed hoc obiter. Æschyli verba ita sunt comparata, ut chori esse videantur, in exordio fabulæ locum in quem advenerit describentis. Sed is chorus num ex Heliadibus constabat, an ex aliis? Utcumque de hac re statuas, haud facile invenias, quo pacto qui bic pater vocatur, Sol possit intelligi. Itaque aut Oceanum dici putabimus, ut si hujusmodi quid scriptum fuit, Ρίπαι μὲν δὴ πατρὸς Ὠκεανοῦ γείτονες αὗται, aut Jovem, ut, Ρίπαι μὲν δὴ πατρὸς αἵδε Διὸς χειμωνοτόκοι.

Quibus in oris sitos esse montes illos putaverit Æschylus, ex his cognoscimus, quæ Plinius H. N. xxxvii. 11. scribit: Phaethontis fulmine icti sorores, fletu mutatas in arbores populos, lacrimis electrum omnibus annis fundere juxta Eridanum amnem, quem Padum vocamus, et electrum appellatum, quoniam sol vocitatus sit MéкTwp, plurimi poëtæ dixere, primique, ut arbitror, Eschylus, Philoxenus, Nicander, Euripides, Satyrus. Quod esse falsum, Italiæ testimonio patet. Diligentiores eorum Electridas insulas in mari Adriatico esse dixerunt, ad quas dilaberetur Padus. Qua appellatione nullas umquam ibi fuisse certum est, nec vero ullas ibi appositas esse, in quas quidquam cursu Padi devehi possit. Nam quod Eschylus in Iberia, hoc est in Hispania, Eridanum esse dixit, eumdemque appellari Rhodanum; Euripides rursus et Apollonius in Adriatico littore confluere Rhodanum et Padum, faciliorem veniam facit ignorati succini in tanta orbis ignorantia. Idem fere testatur Appuleius de orthographia ab Ang. Maio editus p. 135. Eridanus citra diphthongum, fluvius Atticæ, nec non Thessalia. Est item Italiæ, qui et Padus: item Hiberia, auctoribus Eschylo, Pausania, Euphorione minore. Patet ex his, Eridanum ab Eschylo Iberia fluvium, qui alio nomine Rhodanus vocaretur, esse dictum. Longissimum enim tractum terrarum Iberia appellatio complectebatur: de qua re, ne Cluverium commemorem in Germania antiqua i. 2. disseruit Ukertus in descriptione orbis antiqui T. ii. P. i. p. 248. Certius quid inveniri posse ratus est Welckerus, qui p. 569. s. quoniam ad Pirenæos montes sita fuerit Rhoda, quam conditam ab Rhodiis postea Massilienses tenuerunt, hoc Rhodæ nomine effici contendit,

Heliades Eschyli ad Rhodanum lugere fingi: nam scholiastam Homeri ad Odyss. p. 208. qui se fabulam istam e tragicis referre dicat, matrem Phaethontis triumque Heliadum, Lampetiæ, Ægla, et Phaëthusæ, Rhodam vocare: cui quum apud Euripidem aliud nomen sit, ex Eschylo scholiastam quæ narrat retulisse. Hæc mihi quidem ad eum modum videntur disputata esse, quo hodie multi in hoc genere litterarum multa et sibi et aliis persuadent. Sumunt enim pro veris, quæ non apertum est falsa esse, eaque sic inter ipsa conjungunt, ut, si vera sint quæ sunt intermedia, probabiliter cohærere videantur: illa ipsa vero intermedia, quæ, quod fundamenta sunt totius disputationis, vel maxime demonstrari oportebat, omittunt vel etiam callide declinant. Id facile intelligi potest, si ordine singula consideramus. Ac Welckerus ita videtur ratiocinatus esse: scholiastes iste, quoniam auctoribus tragicis fabulam refert, discedit autem in matris Heliadum nomine ab Euripide, Eschylum est sequutus; quumque mulierem istam Rhodam appellet, quod nomen est oppidi ad Pirenæos montes, ad Rhodanum collocavit Eschylus Heliades, non ad Padum. At primo non adeo certum esse, ex tragicis petiisse scholiastam quæ de Heliadibus narrat, ipsa ejus verba declarant. Sic autem scribit: "Ήλιος Ρόδῃ μιχθεὶς τῇ ̓Ασωπού, παῖδας ἴσχει Φαέθοντα καὶ Λαμπετίην καὶ Αἴγλην καὶ Φαέθουσαν· ἀνδρωθεὶς δὲ ὁ Φαέθων, ἤρετο τὴν μητέρα τίνος εἴη πατρός. πυθόμενος δὲ ὡς Ἡλίου, παρεγένετο ἐπὶ τὰς τοῦ πατρὸς ἀνατολάς. γνωρισθεὶς δὲ τούτῳ, ἐδεῖτο τοῦ πατρὸς ἐπ' ὀλίγον αὐτῷ συγχωρῆσαι τὸ ἅρμα καὶ τοὺς ῥυτῆρας, ὅπως κατοπτεύσειε τὸν κόσμον. ὁ δὲ Ήλιος ἀκούσας, παραυτὰ μὲν ἀντέλεγεν, εἰδὼς τ πείσεται. σφόδρα δὲ αὐτῷ ἐγκειμένῳ συγχωρεῖ, διδάξας ὅ τι τὸ μεταίχ μιον. ἐπιβὰς δὲ ἐκεῖνος τοῦ ἅρματος, ἀτάκτως ἤλαυνεν, ὥστε πάντα τὰ ἐπὶ τῆς γῆς φρύγειν. καταπεσόντος δὲ αὐτοῦ μετὰ τῆς θείας φλογὸς ἐπὶ τὸν Ηριδανὸν ποταμὸν καὶ φθαρέντος, αἱ ἀδελφαὶ παραγενόμεναι κατὰ τὸν τόπον τοῦ Κελτικοῦ πελάγους ἐθρήνουν ἡμέρας ἀδιαλείπτως καὶ νύκτας. ὅθεν κατελεήσας ὁ Ζεὺς ταύταις ἀνάμνησιν ἐνεποίησε τῶν κακῶν, μεταμορφῶν αὐτὰς εἰς αἰγείρους, αἵπερ εἰσὶ δένδρα. λέγεται δὲ καὶ ἐντεῦθεν ἀπογεννᾶσθαι τὸν ἤλεκτρον, τῆς ἀρχαίας οἰμωγῆς ἀποδακρυόντων τοῦτον καρπὸν τῶν δένδρων. ἡ δὲ ἱστορία παρὰ τοῖς τραγικοῖς. Correxi, quæ corrupta videbantur. Quid vero ex his colligi potest? Nihil profecto aliud, quam quod dicit scholiastes, fabulam illam a tragicis esse tractatam. Quorum quum alius eam alio modo, ut credi par est, composuerit, potuit quidem scholiastes unum eorum sequi, potuit etiam Eschylum, sed non minus potuit vel ea referre, in quibus omnes aut plerique consentirent, vel, ut solent scholiastæ, ex aliquo haurire mythographo. Quare si matrem Heliadum Rhodam appellavit, hoc tantum sequitur, non accepisse eum hoc nomen ab Euripide; non sequitur, accepisse ab Eschylo. Esto vero: dixerit eam Eschylus Rhodam: numquid id ad removendas Heliades a Pado? Scilicet conjugem illam Solis ab oppido ad montes Pirenæos sito Rhodam esse appellatam sumendum est.

Concedamus hoc quoque, quamquam non est demonstratum. Quin si demonstratum esset, nihil proficeremus. Neque enim eo, quod ad montes Pirenæos fuit illud oppidum, etiam hoc efficitur, Eschylum ubi situm esset scivisse. Id ergo ante omnia erat ostendendum. At si de vero situ illius loci, in quo Heliades fratrem flevissent, ageretur, ne opus quidem esset oppido isto. Nam si Eridanum eumdem esse qui etiam Rhodanus vocaretur perhibuit Eschylus, apertum est, quæ ad Eridanum acta sunt, acta esse ad Rhodanum. Itaque minime effecit, ut mihi videtur, Welckerus, quod eum voluisse ex iis apparet, quæ p. 571. dicit, ut a Pado ad montes Pirenæos transferret Eschyli Heliadum fata. Quin, ne Plinii verba quæ supra posui commemorem, Eschylo auctore Phaethontem in Eridanum, qui Padus sit, delapsum tradentis, fugisse videtur virum doctissimum quod infra afferam Heliadum fragmentum, in quo quum feminæ Adrianæ meniorentur, non potest dubium esse, quin poëta locorum ignorantia Padum quoque cum Eridano et Rhodano commiscuerit, tractumque illum, in quo is amnis esset, et Iberiam dixerit et Adrianam.

Sed videamus reliqua fragmenta. Athenæus x. p. 424. D. τούτῳ ὅμοιόν ἐστι τὸ ἀνιαρέστερον καὶ τὸ ἐν Ἡλιάσιν Αἰσχύλου, ἀφθονέστερον λίβα.

Sic Epitome. Vulgo aplovéorepa. Eustathius ad Iliad. . p. 746, 45. (644, 38.) καὶ παρ' Αἰσχύλῳ ἀφθονέστερον. Idem plura ejus formæ vocabula ex illo Athenæi loco repetiit ad Od. ß. p. 1441, 10. (89, 39.) Non erat opus ap0oveσrépav scribi, quod quibusdam placuit. Nam etiam in comparativis et superlativis masculina terminatio generi feminino adhibetur: de quo genere videndus Buttmannus in Gr. Gr. i. p. 247. Eschyli verba utrum, quod mihi veri similius videtur, ad uberes lacrimas Heliadum, au, quod Welckero p. 570. placet, ad succinum spectent, pro suo quisque statuat judicio. Sed ille quod dicit, Casaubonum ßa de Africo intellexisse, Schweighæuserus fecit, non Casaubonus. Ipse autem quod censet Welckerus, poëtam Xißa alludentem dixisse, quod Xißavov a λeißeir appellatam in mente haberet, nemo non indictum optet.

Splendidissimum Heliadum, sed idem corruptissimum fragmentum est, quod Athenæus xi. p. 469. F. de poculo disserens, quo Sol per noctem ferri a poëtis dictus est, attulit: καὶ Αἰσχύλος ἐν Ἡλιάσιν· ἔνθ ̓ ἐπὶ δυσμαῖς ἴσου πατρὸς Ἡφαιστοτευχὲς δέπας, ἐν τῷ διαβάλ λων πολὺν οίδματόεντα φέρει δρόμου πόρον, οὐδ ̓ εἰς μελανίππου προφυ γὼν ἱμερτᾶς νυκτὸς ἀμολγόν. Parum felicibus conjecturis hæc tentata sunt a viris doctis, in iisque ab Erfurdtio in Horreo Regiomontano a. clɔlɔcccx. P. iii. p. 466. quo loco monui, metra, quæ quibusdam visa sunt anapæstica esse, aperte esse Ionica a minore. Scripturæ varietas, quam mihi per G. Dindorfii liberalitatem licet auctiorem dare, hæc est: daßáλλei Mss. A. atque codd. Florentinus, optimus ille, et Palatinus. Pro ovd' eis cod. Pal. ovdeis.

Florentinus ovocís. Pro vulgato iueprãs, quod etiam in Palatino est, Florentinus iuepus, Ms. A. iepas. Casauboni conjectura, év✪' énì dvoμaïoi oov Tarpòs, tam facilis est, ut nemini non debeat arridere. Quæ si ad metrum non convenit, quis dubitet quin librarii communem formam pro poëtica reou posuerint, rariore quidem apud tragicos, sed usurpata tamen, ut ab Eschylo in Prometheo v. 162. in Septem ad Th. 107. ab Sophocle in Antigona 604. ab Euripide in Iphig. Aul. 1530. in Heraclidis 911. Quod si recte verba illa emendavit Casaubonus, consequitur, non posse verum esse, quod Welckerus, nomine credo fabulæ adductus, pro indubitato habuit, chorum ex ipsis fuisse Heliadibus compositum. Sic enim uerépov dicendum erat. Sed, etsi probo emendationem Casauboni, tamen hoc argumento non utar, ne videar ex emendatione illa potius qui chorus fuerit, quam ex choro de emendatione judicare. Ac non una caussa est, cur Welckero non assentiar. Primum enim quod ad nomen fabulæ attinet, etsi permultæ a choro appellatæ sunt fabulæ, tamen non esse id in omnibus factum, quarum nomina multitudinis significationem habent, vel in iis quæ servatæ sunt Eschyli Septem ad Thebas et Heraclidæ Euripidis testantur. Deinde quum in arbores populos mutatas ab Eschylo perhiberi Heliades tradat Plinius, num obriguisse in orchestra chorum, obductasque cortice virgines ex frondibus cecinisse, succinum pro lacrymis fundentes, censebimus? an vero, secus quam constans usus postulabat, ante finem fabulæ digresso choro, quem omnium postremum abire conveniebat, nuncium aliquem de mutatis in arbores formis retulisse? Denique num ipsas prædixisse credemus, quod in uno fragmentorum est, feminas Adrianas luctum suum esse imitaturas, quod ab iis potius dici conveniebat, qui consolari Heliades vellent? Hæc igitur quum sint incredibilia et pene portentosa, sic ego arbitror statuendum esse, chorum ex nymphis ad Padum, ac fortasse ex Oceanidibus, quoniam res in extremis ad occiduum solem oris acta credebatur, fuisse compositum. His addam, si constitisset chorus ex Heliadibus, certe Eschylum septem Solis filias, ut Hyginus fecit fab. 154. numeraturum fuisse, quem numerum, ut Euripides Supplices suas, facilius poterat ad justam chori magnitudinem augere, quam quas eum Welckerus propter illud ad Odysseam scholion tres numero introduxisse existimat. Omninoque quæ Welckerus p. 496. de choris dicit, quorum tres primariæ personæ fuerint, multis sunt magnisque dubitationibus obnoxia, quum, ut hic ipse Heliadum chorus, non nisi conjecturis nitantur. Neque Euripides Hippol. v. 739. tres dixit: pravam enim scripturam rpiráλaivai, quæ metrici cujuspiam inventum est, et meliores libri et scholiastæ explicatio et ipsa numerorum insolentia vitii arguunt. Minus etiam Ovidius quidquam ad Eschylum facit, qui quum sua undecumque colligeret, aliquid certe ex Euripide, si quis hujus quæ habemusPhaethontis fragmenta comparet, videtur profecisse. Sed redeo ad fragmentum, a quo profecta est hæc disputatio. In eo id per

« 前へ次へ »