DISSERTATIO Præmio annuo ornata, et in Curia Cantabrigiensi recitata, Comitiis Maximis, MDCCCXXVI. Auctore CAROLO DADE, A.B. Coll. Gonv. et Caii Socio. Quibusnam præcipue artibus recentiores antiquos exsuperant? QUUM UUM politioris omnis humanitatis, et ingenuarum artium originem, nos ab antiquorum fontibus hausisse, uno consensu sapientissimi homines judicarint, perdifficilis tamen orta est quæstio, eaque multis et gravibus doctorum virorum controversiis agitata, quærentium plusne veteres ingenio et elegantis doctrinæ scientia valuerint, an recentiores. Quorum quidem nonnulli tantum veteribus in hoc genere tribuunt, eosque immensitate quadam ingenii usque adeo processisse existimant, posteris ut omnem omnino sui consequendi spem sustulerint. Nam nos tametsi permulta habea- mus, cum excogitata subtiliter, tum ornata egregie, unde complures non modo novarum rerum artes protulimus, sed disciplinas etiam a vetustate acceptas meliores fecimus, non defuere tamen, qui insana quadam antiquitatis admiratione abrepti, nostram omnem in his studiis diligentiam, et despicatui omnino haberent, et invidiosissime etiam vituperarent. Objiciunt id primum, præclarissima illa recentiorum temporum inventa, quibus totam hominum vitam excultam exornatamque habemus, non tam ab alicujus ingenio et solertia profluxisse, quam casu quodam aut longinqui temporis usu et periclitatione eruta fuisse, deinde nihil esse in omni doctrinarum genere, quod non ab antiquis fuerit et sapientius excogitatum, et multo etiam ornatius explicatum. Est et aliud quoddam genus hominum, qui in diversa omnia abeuntes, nihil antiquius ducunt, quam ut quantum in ipsis positum est, de priscorum temporum honore detrahaot, et quarum ipsi artium gustum nullo modo capere potuerunt, harum tractationem utpote leve quiddam et nugatorium reprehendant. Veterum enim libros aiunt, aut puerilibus plerumque refertos esse fabulis, aut falsis et perniciosis opinionibus abundare, adeo ut qui eos tractet, eum necesse sit, vel in rebus levibus et inutilibus immorari, vel in summo errore et maxima rerum ignoratione versari. Quas tain varias, tamque inter se dissentientes sententias, cum alias persæpe, tum nuper accuratius mecum reputavi, quum apud familiarem meum Q. Cæpionem, paucis ante diebus conatum esset. autem is Cæpio, qui naturalem suam ingenii bonitatem, assidua exercitatione, et probatissimorum scriptorum tractatione ita perpolicrat, ut difficile pronunciatu esset, doctrinæ ubertate Erat magis an judicii subtilitate præstaret. Neque ille, uti multorum mos est, nihil nisi quod sacrarat antiquitas admirari, neque se recentiorum terminis circumscribere solebat, sed nova cum veteribus comparando, quid in quoque genere optimum esset studiose anquirere. Postquam igitur cœnati discumberemus, et varias nescio quas nugas inter nos ultro citroque agitaremus, tum Cæpio, Agedum, inquit, quoniam, ut medici dicunt, post nocturnos præsertim cibos quiescere non decet, mihi, qui imbecilliori paullo utor valetudine, morem geras, quodque temporis a somno datur, experiamur an brevi ambulatione fallere possimus, nisi forte, utpote de via fesso, satis jam a te fuerit vigilatum. Minime vero, inquam; nec tanti ego cruditatem et insomnia facere soleo, ut prudentissimo huic istorum præcepto obtemperare nolim ; neque adeo me lectulus meus delectat, ut eum suavissimo tuo sermoni anteponendum putem. Quæ cum dixisset, in marinum litus concessimus (distat enim non longe a Cæpionis villa), et lentis ibi passibus progredientes, Lunæ in placido æquoris sinu dormientis mite et tremulum jubar, cœlumque stellis undique ardentibus illuminatum, taciti per aliquod tempus contemplati sumus, dum fluctuum litoribus alludentium strepitus grato murmure mulcebat aures. Tandem ego, ad Cæpionem conversus, Nunquam satis, inquam, admirari queo, cum multiplicem nostram et exquisitam cæterarum omnium artium et disciplinarum scientiam, tum nos quanta quamque præclara, in rerum cœlestium cognitione præstitimus. Quid enim præstantius, quid ad famam gloriamque illustrius, quan quarum rerum aditum Natura hominibus veluti interclusum esse voluit, nos easdem tam penitus cognitas perspectasque habuisse, ut ipsum quasi in cœlum ratione nostra penetrasse videamur? Atque hæc præcipua nostræ ætatis gloria est, quod et in reliquis disciplinis, et præsertim in nobilissima hac philosophiæ parte, non permulta solum a veteribus ignorata invenimus, sed ad summam etiam elegantiam perpolivimus. Quamobrem sæpenumero mihi permirum videri solet, reperiri nonnullos qui nos ab antiquorum præstantia adeo descivisse opinentur, nulla ut fere doctrinæ pars sit, in qua non primas illis deferendas esse censeant. Inter quos Templeius noster nomen profitetur suum, cujus librum, quem contra quosdam antiquitatis vituperatores scripsit, quum nuper sumserim in manus, miratus sum equidem, hominem acutissimo, si quis alius, ingenio, in veterum partes ita propendisse, ut nobis vix quidquam in hoc genere laudis reliquisse videatur. Cujus ætas etiamsi multis et egregiis nostrorum temporum inventionibus caruerit, non pauca tamen, mea quidem sententia, in lucem protulerat, quæ effusis suis antiquorum laudibus modum quendam sta 1 Vid. Temple's Works, vol. i. p. 151. &c. ed. 1750. tuere potuissent. Verüm gravis imprimis, et perobscura, ut mihi videtur, de veterum et recentiorum doctrina quæstio est, eaque a me sæpe deliberata et multum agitata. Sed quum nihil hactenus certi statuere habeam, per mihi, Cæpio, gratum feceris, tuam si bac de re sententiam explicare volueris; nullus etenim dubito, quin pro singulari tua eruditione, et judicandi acumine, huic tam dubio argumento lucem quandam offundere possis. Faciam vero, respondit ille, etsi gravem mihi personam imposuisti et viribus meis parum convenientem. Sed hanc mihi veniam impetrare velim, ut quoniam in re versabor magnæ difficultatis et materiæ uberrimæ, non mihi necesse sit, argumenta in utramque partem curiose explorare, et tanquam in aurificis statera expendere, sed populari quadam duntaxat ratione pervolutare, nec tam aliorum coarguere errores, quam quid ipse sentiam breviter explicare. Placet igitur, quo melius ordinis ratio conservetur, disputationem hanc nostram in duplices partes distribuere, quarum una artes eas attingit, quæ in reconditiore philosophiæ genere versantur, altera politiora humanitatis studia complectitur. Neque enia illum, cui de re tam dubia disserere mandatum est, gravitati suæ satis consulturum esse arbitror, nisi omnia membra, omnesque partes ejus quantumvis breviter, universe tamen et generatim comprehendat. Nam periculum est, ne aut una parte neglecta nimii in veteres studii, aut altera iniquioris erga eosdem judicii reus arguatur. Ac primum igitur, ut a re præstantissima initia dicendi sumam, Philosophiam videamus, non illam quæ in divinarum rerum tractatione versatur, sed quæ utpote rerum naturalium professa scientiam, Physices sibi ascivit nomen.' Nam quæ de Deo, de religione, de animæ natura, cæterisque ejusmodi quæstionibus disputarunt veteres, quum hi Naturæ solius lumine abducti deerraverint, nobis, summi Numinis beneficio, pura tandem et incorrupta divinæ veritatis lux affulserit, prorsus ab instituto nostro alienum esset, eadem si aut explicanda, aut refellenda susciperemus. Physices vero alia omnino et diversa est ratio, cujus ut scientiam consequamur propria mentis vi, et investigandi diligentia nitendum est, nec quarum rerum cognitionem Deus ipse nobis tanquam laborum nostrorum et vigiliarum præmium proposuit, ad easdem alia via et ratione pervenire datur. Sed ut ad rem: veteres quantopere sese in rerum causis anquirendis exercuerint, satis omnibus innotuit, qui ipsorum scripta vel primoribus, ut aiunt, labris degustarunt. Verum enimvero, uti de iis loquitur poeta gravissimus, principiis in rerum fecere ruinas Et graviter, magnei, magno cecidere ibi casu. 1 Vid. Cudworth. Syst. Intell. p. 12. 2 Lucret. i. 71. Quod etenim de Pythagoreis olim observavit Aristoteles,' idem summo jure de veteribus plerisque Physicis dicendum est, Illos videlicet non tam placita sua ad rerum naturam accommodasse, quam Naturam ipsam ad vana sua opinionum commenta detorsisse. Non absurde igitur Socratem Apollinis oraculum hominum sapientissimum pronunciavit, qui philosophiam primus a rerum occultarum investigatione abduxit, et ad mores hominum conformandos avocavit. Videbat scilicet vir ille prudentissimus, ætatis suæ philosophi, quum totam fere vitam in perscrutanda rerum abditarum notitia contrivissent, tantum abesse ut Naturæ adyta aperirent, ut potius clarissimis quibusque rebus densissimas tenebras offunderent. Ac mihi quidem Physicorum vetusterum placita mecum in animo reputanti, nihil aliud eorum pleraque videri solent, quam teterrimarum opinionum silva quædam copiosissima, in quibus non tam serio philosophantium judicia, quam hominum delirantium somnia possis agnoscere. Quid enim illi, (ut hoc potissimum exemplo utar) de rerum satu atque ortu? quorum alii mundum ex turbulenta quadam et fortuita minutissimorum corporum concursioue, in inani interjecto moventium, coaluisse voluerunt; alii eundem nec desiturum unquam, nec ab ullo temporis principatu exordium ducentem existimarunt; fuerunt etiam, qui quæcunque in immensa hac rerum universitate ceruuntur, contineuter labi atque fluere omnia judicarunt, incerta esse cuncta, nec ullam cuivis recte de ipsis pronunciandi præbere facultatem. Quid autem Thaletis aqua, quid Heracliti ignis, quid Anaximandri aer, quid Pythagoreorum numeri, et initia Mathematica, quid hæc, inquam, aliaque hujus generis infinita pæne significant, nisi quo se magis veteres in his rebus torserint, eo fere longius ab omni naturæ verique similitudine aberrasse? Quid Plato, quid Aristoteles? quibus in laudandis nunquam antiquitas expleri potest; quorum alter mundo æternitatem tribuens, alter quintum quiddam genus singulare fingens, unde astra hominumque mentes decerperentur, insigne nobis documentum præbuerunt, quam parum ad veritatem in his rebus assequendam, vel summa ingenii acies, sine cæteris adju mentis, possit proficere. Quod si antiquorum sententias in reliquis quoque Physiologiæ partibus excutiamus, reperiemus dubia pleraque et incerta, nonnulla stulta adeo et inficeta, ut nusquam rationis lumen appareat. Multa illi de nimborum, fulminum, tempestatumque causis, multa de corporum cœlestium cursibus, intervallis, magnitudinibus disseruerunt, in quibus tractandis vix. melius de rerum natura sensisse videntur, quam comicus ille stultus senex apud Aristophanem, quem de causis naturalibus-ra · Οὐ πρὸς τὰ φαινόμενα τοὺς λόγους καὶ τὰς αἰτίας ζητοῦντες, ἀλλὰ πρός τινας δόξας καὶ λόγους αὐτῶν τὰ φαινόμενα προσέλκοντες. Aristot. de Coelo xi. p. 222. ed. 1539. tiocinantem in scenam introduxit facetissimus poeta. Nam eorum quidam ista profecto dicunt, ut interdum mihi furere videantur. Itaque 'Anaxagoram memoriæ proditum est, tam parum oculorum judicio tribuisse, ut nigram contenderet esse nivem, quia videlicet ex aqua quæ nigra est, nasceretur. Idem quoque Solem candentis ferri laminam existimavit, cujus tam ridiculas et auiles omnino opiniones non irridendi causa nominavi, sed ne tibi hac de re temere locutus esse videar. Quæ cum ita sint, vere ille beatus, ut cum elegantissimo poeta, eodemque Physico haudquaquam contemnendo, loquar, Et profecto mihi ista cogitanti idem videtur antiquis illis Naturæ speculatoribus accidisse, quod viatoribus, qui fallax nocturnorum ignium lumen secuti, a recta tandem semita deerrantes in puteos foveasque præcipites labuntur. Illi etenim Naturam optimum ducem deserentes, vanisque et tortuosis incertarum conjecturarum commentis abducti, fieri vix potuit quin in gravissimos errores et ineptias inciderent. Nihilominus has inter crassas et opacas ignorationis tenebras, quosdam quasi melioris judicii igniculos interdum elucere cernimus, veluti per cœlum nebulosum tenuis erumpit astrorum lux. Unde liquido constare arbitror veteribus non tam ingenium defuisse, quam rectam philosophandi viam, ad rerum occultarum notitiam consequendam. Itaque ne illos tibi videar, e philosophorum choro penitus sustulisse, et in unam duntaxat partem inclinasse, pauca quædam sapienter sane ab eis excogitata commemorare lubet, ut bonorum compensatione mala quodammodo sublevare possimus. Jam physicorum omnium vetustissimus Thales Milesius, quem de rebus naturalibus primum quæsivisse apud omnes convenit, quum ad Ægyptios aliasque longe dissitas gentes visendi causa commeasset, Physiologiæ eam partem, quæ supera et cœlestia tractat, præstantissimis suis inventis auxit magnopere atque amplificavit. Primus enim Solis Lunæque defectiones in omne posterum tempus prædixisse fertur, quarum causam, ignoratam antea, validissimis etiam rationibus comprobavit. Cujus exemplum alios permultos excitavit ad veri investigandi cupiditatem, quos inter illustre nobis obversatur Pythagoræ nomen, qui cum inveterata quædam mentes hominum occupasset opinio, terram mediam pendere, primus Solem in media mundi universi sede collocavit, stellasque omnes circa ipsum immobilem manentem 1 Vid. Cic. Academ. ii. 31. 2 Eurip. Fragm. |