Impiger mpiger credentes pascit dapibus celestibus quibus erogat ut panes uerba euangelica a quo constanter cum mundis possidetur actibus quam ut hostiam placentem uiuam offert domino 35 40 GLOSS. H.-33. Dapibus.-.i. predicationis. 36. Manna.-.1. ar forbartaige [increasing, growing]. 39. Constanter.-[Quia] non discedit ab illo Spiritu. 40. Quam.—.i. carnem. Offert.-i. in virtutibus, in castitate et veritate, et esse absque morte peccati. GLOSS. B.-33. Impiger.—.1. escaid. Dapibus.-.i. prædicationibus. 34. Videntur.—.i. immuinnteras Criost [in Christ's favour, or friendship]. In via.-.i. in fide 36. In cujus.-Sine sensu in est hic. Manna.—.i. Manna ebraice; quid est hoc latine dicitur. 37. Qui.—.i. Patricius. Ob.—.i. ap. 38. Sanctoque.-Supervacuum est que hic. A quo.—.i. Spiritu. 39. Constanter.—Quia non discedit ab illo Spiritu. 40. Quam.—.i. carnem. Placentem.—‚i. Deo non hominibus. Vivam.—.i. virtutibus. Offert. -.i. in castitate et veritate, et esse absque morte peccati. 36. In cuius.-W. and V. omit in, which would require that cuius should be read as a trissyllable. Manna.-The Irish gloss in H. over this word appears to have been intended for the word multiplicantur. There is a double reference both to our Lord's miracle and also to the manna in the wilderness," Full of zeal, he feeds the faithful with celestial repasts; lest those who are seen with Christ should faint by the way. To whom he gives as loaves the words of the Gospel, which are multiplied in their hands like the manna." -See Exod. xvi. 18. 37. Kastam qui.-Castum qui, B. Custamque, C. The Liber Hymnorum has the following note written as a gloss over this line, and continued down the margin :— "Ut dicit apostolus, unusquisque suum corpus servando castum Deo sanctificet et honoret. honoret...." The remainder is illegible. The allusion is to 1 Thess. iv. 4. 38. Sanctoque. The gloss B. asserts that the que is here superfluous; but it is necessary for the metre. The construction is, no doubt, very rude, but the meaning seems to be, "which flesh he hath also prepared as a temple for the Holy Ghost" or, "[for Christ] and for the Holy Ghost." 40. Ut.-Et, M. B. Ut, however, is evidently the true reading. Ն umenque mundi accensum ingens euangelicum ciuitas regis munita supra montem possita copia in qua est multa quam dominus possidet ma aximus Naнque in Regno celorum uocabitur qui quod uerbis docet sacris factis adimplet bonis bono precedit exemplo formamque fidelium mundoque in corde habet ad deum fiduciam 45 GLOSS. H.-41. Lumenque.-Lux sapientiæ orta mundo. 42. Candelabro.-Candelabrum, quasi f[erens] candelam, vel labrum candela. Tuti.-Vel toto, inter veteres. 43. Civitas.-.i. ecclesia sancta. Regis..i. Christi. Munita.—.i. virtutibus. 45. Maximus.—.i. valde magnus, vel de suo genere, .i. honorabilis. Celorum.-.i. in ecclesia sancta. 46. Adimplet.-.i. implebat actu quicquid sermone docebat. 48. Mundoque. Ut dicitur beati mundi corde, quoniam ipsi Deum videbunt. GLOSS. B.-41. Lumenque.—Isidorus dicit. Lux ipsa substantia est, lumen quod a luce manet, .i. candor. 42. Candelabro.-i. candelabrum, secundum Isidorum, quasi labrum candela. Toti.-Vel toto inter veteres. 43. Civitas.-.i. est. Regis.-.i. Patricii. Montem.-.i. mons fructuosus est Christus. 44. Copia.-.i. virtutum. In qua.-.i. civitate. 45. Maximus.—.i. peroptimus, vel permagnus, vel maximus sui generis. 46. Adimplet.—.i. in ti sein ut Grigorio dictum est [the same thing that is said of Gregory]. implebat actu quicquid sermone docebat; sic Patricio contingit. 48. Mundoque.—.1. ipin chnide glan [in the pure heart]. cognise this as the older reading. 43. Civitas.-The author of the gloss in H. has mistaken the meaning of this passage. Patrick, not the Church, is here compared to "a fortified city of a king, set upon a hill, wherein is great abundance, whereof the Lord is owner.” 44. Est. Et, C. Dominus.-Deus, W.V. Inconsistent with the metre. As the text stands, the accent is on the second syllable of Dominus. 45. Nanque. Namque, C. M. W.; quo que, V. 46. Adimplet.-The gloss in H., as also that in B., cite a line from the epitaph on S. Gregory's tomb, as given by Bede (Hist. Eccl. lib. ii. c. 1), and by Joannes NOMEN Νειάτ ome domini audenter annunciat gentibus pro quorum orat delictis ad deum quotidie OmN Ο mnem pro diuina lege mundi spernit gloriam 50 nec ingruenti mouetur mundi huius fulmine sed in aduersis laetatur cum pro christo patitur 55 GLOSS. H.-52. Hostias.—.i. spirituales. 54 Que.-vel qui. Cuncta.-.i. munera. dothomus [by measurement]. Mensam.-.1. GLOSS. B.-49. Audenter.—.i. co dana [boldly]. 50. Lavacri.—.i. babtismi, babtisma græce; tinctio latine dicitur; in qua tinctione omnes sordes, tum originales, .tum actuales, lavantur. 51. Quorum.— .i. gentium. 52. Hostias.—.i. ut dicitur, Christus hostia et sacerdos; hostia secundum carnem, sacerdos, secundum spiritum; offerebatur secundum carnem. 54. Cuncta.-.i. munera. Ad cujus.-.i. legis. Ciscilia.-Ambrosius dicit, supercilium, .i. super habundantia. Cilon verbum Græcum quod interpretatur habundantia. 55. Ingruenti.—.1. On tsaignen fograch no fotromda [by noisy or heavy thunder]. 56. In adversis.—.i. in tribulationibus. Lætatur.—.i. qui. Patitur.—i. hic est qui patitur pro Christo, qui abnegat semetipsum et tollit crucem suam cotidie. Diaconus (Vit. S. Greg. lib. iv. c. 68): Esset ut exemplum, mystica verba loquens." 47. Precedit.-Procedit, C. Formamque.-Formaque, C. V. 48. Deum.-Dominum, C. ought to be taken in the sense of mensuram: "He despises all the glory of the world, for the sake of the divine law; in comparison of which he also estimates all things as chaff." But perhaps we ought to read,-"Cuncta ad cujus mensuram," 49. Nomen Domini.—Nomenque Dei, M. omitting "que." Ciscilia.—Quisquilias, Annuntiat.-Adnuntiat, M. 50. Lavacri.-Lavacris, M. 51. Quorum.-Quarum, W. V. B. Delictis.-Dilictis, B. Deum.-Dominum, C. Quotidie.-Om. V. Cotidie, B. M. 52. Immolatque. -Ymolatque, B. In this passage ut and que seem both redundant, yet both are required by the metre. 54. Que.-Qui, M. W. V. Cujus.-Ejus, W. V. Christi, C. Mensam.-The Irish gloss in H. seems to mean that this word C. V. Quisquilia, M. W. I have not been able to verify the reference to "Ambrosius" in the gloss B. On the left-hand margin of H. is this note: "Ciscilia est, ut dicit Hieronymus in tractatu Isaiæ profetæ, Ciscilia sunt purgamenta frumenti, .1. cáit [chaff]; ut Isidorus dicit, Ciscilia sunt stipulæ inmixtæ surculis et foliis aridis, sunt autem purgamenta terrarum quod est verius." I cannot find the passage here quoted in the Commentary of St. JeD p astor bonus ac fidelis gregis euangelici quem deus dei elegit custodire populum suamque pascere plebem diuinis dogmatibus pro qua ad christi exemplum suam tradidit animam 60 uem pro meritis saluator prouexit pontificem que ut in celesti moneret clericos militia celestem quibus ANNOнam erogat cum uestibus quod in diuinis impletur sacrisque affatibus GLOSS. H.-63. Annonam.-.1. lon [provision] .i. ab hora nona dicta. 64. Affatibus.-.i. for, faris, .i. preceptis dei. GLOSS. B.-57. Pastor bonus.—.i. pastor bonus est qui est secundum Christum, qui dixit, Ego sum pastor bonus, qui pono animam meam pro ovibus meis. 59. Pascere.—.1. no saspad (or satiate (with food)]. Dogmatibus.—Dogma, .i. preceptum. 60. Qua.—.i. plebe, .i. sicut dicit apostolus, utinam anathema essem pro fratribus meis. 62. Clericos.-.i. sortiales. 63. Annonam.—.1. loon [provision]. 64 Affatibus.-.i: for, faris, fatus; affor, affaris, affatus. rome on Isaiah, but in his Commentary on Amos, viii. 6, he has the words, "Quisquilias et purgamenta frumenti vendatis pauperibus." The other quotation is from Isidorus Hispalensis (Orig. xvii. c. 6) :— "Quisquiliæ stipulæ immixte surculis et foliis aridis. Sunt autem purgamenta terrarum." In the right-hand margin of H. there is this note:-Circilium.1. broth uel brothscoa .i. spre do cuirid ind aiprce do chum [tine]. No circannan .1. caeitig Cormaic hui Cuinn. Cannan nomen eius, & is de so [cum]daiged .1. din cilcais no bić dar tairs in mil po [marb]tha and. No circilium.1. brae .1. cilium ciumais in brae. Circilium in[Finna] glenais fais, 7 brisis, & quod verius est. & din ciped dib sein [he] ni miste la Patraic in comparatione divine legis. "Ciscilium, .i. broth, a Or particle, or brothscoa, i. e. the rubbish which the sea casts on the shore. Or Ciscannan, i. e. the winnowing sheet of Cormac, grandson of Conn. Cannan was its name, and it was made of the cilcas [long coarse hair] which grew on the bellies of the animals that were killed there. Ciscilium, i. e. eyelid; i. e. Cilium is the edge of the eyelid; Ciscilium, the hair that adheres to it and breaks it: and this is more true. But whichever of these it may be, it does not matter for Patrick, in comparison of the divine law." The Cormac mentioned in this curious note is the celebrated Cormac Mac Art, King of Ireland, who died A. D. 266, according to the chronology of the Four Masters. 55. Fulmine.-Flumine, W. V. 56. Cum.-The gloss over lætatur in B. was, perhaps, intended to have been over Reg egis nuntius inuitans credentes ad nuptias qui celeste aurit uinum in uasis celestibus Sac quem tesaurum emit sanctis perfectisque meritis Israel uocatur huius anima uidens deum 65 70 GLOSS. H.-65. Nuptias.—.i. regni celestis. 67. In vasis.—.i. in sanctis. 68. Propinansque.—.1. an do dailed [what was distributed]. Spirituali.-.i. doctrina. 69. Sacrum.-.i. Deum. Tesaurum..i. Christum. Volumine.—.i. in evangelio. 70. Dietatem.—.i. quia credidit Christum filium Dei esse secundum divinitatem. 71. Meritis.—.i. jejunio et oratione et elimoisina et predicatione Domini. 72. Israel. -.i. vir mente videns Deum. GLOSS. B.-65. Nuptias.—id est, regni celestis, ut dicitur, vos similes estote hominibus expectantibus dominum suum quando revertatur ad nuptias, ut cum venerit et pulsaverit, statim aperiant ei. 67. Vinum. -.i. vinum doctrine evangelii. In vasis—.i. in sanctis. 68. Propinansque.—.1. an do daled [what was distributed] propino per unum .n. scribitur, ut Eotiscus dicit. 69. Tesaurum.-.i. Christum, vel præmium, vel misterium evangelii. Volumine.-.i. in scriptura divina, vel in evangelio. 70. Dietatem.—.i. quia credidit Christum filium Dei esse secundum divinitatem. 71. Tesaurum.-.i. regnum celeste. cum, indicating another reading, "Qui 60. Tradidit.-Tradit, M. This reading is necessary for the metre, and more consistent with the style of the writer, who puts all the acts of Patrick in the present tense. 62. Militia.-Militia, C., which is probably a mistake of the press. The word militia was frequently used for office, dignity, ministry. See Du Cange in v. Miles. 65. Nuptias.-This is an evident allusion to the parable of the Marriage Feast, in Matt. xxii.; but the gloss in B. seems to understand it as referring to Luke, xii. 36. 66. Nuptiale.-Nuptiali, M. W. C. B. V. 66 67. Aurit.-Haurit, M. C. W. V. Vinum.—In the margin of B. there is the following note on this word :-" Beda dicit, Bria vas vinarium est; unde ebrius est qui de bria bibit, sobrius e contrario dicitur, qui quasi sibrius, i. sine bria, i. sine vino." I have not been able to find this passage in the printed works of Bede. 68. Propinans.-The gloss on this word in B. quotes "Eotiscus," that is, I presume, Eutyches or Eutychus, the grammarian; but in his work De discernendis conjugationibus, as edited by Putschius, I do not find the words here quoted. Spirituali poculo.-Spiritale poculum, M Spiritali poculo, W. V. 70. Dietatem.-Pietatem, C. Deitatem, M. W. V. This last is evidently the true |