Tantum effata, caput glauco contexit amictu,
Multa gemens, et fe fluvio dea condidit alto.
Æneas inftat contra, telumque coruscat
Ingens arboreum, et fævo fic pectore fatur:
Quæ nunc deinde mora eft? aut quid jam, Turne,
retractas?
Non curfu, fævis certandum comminus armis.
Verte omnis tete in facies; et contrahe, quidquid
Sive animis, five arte, vales; opta ardua pennis
Aftra fequi, claufumve cavâ te condere terrâ.
Ille, caput quaffans: Non me tua fervida terrent
Dicta, ferox; di me terrent, et Juppiter hoftis.
Nec plura effatus, faxum circumfpicit ingens, Saxum antiquum, ingens; campo qui forte jacebat Limes, agro pofitus, litem ut discerneret arvis: Vix illud lecti bis sex cervice subirent,
Qualia nunc hominum producit corpora tellus;
Ille, manu raptum trepidâ, torquebat in hoftem,
Altior infurgens, et curfu concitus, heros.
Sed neque currentem fe, nec cognofcit euntem,
Tollentemve manu faxumque inmane moventem;
Genua labant, gelidus concrevit frigore fanguis.
Tum lapis ipfe viri, vacuum per inane volutus,
Nec fpatium evafit totum, nec pertulit i&um.
Ac velut in fomnis, oculos ubi languida preffit
Nocte quies, nequidquam avidos extendere curfus
Velle videmur, et in mediis conatibus ægri
Succidimus; non lingua valet, non corpore notæ
Sufficiunt vires, nec vox aut verba fequuntur:
Sic Turno, quâcumque viam virtute petivit,
Succeffum dea Dira negat. Tum pectore fenfus
Vertuntur varii. Rutulos adfpe&tat, et urbem;
Cunctaturque metu, telumque inftare tremifcit:
Nec, quo fe eripiat, nec, quâ vi tendat in hoftem,
Nec currus usquam videt, aurigamve fororem.
Cunctanti telum Æneas fatale corufcat,
Sortitus fortunam oculis; et corpore toto
Eminus intorquet. Murali concita numquam
Tormento fic faxa fremunt, nec fulmine tanti
Disfultant crepitus. Volat, atri turbinis inftar,
Exitium dirum hafta ferens; orasque recludit
Loricæ, et clipei extremos feptemplicis orbis;
Et medium ftridens tranfit femur. Incidit ictus
Ingens ad terram, duplicato poplite, Turnus.
Confurgunt gemitu Rutuli; totusque remugit
Mons circum, et vocem late nemora alta remittunt.
Ille, humilis fupplexque, oculos dextramque pre-
Protendens, Equidem merui, nec deprecor, inquit;
Utere forte tuâ. Miferi te fi qua parentis
Tangere cura potest; oro, (fuit et tibi talis`
Anchifes genitor) Dauni miferere fenecæ;
Et me, feu corpus fpoliatum lumine mavis,
Redde meis. Vicifti, et victum tendere palmas
Aufonii videre; tua eft Lavinia conjunx :
Ulterius ne tende odiis. Stetit acer in armis
Æneas, volvens oculos, dextramque repreffit:
Et jam, jamque magis, cunctantem flectere fermo
Cœperat; infelix humero cum adparuit alto
Balteus, et notis fulferunt cingula bullis
Pallantis pueri; victum quem volnere Turnus
Straverat, atque humeris inimicum infigne gere-
bat.
Ille, oculis poft quam fævi monumenta doloris
Exuviasque haufit, furiis adcenfus, et irâ
Terribilis: Tune hinc, fpoliis indute meorum,
Eripiare mihi? Pallas te hoc volnere, Pallas,
Inmolat, et pœnam fcelerato ex fanguine fumit.
Hoc dicens, ferrum adverso sub pectore condit
Fervidus: aft illi folvuntur frigore membra,
Vitaque cum gemitu fugit indignata fub umbras.
Æneid. iv. ver. 11. ITA divinaveram commodiùs legi poffe: à conjecturâ stant plures codices, et illuftrat Burmannus. Pulchrè variatur, ac poëticè, in his conftructio. Sic viii. 150. ix. 592. et alibi.
Ver. 31. Sunt, qui reducant forori' ad refert. Nihil unquàm novi magis inficetum.
Ver. 91. Lectionem conjecturalem fidentèr inferui: minùs videtur convenire epithetum 'cara' pari perpetuas rixas agitanti. Quid, quod Virgilius patrem ejus fubfequatur, ad 11. 2. 184?
Ηρη με προέηκε, Διος κυδρη παρακοιτις.
Ver. 96. Placet hæc codicum quorundam lectio; exquifitior fanè, quàm quæ imputari poffit librariis fcriptorit us.
Ver. 98. Id eft, "Quotenditis cum' tanto certamine ?" Solitâ in primis ellipfi.
Ver. 106. Ità haud dubiè fcripfit olim Virgilius, ut ambiguum conftructionis evitaret. Æn. i. 38.
Nec poffe Italiâ' Teucrorum 'avertere' regem.
Neque alitèr Lucanus, i. 65.
Ver. 204. Arridet nobis lectio Servio commemorata, atque illuftrata vide mox, verr. 207. 217. Committi poteft cum hoc loco Georg. iii. 486.
Sæpè in honore deûm medio' ftans hoftia ad aram'-.
|