At liquidi fontes et stagna virentia musco
Adsint, et tenuis fugiens per gramina rivus ;
Palmaque vestibulum aut ingens oleaster inumbret,
Ut quum prima novi ducent examina reges
Vere suo, ludetque favis emissa juventus,
Vicina invitet decedere ripa calori,
Obviaque hospitiis teneat frondentibus arbos.
In medium, seu stabit iners seu profluet humor,
Transversas salices et grandia conjice saxa,
Pontibus ut crebris possint consistere, et alas
Pandere ad æstivum solem : si forte morantes
Sparserit aut præceps Neptuno immerserit Eurus.
Hæc circum casiæ virides, et olentia latè
Serpylla, et graviter spirantis copia thymbræ
Floreat, irriguumque bibant violaria fontem.
Ipsa autem, seu corticibus tibi suta cavatis
Seu lento fuerint alvearia vimine texta,
Angustos habeant aditūs; nam frigore mella
Cogit hiems, eademque calor liquefacta remittit.
Utraque vis apibus pariter metuenda; neque illæ
Nequiquam in tectis certatim tenuia cerā
Spiramenta linunt, fucoque et floribus oras
Explent, collectumque hæc ipsa ad munera gluten
Et visco et Phrygiæ servant pice lentius Idæ.
Sæpe etiam effossis (si vera est fama) latebris
Sub terra fovêre larem, penitusque repertæ
Pumicibusque cavis exesæque arboris antro.
Tu tamen e levi rimosa cubilia limo
Unge fovens circùm, et raras superinjice frondes.
Neu propius tectis taxum sine; neve rubentes
Ure foco cancros; altæ neu crede paludi,
Aut ubi odor cœni gravis, aut ubi concava pulsu
Saxa sonant vocisque offensa resultat imago.
Quod superest, ubi pulsam hiemem sol aureus Sub terras, cœlumque æstivă luce reclusit, Illæ continuò saltūs silvasque peragrant, Purpureosque metunt flores, et flumina libant Summa leves. Hinc nescio quã dulcedine lætæ 55 Progeniem nidosque fovent. Hinc arte recentes Excudunt ceras, et mella tenacia fingunt. Hinc, ubi jam emissum caveis ad sidera cœli Nare per æstatem liquidam suspexeris agmen, Obscuramque trahi vento mirabere nubem, Contemplator: aquas dulces et frondea semper Tecta petunt. Huc tu jussos asperge sapores, Trita melisphylla et cerinthæ ignobile gramen, Tinnitusque cie, et Matris quate cymbala circùm. Ipsæ consident medicatis sedibus; ipsæ 65 Intima more suo sese in cunabula condent.
Sin autem ad pugnam exierint-nam sæpe duobus Regibus incessit magno discordia motu, Continuòque animos vulgi et trepidantia bello Corda licet longè præsciscere: namque morantes Martius ille æris rauci canor increpat, et vox Auditur fractos sonitus imitata tubarum; Tum trepidæ inter se coëunt, pennisque coruscant, Spiculaque exacuunt rostris, aptantque lacertos, Et circa regem atque ipsa ad prætoria densæ Miscentur, magnisque vocant clamoribus hostem— Ergo, ubi ver nactæ sudum camposque patentes,
Erumpunt portis ; concurritur; æthere in alto
Fit sonitus; magnum mixtæ glomerantur in orbem,
Præcipitesque cadunt: non densior aëre grando,
Nec de concussā tantum pluit ilice glandis.
Ipsi per medias acies, insignibus alis,
Ingentes animos angusto in pectore versant;
Usque adeo obnixi non cedere, dum gravis aut hos,
Aut hos, versa fugā victor dare terga subegit. 85
Hi motus animorum, atque hæc certamina tanta
Pulveris exigui jactu compressa quiescent.
Verùm ubi ductores acie revocaveris ambos,
Deterior qui visus, eum, ne prodigus obsit,
Dede neci; melior vacuā sine regnet in aulā.
Alter erit maculis auro squalentibus ardens ;
(Nam duo sunt genera) hic melior, insignis et ore,
Et rutilis clarus squamis : ille horridus alter
Desidia, latamque trahens inglorius alvum.
Ut binæ regum facies, ita corpora plebis.
Namque aliæ turpes horrent, ceu pulvere ab alto
Quum venit et terram sicco spuit ore viator
Aridus elucent aliæ, et fulgore coruscant,
Ardentes auro et paribus lita corpora guttis.
Hæc potior soboles. Hinc cœli tempore certo 100
Dulcia mella premes; nec tantùm dulcia, quantùm
Et liquida, et durum Bacchi domitura saporem.
At quum incerta volant coloque examina ludunt,
Contemnuntque favos, et frigida tecta relinquunt,
Instabiles animos ludo prohibebis inani.
Nec magnus prohibere labor. Tu regibus alas
Eripe. Non illis quisquam cunctantibus altum
Ire iter aut castris audebit vellere signa.
Invitent croceis halantes floribus horti;
Et, custos furum atque avium, cum falce salignā
Hellespontiaci servet tutela Priapi.
Ipse, thymum pinosque ferens de montibus altis,
Tecta serat latè circùm, cui talia curæ ;
Ipse labore manum duro terat ; ipse feraces
Figat humo plantas, et amicos irriget imbres.
Atque equidem--extremo ni jam sub fine laborum Vela traham, et terris festinem advertere proram— Forsitan et, pingues hortos quæ cura colendi Ornaret, canerem, biferique rosaria Pæsti;
Quoque modo potis gauderent intyba rivis
Et virides apio ripæ, tortusque per herbam
Cresceret in ventrem cucumis; nec sera comantem
Narcissum, aut flexi tacuissem vimen acanthi,
Pallentesque hederas, et amantes litora myrtos.
Namque sub ŒŒbaliæ memini me turribus altis,
Quà niger humectat flaventia culta Galæsus,
Corycium vidisse senem, cui pauca relicti
Jugera ruris erant ; nec fertilis illa juvencis,
Nec pecori opportuna seges, nec commoda Baccho.
Hic rarum tamen in dumis olus, albaque circùm 130
Lilia, verbenasque premens, vescumque papaver,
Regum æquabat opes animis; seraque revertens
Nocte domum dapibus mensas onerabat inemptis,
Primus vere rosam atque auctumno carpere poma;
Et quum tristis hiems etiam nunc frigore saxa 135
Rumperet, et glacie cursūs frenaret aquarum ;
Ille comam mollis jam tondebat hyacinthi,
Æstatem increpitans seram Zephyrosque morantes.
Ergo apibus fetis idem atque examine multo
Primus abundare, et spumantia cogere pressis 140
Mella favis. Illi tiliæ, atque uberrima pinus:
Quotque in flore novo pomis se fertilis arbos
Induerat, totidem auctumno matura tenebat.
Ille etiam seras in versum distulit ulmos,
Eduramque pirum, et spinos jam pruna ferentes,
Jamque ministrantem platanum potantibus umbras.
Verùm hæc ipse equidem, spatiis exclusus iniquis,"
Prætereo, atque aliis pòst commemoranda relinquo.
Nunc age, naturas apibus quas Jupiter ipse
Addidit, expediam; pro quã mercede, canoros
Curetum sonitus crepitantiaque æra sequutæ,
Dictæo cœli Regem pavere sub antro.
Solæ communes natos, consortia tecta
Urbis habent, magnisque agitant sub legibus ævum;
Et patriam solæ et certos novere Penates ;
Venturæque hiemis memores æstate laborem
Experiuntur, et in medium quæsita reponunt.
Namque aliæ victu invigilant, et fœdere pacto
Exercentur agris. Pars intra septa domorum
Narcissi lacrimam, et lentum de cortice gluten, 160
Prima favis ponunt fundamina; deinde tenaces
Suspendunt ceras. Aliæ, spem gentis, adultos
Educunt fetus. Aliæ purissima mella
Stipant, et liquido distendunt nectare cellas.
Sunt quibus ad portas cecidit custodia sorti,
Inque vicem speculantur aquas et nubila cœli,
Aut onera accipiunt venientûm, aut agmine facto
|