D. JUNII JUVENALIS

SATIR

IR Æ.

SATIRA PRIMA.

ARGUMENTUM.

Deliberanti Poetæ, jamque in animo habenti Temporis fui Poetis Tra gædias recitantibus Vicem referre, occurrant Urbis Romanæ Seclera, quæ ipfum a Tragœdià Epopæiâ; et omnibus aliis Poefeos Generibus ad Satiram ; quafi Vi quâdam adhibitâ, abripiant. Eft Præfatio Operis.

SEMP

EMPER ego auditor tantum ; nunquamne reponam,
Vexatus toties rauci Thefeide Codri?

Impune ergo mihi recitaverit ille togatas,

Hic elegos impune diem confumpferit ingens
Telephus? aut fummi plena jam margine libri
Scriptus et in tergo necdum finitus Orestes ?

Nota magis nulli domus eft fua, quam mihi lucus
Martis et Æoliis vicinum rupibus antrum

Vulcani. Quid agant venti; quas torqueat umbras
Eacus; unde alius furtivæ devehat aurum
Pellicule: quantas jaculetur Monychus ornos;

Prætexte indicant Tragoedias, in quibus inducuntur perfonæ prætextatæ et Nobiles gravia et publica traétantes negotia. Togate dicuntur Comedia Latina,in quibus agunt Togati viri, et privatas res tractant. Ita etiam Palliat vocantur Græcæ Comœdiæ a Græcorum pallio.

Ingens Telepbus et Oreftes. Immenfe Tragœdiæ et ampullatis ver

fibus contextæ.

Oreftes. Qui Furiis agitatus ob interfectam matrem Clytemneftram, varias orbis regiones, comite Pylade, variofque obiit cafus.

Nota magis nulli, &c. Id eft, fi velim fcribere, et Carmen condere, tam fcio Hiftorias et Fabulas, quam Poëtaftri illi qui impune id faciunt.

Lucus Martis. Sea lucus Marti facer prope Albam, ubi Remus et RomuJus e Rhea Sylvia nati funt. Seu, ut volunt quidam, locus in Appia via, ubi Poëtæ recitare confueverant, Lucus Martis appellatus. Vel alludit ad illud Hor, ad Pifon.

Et

Frontonis

Cum lucus et ara Diane, &c. illud Perfii.

Nec ponere lucum Artifices. Eoliis rupibus. Lipareæ funt Infulæ feptem in mari Tyrrheno, quæ et Æolie diétæ ab Æclo, qui illuc appulfus, in una earum regnaffe fertur, Juvenalis rapes vocat, quia faxofæ funt et fcopulofæ faltem quædam illarum.

Vicinum antrum. Etna mons in Sicilia.

Quid agant venti. Quæ natura et origo Ventorum, qui effectus, quæ poteftates, quæ vulgaris Poëtarum Carminibus materia.

Eacus. Is Judex apud Inferos cum Minoë et Rhadamanto.

Unde alius furtiva, &c. E Colchide in Theffaliam Vellus aureum abftulit Jafon artibus Medeæ adjutus.

Monychus. Ponitur hoc nomen velut proprium alicujus a Centauris.

Jaculetur ornos. Id eft, quantas arbores torferint Centauri adverfus Lapithas.

Frontonis

Frontonis platani, convulfaque marmora clamant
Semper, et affiduo ruptæ lectore columnæ.
Expectes eadem a fummo, minimoque poëta.

Et nos ergo manum ferulæ fubduximus: et nos
Confilium dedimus Syllæ, privatus ut altum
Dormiret. Stulta eft clementia, cùm tot ubique
Vatibus occurras, perituræ parcere chart.

Cur tamen hoc libeat potius decurrere campo,
Per quem magnus equos Auruncæ flexit alumnus:
Si vacat, et placidi rationem admittitis, edam.
Cum tener uxorem ducat spado: Mævia Tufcum
Figat aprum, et nudâ teneat venabula mammâ :
Patricios omnes opibus cum provocet unus,
Quo tondente gravis juveni mihi barba fonabat:
Cum pars Niliacæ plebis, cum verna Canopi

Crifpinus

Frontonis. Vir nobilis et eruditus, cendi genere adeoque in fuaforio, que literatis amicis fuam domum Poëtis recitantibus ultro commodabat.

Platoni. Arbores umbram prætendentes illi ambulacro, ubi recitabant. Expeces eadem, &c. Horatius in

Arte.

Scribimus indocti doctique Poëmata

paffim.

Et nos ergo manum, &c. Ergo quid. ni etiam nos fcribamus aliquid, cum Grammaticos et Rhetoras audierimes, omnemque illorum difciplinam

teneamus.

Confilium dedimus Sylle. Exercitationis caufa, ut fit in fcholis, fictas materias tractavimus, in triplici di

Sylle deliberanti fuafimus ut Dictaturam deponeret.

Privatus ut altum dormiret. Ut de pofito imperii onere, et liber a curis publicis, animi tranquillitate fruere

Crifpinus, Tyrias humero revocante lacernas,
Ventilet æftivum digitis fudantibus aurum,

Nec fufferre queat majoris pondera gemmæ :
Difficile eft Satyram non fcribere. Nam quis iniquæ
Tam patiens urbis, tam ferreus, ut teneat se?
Caufidici nova cum veniat lectica Mathonis
Plena ipfo et poft hunc magni delator amici,
Et cito rapturus de nobilitate comesâ

30

Quod fupereft: quem Maffa timet; quem munere palpat 35 Carus; et a trepido Thymele fummiffa Latino.

Quid referam quantâ ficcum jecur ardeat ira,

Cum populum gregibus comitum premat hic fpoliator
Pupilli proftantis ? et hic damnatus inani
Judicio (quid enim falvis infamia nummis ?)

Crifpinus. E fervo factus Eques Romanus, five a Domitiano, a Nerone, ut volunt alii.

Tyrias. Purpureas. Tyrus enim urbs Phenicia maritima purpurà

celebris.

Humero revocante lacernas ventilet. Defluentes nempe, brachia et manus in aera jactando, quafi ad refrigerationem, re autem vera ad annulorum oftentationem.

Mathonis. Is Forum relinquerat, ut ad Delatioros a Domitiano foveri, et profcriptorum fpoliis locupletari.

Plina ipfo. Adeo vir erat craffus, pinguis corpulentus.

Magni delaior amici. Heliodorus aut Regulus.

40

Exul

et Carus et Latinus mimi, omnes Cæfarum liberti et nequiffimi, majorem alium quempiam delatorem metuebant. Et revera illi a Nerone interfecti funt delationibus Heliodori, aut ait vetus Schol.

Summiffa. Ad conciliandum fummi illius delatoris gratiam, deprecandumque ne deferret Latinum Thymeles feu maritum, feu amicum, ut volunt quidam,

Damnatus, Marius Prifcus Afros Proconful depeculatus fuerat: illis autem accufantibus, agente C. Plinio fecundo, repetundarum damnatus eft; et feptingenta millia nummum, quæ acceperat, inferre Ærario, atque urbe Italiaque cedere juffus, ut

Quem Mafa timet. Mafa morio, fufe fcribit ipfe Plin. Lib. 2. Ep. 11.

Ab

Exul ab octavâ Marius bibit, et fruitur Dîs

Iratis at tu, victrix provincia, ploras.'

Hæc ego non credam Venufinâ digna lucernâ ?

Hæc ego non agitem? Sed quid magis? Heracleas,
Aut Diomedeas, aut mugitum labyrinthi,

Et mare percussum puero, fabrumque volantem ?
Cum fas effe putet curam fperare cohortis,
Qui bona donavit præfepibus, et caret omni
Majorum cenfu, dum pervolat axe citato
Flaminiam: puer Automedon nam lora tenebat,

Ab odava. Romæ lavabant hora octava, nona accumbebant menfæ et cenabant. Alex. ab Alex. Lib. 5. cap. 21. Ergo Marius aliis præibat.

Venufina digna lucerna. Digna Satira nocturnis vigiliis et ad lychtum elucubrata, qualem fcripfit Horatius, oriundus ex urbe Venufia: qui quidem fuit ad notandos mores præcipuus.

45

50 Ipfe

Mugitum labyrinthi. De Minotauro qui in Cretenfi labyrintho inclufus mugiebat, et de Thefeo monftri hujus interfectore notæ Fabulæ.

Mare percuffum puero. Hiftoriam Icari altius volare tentant.s, et fo lutis alis, liquefactaque Solis ardore cera, qua ille adhærebant, decidentis in mare, quod exinde 1carium dictum eft: eftque pars maris gei, inter Samum et My.

conem.

Fabrumque volantem. Dædalum Athenienfem artificem valde ingeni

Quod magis? Heracleas, &c. An igitur malim et magis expedire credam fabulas texere? Heracleas. Fabulas de Herculis ofum. laboribus et ærumnis.

Diomedeas. Vel, de Diomede Thraciæ Rege equos fuos humanis carnibus pafcente, quem Hercules devictum fuis ipfum equis in pabulum dedit. Vel, de Diomede Ætoliæ Rege, ejufque fociis in aves converfis, ut docent Plin. lib. 10. cap. 44. Ovidius et alii.

Dum pervolat axe citato Flaminiam. Cum ad Imperatoris villam celeriter currum agit: quippe ad viam Flaminiam illa fita erat.

Flaminiam. C. Flaminius Conful, M. Lepidi collega, Ligurum victor, viam ftravit ab urbe per Thufciam Umbriamque ad Ariminum. Stra bo Lib. 5.

B 3

Pue