Hic et tum pater ipfe petens refponfa Latinus,
Centum lanigeras mactabat rite bidentis,
Atque harum effultus tergo ftratifque jacebat
Velleribus. fubita ex alto vox reddita luco eft:
Ne pete connubiis gnatam fociare Latinis,
O mea progenies, thalamis neu crede paratis.
Externi veniunt generi, qui fanguine noftrum
Nomen in aftra ferent, quorumque ab ftirpe nepotes
Omnia fub pedibus, qua Sol utrumque recurrens
Adfpicit oceanum, vertique regique videbunt.
Haec praecepta patris Fauni, monitufque filenti
Nocte datos, non ipfe fuo premit ore Latinus:
Sed circum late volitans jam Fama per urbis
Aufonias tulerat ; cum Laomedontia pubes
Gramineo ripae religavit ab aggere claffem.
Aeneas, primique duces, et pulcher Iulus,
Corpora fub ramis deponunt arboris altae:
Inftituuntque dapes, et adorea liba per herbam
Subjiciunt epulis, (fic Juppiter ille monebat)
Et Cereale folum pomis agreftibus augent.
Confumtis hic forte aliis, ut vertere morfus
Exiguam in cererem penuria adegit edendi,
Et violare manu malifque audacibus orbem
Fatalis crufti, patulis nec parcere quadris;
Heus! etiam menfas confumimus? inquit Iulus.
Nec plura adludens. ea vox audita laborum
Prima tulit finem, primamque loquentis ab ore
Eripuit pater, ac ftupefactus numine preffit.
Continuo, Salve fatis mihi debita Tellus,
Vofque, ait, ô fidi Trojae falvete Penates.

Hic domus, haec patria eft. genitor mihi talia (namque
Nunc repeto) Anchises fatorum arcana reliquit:
Cum te, gnate, fames ignota ad litora vectum

Accifis coget dapibus confumere menfas;
Tum fperare domos defeffus, ibique memento
Prima locare manu molirique aggere tecta.
Haec erat illa fames; haec nos fuprema manebat
Exitiis pofitura modum.

Quare agite, et, primo laeti cum lumine folis,

Quae

Quae loca, quive habeant homines, ubi moenia gentis, Veftigemus, et a portu diverfa petamus. Nunc pateras libate Jovi, precibufque vocate Anchifen genitorem, et vina reponite menfis. Sic deinde effatus frondenti tempora ramo Inplicat, et Geniumque loci primamque deorum Tellurem, Nymphafque, et adhuc ignota precatur Flumina: tum Noctem, noctifque orientia figna, Idaeumque Jovem, Phrygiamque ex ordine matrem, Invocat, et duplicis Caeloque Ereboque parentes. Hic pater omnipotens caelo ter clarus ab altoIntonuit radiifque ardentem lucis et auro Ipfe manu quatiens oftendit ab aethere nubem. Diditur hic fubito Trojana per agmina rumor, Adveniffe diem, quo debita moenia condant. Certatim inftaurant epulas, atque omine magno Crateras laeti ftatuunt, et vina coronant. Poftera cum prima luftrabat lampade terras Orta dies; urbem, et finis, et litora gentis Diverfi explorant: haec fontis ftagna Numici, Hunc Thybrim fluvium, hic fortis habitare Latinos. Tum fatus Anchifa delectos ordine ab omni Centum oratores augusta ad moenia regis Ire jubet, ramis velatos Palladis omnis : Donaque ferre viro, pacemque expofcere Teucris. Haud mora: feftinant juffi, rapidifque feruntur Paffibus. ipfe humili defignat moenia foffa, Moliturque locum ; primafque in litore fedes, Caftrorum in morem, pinnis atque aggere cingit. Jamque iter emenfi, turres ac tecta Latinorum Ardua cernebant juvenes, murofque fubibant. Ante urbem pueri, et primaevo flore juventus, Exercentur equis, domitantque in pulvere currus: Aut acris tendunt arcus, aut lenta lacertis Spicula contorquent, curfuque ictuque laceffunt. Cum praevectus equo longaevi regis ad auris Nuntius ingentis ignota in vefte reportat Adveniffe viros. ille intra tecta vocari Imperat, et folio medius confedit avito.

Tectum auguftum, ingens, centum fublime columnis,
Urbe fuit fumma, Laurentis regia Pici,
Horrendum filvis et religione parentum.
Hic fceptra accipere, et primos ad tollere fafcis
Regibus omen erat: hoc illis curia templum,
Hae facris fedes epulis: hic ariete caefo
Perpetuis foliti patres confidere menfis.

Quin etiam veterum effigies ex ordine avorum
Antiqua e cedro; Italufque, paterque Sabinus,
Vitifator, curvam fervans fub imagine falcem,
Saturnufque fenex, Janique bifrontis imago,
Veftibulo adftabant: aliique ab origine reges,
Martia qui ob patriam pugnando volnera paffi.
Multaque praeterea facris in poftibus arma,
Captivi pendent currus, curvaeque fecures,
Et criftae capitum, et portarum ingentia clauftra,
Spiculaque, clipeique, ereptaque roftra carinis.
Ipfe Quirinali lituo parvaque fedebat
Succinctus trabea, laevaque ancile gerebat

Picus equûm domitor: quem capta cupidine conjunx,
Aurea percuffum virga, verfumque venenis,
Fecit avem Circe, fparfitque coloribus alas.
Tali intus templo divêm patriaque Latinus
Sede fedens Teucros ad fefe in tecta vocavit :
Atque haec ingreffis placido prior edidit ore :
Dicite Dardanidae, (neque enim nefcimus et urbem
Et genus, auditique advertitis aequore curfum)
Quid petitis? quae cauffa rates, aut cujus egentes
Litus ad Aufonium tot per vada caerula vexit?
Sive errore viae, feu tempeftatibus acti,
(Qualia multa mari nautae patiuntur in alto)
Fluminis intraftis ripas, portuque fedetis;
Ne fugite hofpitium, neve ignorate Latinos
Saturni gentem, haud vinclo nec legibus aequam,
Sponte fua veterifque dei fe more tenentem.
Atque equidem memini (fama eft obfcurior annis)
Auruncos ita ferre fenes, his ortus ut agris
Dardanus Idaeas Phrygiae penetrârit ad urbis,
Threïciamque Samon, quae nunc Samothracia fertur.

Hinc illum Corythi Tyrrhena ab fede profe&um
Aurea nunc folio ftellantis regia caeli

Accipit; et numero divorum altaribus addit.
Dixerat. et dicta Ilioneus fic voce fecutus:
Rex, genus egregium Fauni, nec fluctibus actos
Atra fubegit hiems veftris fuccedere terris,
Nec fidus regione viae litufve fefellit.

Confilio hanc omnes animifque volentibus urbem
Adferimur pulfi regnis, quae maxima quondam
Extremo veniens Sol afpiciebat Olympo.

Ab Jove principium generis: Jove Dardana pubes
Gaudet avo. rex ipfe Jovis de gente fuprema
Troïus Aeneas tua nos ad limina mifit.
Quanta per Idaeos faevis effufa Mycenis
Tempeftas ierit campos ; quibus actus uterque
Europae atque Afiae fatis concurrerit orbis ;
Audiit, et fi quem tellus extrema refufo
Submovet Oceano, et fi quem extenta plagarum
Quatuor in medio dirimit plaga folis iniqui.
Diluvio ex illo tot vafta per aequora vecti
Dîs fedem exiguam patriis litufque rogamus
Innocuum, et cunétis undamque auramque patentem,
Non erimus regno indecores: nec veftra feretur
Fama levis, tantive abclefcet gratia facti :
Nec Trojam Aufonios gremio excepiffe pigebit.
Fata per Aeneae juro, dextramque potentem,
Sive fide, feu quis bello eft expertus et armis ;
Multi nos populi, multae (ne temne, quod ultro
Praeferimus manibus vittas ac verba precantia)
Et petiere fibi et voluere adjungere gentes.
Sed nos fata Deûm veftras exquirere terras
Imperiis egere fuis. hinc Dardanus ortus
Huc repetit, juffifque ingentibus urguet Apollo
Tyrrhenum ad Thybrim, et fontis vada facra Numici.

Dat tibi praeterea fortunae parva prioris

Munera, reliquias Troja ex ardente receptas.

Hoc pater Anchifes auro libabat ad aras:
Hoc Priami geftamen erat, cum jura vocatis

More daret populis ; fceptrumque, facerque tiaras,

S 3

Iliadum

Iliadumque labor veftes.

Talibus Ilionei dictis defixa Latinus

Obtutu tenet ora, foloque inmobilis haeret,
Intentos volvens oculos. nec purpura regem
Picta movet, nec fceptra movent Priameïa tantum,
Quantum in connubio gnatae thalamoque moratur :
Et veteris Fauni volvit fub pectore fortem.
Hunc illum fatis externa ab fede profectum
Portendi generum, paribufque in regna vocari
Aufpiciis huic progeniem virtute futuram
Egregiam, et totum quae viribus occupet orbem.
Tandem laetus ait: Dî noftra incepta fecundent,
Auguriumque fuum, dabitur, Trojane, quod optas.
Munera nec fperno. non vobis, rege Latino,
Divitis uber agri Trojaeve opulentia deerit.
Ipfe modo Aeneas (noftri fi tanta cupido est,
Si jungi hofpitio properat, fociufve vocari)
Adveniat; voltus neve exhorrefcat amicos:
Pars mihi pacis erit, dextram tetigiffe tyranni.
Vos contra regi mea nunc mandata referte.
Eft mihi gnata, viro gentis quam jungere noftrae,
Non patrio ex adyto fortes, non plurima caelo
Monftra finunt: generos externis adfore ab oris,
Hoc Latio reftare canunt, qui fanguine noftrum
Nomen in aftra ferant. hunc illum pofcere fata
Et reor, et (fi quid veri mens augurat) opto.
Haec effatus, equos numero pater eligit omni.
Stabant ter centum nitidi in praefepibus altis.
Omnibus extemplo Teucris jubet ordine duci
Inftratos oftro alipedes pictifque tapetis.
Aurea pectoribus demiffa monilia pendent;
Tecti auro, fulvom mandunt fub dentibus aurum.
Abfenti Aeneae currum geminofque jugalis,
Semine ab aetherio, fpirantis naribus ignem,
Illorum de gente, patri quos daedala Circe
Subpofita de matre nothos furata creavit.
Talibus Aeneadae donis dictifque Latini
Sublimes in equis redeunt, pacemque reportant.
Ecce autem Inachiis fefe referebat ab Argis