Sternitur infelix alieno vulnere, cœlumque Aspicit, et dulces moriens reminiscitur Argos. Tum pius Æneas hastam jacit: illa per orbem Ære cavum triplici, per linea terga, tribusque Transiit intextum tauris opus, imaque sedit Inguine; sed vires haud pertulit. Ocius ensem Æneas, viso Tyrrheni sanguine lætus, Eripit a femine, et trepidanti fervidus instat. Ingemuit cari graviter genitoris amore, Ut vidit, Lausus; lacrimæque per ora volutæ. Hic mortis duræ casum tuaque optima facta, Si qua fidem tanto est operi latura vetustas, Non equidem, nec te, juvenis memorande, silebo. Ille pedem referens, et inutilis, inque ligatus Cedebat, clipeoque inimicum hastile trahebat. Prorupit juvenis, seseque immiscuit armis ; Jamque assurgentis dextra plagamque ferentis Æneæ subiit mucronem, ipsumque morando Sustinuit; socii magno clamore sequuntur, Dum genitor nati parma protectus abiret; Telaque conjiciunt, proturbantque eminus hostem Missilibus. Furit Æneas, tectusque tenet se. Ac velut, effusa si quando grandine nimbi Præcipitant, omnis campis diffugit arator, Omnis et agricola, et tuta latet arce viator Aut amnis ripis aut alti fornice saxi, Dum pluit in terris; ut possint, sole reducto, Exercere diem: sic obrutus undique telis Æneas nubem belli, dum detonet, omnem
Sustinet, et Lausum increpitat, Lausoque minatur : "Quo moriture ruis, majoraque viribus audes? Fallit te incautum pietas tua.” Nec minus ille Exsultat demens: sævæ jamque altius iræ Dardanio surgunt ductori, extremaque Lauso Parcæ fila legunt validum namque exigit ensem Per medium Æneas juvenem, totumque recondit :
Transiit et parmam mucro, levia arma minacìs, Et tunicam, molli mater quam neverat auro; Implevitque sinum sanguis; tum vita per auras Concessit mæsta ad manes, corpusque reliquit. At vero ut vultum vidit morientis et ora, Ora modis Anchisiades pallentia miris, Ingemuit miserans graviter, dextramque tetendit; Et mentem patriæ strinxit* pietatis imago. "Quid tibi nunc, miserande puer, pro laudibus istis, Quid pius Æneas tanta dabit indole dignum? Arma, quibus lætatus, habe tua; teque parentum Manibus et cineri, si qua est ea cura, remitto. Hoc tamen infelix miseram solabere mortem : Eneæ magni dextra cadis." Increpat ultro Cunctantes socios, et terra sublevat ipsum, Sanguine turpantem comtos de more capillos. Interea genitor Tiberini ad fluminis undam Vulnera siccabat lymphis, corpusque levabat Arboris acclinis trunco. Procul area ramis Dependet galea, et prato gravia arma quiescunt. Stant lecti circum juvenes: ipse æger, anhelans, Colla fovet, fusus propexam in pectore barbam ; Multa super Lauso rogitat, multumque remittit, Qui revocent, mæstique ferant mandata parentis. At Lausum socii exanimem super arma ferebant Flentes, ingentem, atque ingenti vulnere victum. Agnovit longe gemitum præsaga mali mens. Canitiem multo deformat pulvere, et ambas Ad cœlum tendit palmas, et corpore inhæret. "Tantane me tenuit vivendi, nate, voluptas, Ut pro me hostili paterer succedere dextræ, Quem genui? Tuane hæc genitor per vulnera servor, Morte tua vivens? Heu, nunc misero mihi demum Exsilium* ** infelix! nunc alte vulnus adactum ! Idem ego, nate, tuum maculavi crimine nomen, Pulsus ob invidiam solio sceptrisque paternis.
Debueram patriæ pœnas odiisque meorum: Omnes per mortes animam sontem ipse dedissem! Nunc vivo! neque adhuc homines lucemque relinquo! Sed linquam," Simul hoc dicens attollit in ægrum Se femur; et, quamquam vis alto vulnere tardat, Haud dejectus equum duci jubet. Hoc decus illi, Hoc solamen erat; bellis hoc victor abibat Omnibus. Alloquitur mærentem, et talibus infit: Rhoebe, diu-res si qua diu mortalibus ulla est— Viximus. Aut hodie victor spolia illa cruenta Et caput Æneæ referes, Lausique dolorum Ultor eris mecum: aut, aperit si nulla viam vis, Occumbes pariter. Neque enim, fortissime, credo Jussa aliena pati et dominos dignabere Teucros.” Dixit, et exceptus tergo consueta locavit Membra, manusque ambas jaculis oneravit acutis, Ere caput fulgens, cristaque hirsutus equina. Sic cursum in medios rapidus dedit. Estuat ingens 870 Uno in corde pudor, mixtoque insania luctu, [Et Furiis agitatus amor, et conscia virtus ;] Atque hic Enean magna ter voce vocavit. Eneas-agnovit enim-lætusque precatur: "Sic pater ille deum faciat, sic altus Apollo ! Incipias conferre manum."
Tantum effatus, et infesta subit obvius hasta. Ille autem : 66 Quid me erepto, sævissime, nato Terres? hæc via sola fuit, qua perdere posses. Nec mortem horremus, nec divum parcimus ulli. Desine jam venio moriturus, et hæc tibi porto Dona prius." Dixit, telumque intorsit in hostem ; Inde aliud super atque aliud figitque, volatque Ingenti gyro sed sustinet aureus umbo.
Ter circum adstantem lævos equitavit in orbes, Tela manu jaciens; ter secum Troïus heros Immanem ærato circumfert tegmine silvam. Inde ubi tot traxisse moras, tot spicula tædet
Vellere, et urgetur pugna congressus iniqua :
Multa movens animo, jam tandem erumpit, et inter 890 Bellatoris equi cava tempora conjicit hastam. Tollit se arrectum quadrupes, et calcibus auras Verberat, effusumque equitem super ipse secutus Implicat, ejectoque incumbit cernuus armo. Clamore incendunt cœlum Troësque Latinique. Advolat Æneas, vaginaque eripit ensem,
Et super hæc: “Ubi nunc Mezentius acer, et illa Effera vis animi ?" Contra Tyrrhenus, ut auras Suspiciens hausit cœlum, mentemque recepit: "Hostis amare, quid increpitas, mortemque minaris ? 900 Nullum in cæde nefas; nec sic ad prælia veni Nec tecum meus hæc pepigit mihi foedera Lausus. Unum hoc, per, si qua est victis venia hostibus, oro: Corpus humo patiare tegi. Scio acerba meorum Circumstare odia: hunc, oro, defende furorem, Et me consortem nati concede sepulcro."
Hæc loquitur, juguloque haud inscius accipit ensem, Undantique animam diffundit in arma cruore.
OCEANUM interea surgens Aurora reliquit. Eneas, quamquam et sociis dare tempus humandis Præcipitant curæ, turbataque funere mens est, Vota deum primo victor solvebat Eoo. Ingentem quercum decisis undique ramis Constituit tumulo, fulgentiaque induit arma, Mezenti ducis exuvias; tibi, magne, tropæum, Bellipotens: aptat rorantes sanguine cristas, Telaque trunca viri, et bis sex thoraca petitum Perfossumque locis: clipeumque ex ære sinistræ Subligat, atque ensem collo suspendit eburnum. Tum socios, namque omnis eum stipata tegebat Turba ducum, sic incipiens hortatur ovantes : "Maxima res effecta, viri; timor omnis abesto, Quod superest; hæc sunt spolia, et de rege superbo Primitiæ; manibusque meis Mezentius hic est. Nunc iter ad regem nobis murosque Latinos. Arma parate animis, et spe præsumite bellum, Ne qua mora ignaros, ubi primum vellere signa Annuerint superi pubemque educere castris, Impediat, segnisve metu sententia tardet. Interea socios inhumataque corpora terræ Mandemus: qui solus honos Acheronte sub imo est. Ite," ait; "egregias animas, quæ sanguine nobis Hanc patriam peperere suo, decorate supremis
« 前へ次へ » |