Semper enim refice; ac, ne post amissa requiras, 70 Anteveni, et subolem armento sortire quot annis.

75

Nec non et pecori est idem delectus equino.
Tu modo, quos in spem statues submittere gentis,
Praecipuum jam inde a teneris impende laborem.
Continuo pecoris generosi pullus in arvis
Altius ingreditur, et mollia crura reponit;
Primus et ire viam, et fluvios tentare minaçes
Audet, et ignoto sese committere ponti;
Nec vanos horret strepitus. Illi ardua cervix,
Argutumque caput, brevis alvus, obesaque terga: 80
Luxuriatque toris animosum pectus. Honesti
Spadices, glaucique; color deterrimus albis,

Et gilvo, Tum, si qua sonum procul arma dedere,
Stare loco nescit; miçat auribus, et tremit artus;
Collectumque fremens volvit sub naribus ignem. 85
Densa juba, et dextro jactata recumbit in armo;
At duplex agitur per lumbos spina; cavatque
Tellurem, et solido graviter sonat ungula cornu.
Talis Amyclaei domitus Pollucis habenis
Cyllarus, et, quorum Graji metinere poetae,
Martis equi bijuges, et magni currus Achilli,

90

yo) Rottend. II. an ne. Medic. admissa. Ven. commissa, SC. corpora. 71) Pier. Ant., sub. sine et. V. i. sobolem, 72) V. i. dilectus. Ven. ut pecori. Heins. esto idem. 73 V. i. statuis. Rom. gentes. Submittere hic proprie de equis, qui ad admissuram aluntur. 75) Cerda: generosus. Continuo, primo. 76) Cantabr. reflectit. Crura, quae facile flecti et incurvari possunt. 77 Senec. ep. 95. Primus inire viam. 73) Medic, ponto 79) Ed. Ald. varios. 80) Caput non magnum et venter obstrictus 81 Tori sunt eminentiae musculorum, quasi nodosae ac tumentes. 82) Mentel. III. giqucoque, Parrhas. albo E gilvo etc., s. flavo, ad mellis colorem proxime accedente. Spadicem esse ex rubro nigricantem constat. Glaucus color proxime ad caeruleum accedit. 84) Mentel. I tremet. Aures micant in capite, celeriter moventur. Tremit artus, pro artus tremunt. 85) Franc. tremens. V. i, premens. 87) Burmann. Aut. Parr has. Et. Erford. Ac Duplex spina ab omnibus veteribus in bono equo laudatur. 88) Pier. quatit ungula. 89) Al Amyclaeis habenis. Rom. Amycla et. Amyclae, Laconiae urbs, in qua Castor et Pollux educati. 90) Cyllarus equus Castori saepius, quam Polluci tribuitur. 91) Me. dic. Achilles. V. i. et Rom. Achillis, Martis equos Servius timorem et pavorem appellat.

Talis et ipse jubam cervice effudit equina
Conjugis adventu pernix Saturnus, et altum
Pelion hinnitu fugiens implevit acuto.

Hunc quoque, ubi aut morbo gravis, aut jam segnior annis

95

Deficit, abde domo; nec turpi ignosce senectae.
Frigidus in Venerem senior, frustraque laborem
Ingratum trahit; et, si quando ad proelia ventum est,
Ut quondam in stipulis magnus sine viribus ignis,
Incassum furit. Ergo animos aevumque notabis 100
Praecipue; hinc alias artes, prolemque parentum,
Et quis cuique dolor victo, quae gloria palmae.
Nonne vides, quum praecipiti certamine campum
Corripuere, ruuntque effusi carcere currus,
Quum spes arrectae juvenum, exsultantiaque haurit 105
Corda pavor pulsans? Illi instant verbere torto,
Et proni dant lora; volat vi fervidus axis ;
Jamque humiles, jamque elati sublime videntur
Aëra per vacuum ferri, atque assurgere in auras;
Nec mora, nec requies; at fulvae nimbus arenae 110
Tollitur; humescunt spumis flatuque sequentum;
Tantus amor laudum, tantae est victoria curae.
Primus Erichthonius currus et quatuor ausus
Jungere equos, rapidusque rotis insistere victor.

92) Al. equinae, equinam, Moret. II. ipse comam. Goth. II. iubam in cervice. 95) Medic. Hinc. Rom. segn. detas. Ed. Nor. s. annus. 96) Gud. senecta, Al. et turpi, aut turpique. Abdere, amovere, reiicere. 97) Paris. Fr. in Ven. est. Laborem, pro voluptatem ingr. perficit. 98) Proelia, sc. Veneris. 99) Rom. in stipula. 100) Alias artes, virtutes. For) Markland. moremque parentum. Schrader: prolisque parentem; melius: prolemque, parentesque. Si quos alios. jam pullos iidem parentes ediderint, qua ii sínt indole, quo vigore. 102 Arundel. color. 103) Pier. conamine 104) Menag. I. ruunt sine que. Corripuere spatia per campum. 105) Pavor corda exhaurit, dum liberum sanguinis meatum intercludit et impedit; sed animi aurigarum sunt arrecti spe. 1c6) Verbere pro flagello. 107) Medic. vocat. Volat cum impetu. 108) Med. elatis. Gud. alatis. 109) Macrob. Sat. VI. 13. Aera per tenerum. Rom. exsurgere. Pier. insurgere in aures. 110) Zulich. ut fulvae. 11) Al. uvescunt. 112 Medic. tanta est. V. i. tantae vict. sine est. 113) Erichthonius, rex Atheniensium quartus, Vulcani filius, quadrigas invenit. 114) Vulgo: rapidisque. Meursius: vector. Rotis insistere, s. quadrigarum cursu certare.

Frena Pelethronii Lapithae gyrosque dedere,
Impositi dorso, atque equitem docuere sub armis
Insultare solo; et gressus glomerare superbos.
Aequus uterque labor; aeque juvenemque magistri
Exquirunt, calidumque animis et cursibus acrem:
Quamvis saepe fuga versos ille egerit hostes,
Et patriam Epirum referat, fortesque Mycenas;
Neptunique ipsa deducat origine gentem,.

His animadversis instant sub tempus, et omnes Impendunt curas denso distendere pingui,

115

120

Quem legere ducem, et pecori dixere maritum; 125
Pubentesque secant herbas, fluviosque ministrant,
Farraque: ne blando nequeat superesse labori;
Invalidique patrum referant jejunia gnati.
Ipsa autem macie tenuant armenta volentes.
Atque, ubi concubitus primos jam nota voluptas 130
Sollicitat, frondesque negant, et fontibus arcent.
Saepe etiam cursu quatiunt, et sole fatigant,
Quum graviter tunsis gemit_area frugibus, et quum
Surgentem ad Zephyrum paleae jactantur inanes,

115) Pelethronius saltus in monte Thessaliae, ubi Lapithae habitant. Gyros dedere, docuere equum in gyrum flectere. 116) Goth. I. Imposito. Reisk. Impositum dorsoque equi. tem. 117) Gressus glomerare, quasi colligere reductis et replicatis anterioribus cruribus. 118) Al. Durus uterq. Goth. 1. iuvenumque magistri, qui hoc loco alendorum equorum studiosi, non fingendorum. 119) Arundel. calidis. Parrhas. in cursibus. 120) Versos in fugam. Agitur hic de delectu equi admissarii.. 121) Mead. Crprum referat. Al. fortisve, fortisque. Epirus et Mycenae cum tota Argolide equos praestantissimos alebant. 122) Arund. insam. Rom. pr. nomen. Ed. Ven. 1475. or mentem. 123) Medic. His ani• ma adversis, Menag. II. instat. Erford, omnem Imp. cu. ram. V. i. His omnis. 124) Moret. IV. Impendent. Leid. distinguere. Denso pingui, s. non laxa pinguedine, 125) Franc. dixisse. Rom. duxere. Serv. Quem leg. virum. 126) V. i. Florentisque. Pubentes s. succi plenas. 127) Goth. I. nec. nequeant superesse, i. e. supra laborem esse, neque opprimi a labore. 129) Leid. Ipsi. Ed. Arg, nocte pro macie. Equas et vaccas ante admissuram instituto extenuare solent. 130) Burmann, nam nata vol. Schrader: ubi conc. primi iam mota vol., vel ignota voluptas, pro desiderio, stimulo voluptatis excitante ad concubitus, cuius iam sensum habent ex anno praeterlapso. 131) Pier, et frondibus arc. 133) Cerda: Tum. Al, tusis, tongis.

Hoc faciunt; nimio ne luxu obtusior usus
Sit genitali arvo, et sulcos oblimet inertes;
Sed rapiat sitiens Venerem, interiusque recondat.

135

Rursus cura patrum cadere, et succedere matrum Incipit. Exactis gravidae quum mensibus errant: Non illas gravibus quisquam juga ducere plaustris, 140 Non saltu superare viam sit passus, et acri Carpere prata fuga, fluviosque innare rapaces. Saltibus in vacuis pascant, et plena secundum Flumina: muscus ubi, et viridissima gramine ripa, Speluncaeque tegant, et saxea procubet umbra. 145 Est fucos Silari circa ilicibusque virentem Plurimus Alburnum volitans, quoi nomen asilo Romanum est, oestrum Graji vertere vocantes; Asper, acerba sonans; quo tota exterrita silvis Diffugiunt armenta; furit mugitibus aether Concussus, silvaeque, et sicci ripa Tanagri. Hoc quondam monstro horribiles exercuit iras Inachiae Juno pestem meditata juvencae. Hunc quoque, nam mediis fervoribus acrior instat, Arcebis gravido pecori, armentaque pasces

135) V. i. obtunsior.

150

155

Usus pro natura et habitudine ipsius rei. Luxus pro luxurianti pinguedine obtusior, ne partes genitales sint obtusiores, nimia obesitate, ad usum, quem habent in concipiendo_fetu. 136) Mead. Sint. Goth. II. auro. Zul. succos. Ed. Bas. 1586. sulcosque. Serv. inermes. Ne eae partes pinguedine interclusae sint. V. i. iner

tis.

137) Parrhas. Sed sitiens rapiat. 138) Goth. II. turba patrum. Ven. eadem pro cadere. 139) Cum vicinae partui sunt. 140) Mead. gravidis. 147) Al. sit saltus. A cri fuga s. celeri cursu 142) Zul. fluvios minaces. 143) Cerda: Pastibus in v. Al. pascant. Saltus vacui, in quibus 30lae, otiosae pascantur. 144) Al. gramina ripae, germine ripa. Plena lumina, ne, dum aquam ex alto hauriunt, fetum elidant. 145) Moret. II. procubat. Medic. protegat. 146) Al Est lucus. Medic. Sileri. Ven, circum. Parrhas. circa. Silarus Lucaniae fluvius, qui Tanagrum recipit. 147) Burmanni Pluribus Al. asylo, asillo. Alburnus est mons Lucaniae. Asílus est musca boves agitans. V. i. eui. 1-8) Pier. vocando. 149) Goth. I. Aspera. 150) Al. Diffigunt fugit. Furit aether, resonat repercussus furentum mugitu. 151) Fragm. Vatic. Tanacri s. Silari aestu solis exsiccati. 152) V. i. horribilis. Hoc monstro, asilo. 153) Moret. fr. pestes. Jo, Inachi Argivorum regis filiam, in vaccam mutatam, in furorem conjecit Juno. III. Hoc. Zul. Hanc. 154) Leid. Leid. instant, Mediis fervoribus, medio die. 155) Fr. Vatic. pascis,

Sole recens orto, aut noctem ducentibus astris.

160

Post partum cura in vitulos traducitur omnis; Continuoque notas et nomina gentis inurunt, Et quos aut pecori malint submittere habendo, Aut aris servare sacros, aut scindere terram, Et campum horrentem fractis invertere glebis. Cetera pascantur virides armenta per herbas : Tu quos ad studium atque usum formabis agrestem, Jam vitulos hortare, viamque insiste domandi, Dum faciles animi juvenum, dum mobilis aetas. 165 Ac primum laxos tenui de vimine circlos Cervici subnecte; dehinc, ubi libera colla Servitio adsuerint, ipsis e torquibus aptos Junge pares, et coge gradum conferre juvencos; Atque illis jam saepe rotae ducantur inanes Per terram, et summo vestigia pulvere signent. Post valido nitens sub pondere faginus axis Instrepat, et junctos temo trahat aereus orbes. Interea pubi indomitae non gramina tantum, Nec vescas salicum frondes, ulvamque palustrem, 175 Sed frumenta manu carpes sata; nec tibi fetae, More patrum, nivea implebunt mulctraria vaccae Sed tota in dulces consument ubera natos.

170

156) Al. austris. Nox astris in conspectum venientibus succedit. 157) Al. in vit. cura deducitur. malunt. Ven. et Mead. II. malit. Et inurunt notas, qui159) Moret I. bus designent eos, quos etc. 160) Al. sacris. 161) Campum horrentem, pro agro glebas duras et asperas habente. 102) V. i. pascuntur. 163) Al. At quos ad studia - servabis. 164 Jam tum mature doma. 165) Animi faciles, dociles, molles. 166 Al. Et, At pr. lapsos circulos. 167) Mead. deinde. 168) Al. ipsos tunc, ipsis et, ciclos, circos, pro ex, cum tor. aptos actos. Aptes, nexos et illigatos invi cem ex vimineis illis vinculis. 169) Goth. II. gradus. Medic. iuvencis. 170) Med. Atque illos. Rottend. I. ducuntur. Ven. ductentur. Rotae inanes, s. plaustra vacua. Rottend. II. summa. Mentel I, signant. plaustro onusto iungantur. Faginus, e fago. 173) Goth. II. 172) Tandem Instrepet. Pier. vinctos orbis. Erford. terat. domitae, donec domentur vituli. 175) Rottend. II. Non. 174) InMentel. III. vescae. Pier. silvamque. Fr. Vatic. ulvasque, s. herbas quaslibet palustres. Vescas edules, quae famam excitent. 176) Moret I. Nec ubi. Frumenta sata, herbas, novellas segetes. 177) Al. mulgaria, mulctralia, multralia, multraria, mulcraria, mulctaria, multaria, vasa mulgendo pecori. 178) Vatic. Et tota. Al. consum. ment, consumunt, consumant.

171)