Ludis imaginibus? cur dextrae jungere dextram
Non datur, ac veras audire et reddere voces?
Talibus incusat, gressumque ad moenia tendit.
At Venus obscuro gradientes aëre sepsit,
Et multo nebulae circum dea fudit amictu,
Cernere ne quis eos, neu quis contingere posset,
Molirive moram, aut veniendi poscere caussas.
Ipsa Paphum sublimis abit, sedesque revisit
Laeta suas, ubi templum illi, centumque Sabaeo
Thure calent arae, sertisque recentibus halant.

Corripuere viam interea, qua semita monstrat.
Jamque adscendebant collem, qui plurimus urbi
Imminet, adversasque adspectat desuper arces.
Miratur molem Aeneas, magalia quondam ;
Miratur portas strepitumque et strata viarum.
Instant ardentes Tyrii; pars ducere muros,
Molirique arcem, et manibus subvolvere saxa;
Pars optare locum tecto, et concludere sulco.
Jura magistratusque legunt sanctumque senatum,
Hic portus alii effodiunt; hic alta theatri
Fundamenta locant alii, immanesque columnas
Rupibus excidunt, scenis decora alta futuris.
- Qualis apes aestate nova per florea rura

410

415

420

425

430

C. 9.

408) Rott. I. dextras. Hamb. I. dextram iungere dextrae. 409) Rott. II. aut veras. Goth. III. et v. Hamb. II. ac reddere. Parrhas. et notas audire ac r. 410) Bigot. vertit. Puget. ducit, ut C. 8. 411) Hamb. II. gradientem. C. 6. gradientis. C. 7. aere. 412) Bigot. fundit. Wallian fulsit. 413) Al. neu — possit. Vofs neu qui cognoscere possint. Contingere, iniuriam inferre iis tanquam advenis. possit. 414) Hamb. I. Mol. viam Bigot. Molirique. Ed. Ven. mor. veniendi ac p. c. Al. exposcere, exquirere. C. 7. moram, veniendi poscere causam. 415) Hamb. I. Pa phon. Burm. adit, ut C. 6. 417) C. 7. alant. 418) Celeriter iter fecerunt. 419) Imminet ut mons sub ipsis urbis moenibus accubans. 420) Puget. exspectat. 422) Hugen. virorum. 423) Moret. II. Ardentes instant. 424) Parrhas. Molirive - ac m. Rott II. subducere. 425) Al. aptare, conducere, deducere. Goth. 111 tecta et conc. s.; sed definire aedium locum fossa facta, in quem fundamentum immittatur. 426) Hic versus ab aliena manu intrusus esse videtur. Jura sunt iudices, et magistratus sunt loca, ubi illi conveniant. 427) Hamb. II. Hinc. Pier. portas. Moret. fodiunt, Vatic. fr. lata. Medic. theatri. Portus cothon dictus est. 428) Pier. Fund. petunt. 429) Zul. exscin dunt.

Exercet sub sole labor; quum gentis adultos
Educunt fetus, aut quum liquentia mella
Stipant, et dulci distendunt nectare cellas;
Aut onera accipiunt veníentum, aut agmine facto
Ignavum fucos pecus a praesepibus arcent.
Fervet opus, redolentque thymo fragrantia mella,
O fortunati, quorum jam moenia surgunt!
Aeneas ait, et fastigia suspicit urbis.

Infert se septus nebula (mirabile dictu)

435

Per medíos, miscetque viris, neque cernitur ulli. 440
Lucus in urbe fuit media, laetissimus umbrae,
Quo primum, jactati undis et turbine, Poeni
Effodere loco signum, quod regia Juno
Monstrarat, caput acris equi; sic nam fore bello
Egregiam, et facilem vietu per saecula gentem, 445
Hic templum Junoni ingens Sidonia Dido

450

Condebat, donis opulentum et numine divae :
Aerea eui gradibus surgebant limina nexaeque
Aere trabes; foribus cardo stridebat aënis.
Hoc primum in luco nova res oblata timorem
Leniit; hic primum Aeneas sperare salutem
Ausus, et afflictis melius confidere rebus.
Namque, sub ingenti lustrat dum singula templo
Reginam opperiens, dum, quae fortuna sit urbi,
Artificumque manus inter se operumque laborem 455

431) Hamb. II. adultae. Sub sole, s. per diem. 432) Graev. excidunt. Oudart. perducunt, fors producunt. Goth. III. conliquentia. Hamb. I. stillantiam. 433) Cuning. distentent. Zul. aut dulci. 434) Bigot. excipiunt. 436) C, 1. fragrantia. 438) C. 7. et Burm. suscipit, Hamb. I. conspicit; Vratisl prospicit; sed male: aedificia enim alta suspicimus, et fastigia urbis sunt tecta. C. 8, suspicat. 439) C. 1. septum. 440) Bigot viros, sc. turbae. Ulli, ab ullo. 441) C. 1. umbra, ut C. 6, 7. 442) C. 1. undis ex turb. 443) Ed. Ven. locum signo. Leid. et Vols. quo reg. 444) Al. Monstrabat, monstravit, monstraret signum. C. 7. nam sic. 445) Al. victus, pro annona affluente ex agrorum ubertate et cultu. 446) Dona de vasis, utensilibus totoque ap. paratu sacro intelligenda sunt numen de simulacro deae. ex pretiosa materia facto. 447) Numen accipiendum est de simulacro deae ex auro aliave pretiosa materia facto. 448) C. 7. et Servius nixae. Limina fiunt subiectis gradibus, per quos ad ea ascenditur. Trabes sunt postes ex ligno, vincula et clavi ex aere. C. 9. Aurea. 449) Al. ahenus. Fores erant aenae. 454) C. 9. tum. 455) Opera affabre elaborata varii generis. Vulgo labores, sc, dum inter se comparat.

Virgilii Opera.

15

Miratur, videt Iliacas ex ordine pugnas,
Bellaque jam fama totum vulgata per orbem,
Atridas, Priamumque, et saevum ambobus Achillem.
Constitit; et lacrimans, Quis jam locus, inquit, Achate,
'Quae regio in terris nostri non plena laboris?

460

En Priamus. Sunt hic etiam sua praemia laudi;
Sunt lacrimae rerum; et mentem mortalia tangunt.
Solve metus. Feret haec aliquam tibi fama salutem.
Sic ait, atque animum pictura pascit inani
Multa gemens, largoque humectat flumine vultum. 465
Namque videbat, uti bellantes Pergama circum
Hac fugerent Graji, premeret Trojana juventus;
Hac Phryges; instaret curru cristatus Achilles,
Nec procul hinc Rhesi niveis tentoria velis
Agnoscit lacrimans; primo quae prodita somno
Tydides multa vastabat caede cruentus;
Ardentesque avertit equos in castra, prius quam
Pabula gustassent Trojae Xanthumque bibissent.
Parte alia fugiens amissis Troilus armis,
Infelix puer, atque impar congressus Achilli,

470

475

Cerda ex Se

Si

457) Sprot. vulgante. 458) Bigot Atridam. neca Atridem recipit. Cuning. Atriden. Vols. Priamum saevumque, Goth. II. ferumque, Dorvill. Achillen. Atridus recte legitur, ambobus ita positum est, ut et illos et hunc, adeoque tres, designet. 459) Bigot Quis non, Leid. quis nam. Cuning. qui. 460) Ed. Junt. nostris. Menag. II. in nostris terris. 461) C. 1. En Priamo. Parrhas. haec. Laudi, pro virtute, rebus gestis, quae laudem merentur, etiam hic honos suus habetur. 462) Parrh. En lac. Heins. Sunt lacrimae: rerum et m. m. t. Burm. coni. et gentem. Lacrimae h. e. miseratio. 463) Al. metum. Franc. fert haec. 464) Franc. Hic ait. 466) Respicit potissimum pugnam Patroclo occiso factam, cum versus castra fugerent Achivi insequentibus Troianis, et instante Hectore 467) Mentel, Grai. 468) Burm. Ac Phryg curru pugnabant saepe veteres quo miles et auriga ferebantur. 469) Gud. Haud pr., al. Non pr. C. 7. temptoria. C. 1. Thest. Rhesus, Thraciae rex, Martis yel Strymonis filius, cum Troianis veniret in auxilium, coactus est in litore tentoria ponere. 470 Zul. Agnovit - dedita somno. 471) Hamb. II. vastavit. Gud. cruentis. 472) Mor. II. Al bentes a. eq. Avertit, abigit. C. 6. Ardentisque. C. 7. ver. tit. 473) Xanthus Diis, Scamandrus vero hominibus dictus, fluvius Troadis, ex Ida monte profluens, unde se in Hellespontum exonerat. 474) C. 8. Trolyus. Armis amissis, s. clipeo ex manu dimisso. 475) Vel impar Achilli, vei congressus Achilli.

E

Fertur equis, curruque haeret resupinus inani,
Lora tenens tamen: huic cervixque comaeque tra-
huntur

Per terram, et versa pulvis inscribitur hasta.
Interea ad templum non aequae Palladis ibant
Crinibus Iliades passis, peplumque ferebant
Suppliciter tristes, et tunsae pectora palmis;
Diva solo fixos oculos aversa tenebat.

480

Ter circum Iliacos raptaverat Hectora muros,
Exanimumque auro corpus vendebat Achilles.
Tum vero ingentem gemitum dat pectore ab imo, 485
Ut spolia, ut currus, utque ipsum corpus amici,
Tendentemque manus Priamum conspexit inermes.
Se quoque principibus permixtum aguovit Achivis,
Eoasque acies, et nigri Memnonis arma.
Ducit Amazonidum lunatis agmina peltis
Penthesilea furens, mediisque in millibus ardet
Aurea subnectens exsertae cingula mammae,
Bellatrix, audetque viris concurrere virgo.

Haec dum Dardanio Aeneae miranda videntur,
Dum stupet, obtutuque haeret defixus in uno:
Regina ad templum, forma pulcherrima, Dido
Incessit, magna juvenum stipante caterva.
Qualis in Eurotae ripis, aut per juga Cynthi

490

495

477) Montalb. tantum. Burm. hinc. 479) Interea, inter caetera tabularum argumenta. Palladis infestae, propter judicium Paridis. 480) Peplum deae signo iniiciebatur pro amictu. 481) Parrhas. tonsis. C. 7. tonsae. 482) Al. adversa, sc. deae facie in pictura expressa 483) Al. tractaverat. 486) C. I. Achilli. Hamb. I. currum, Hamb. II. cursus. Arma, quibus caesum Hectorem spoliaverat victor, currus, cui illigatum eum raptaverat, et corpus amici sc. Hectoris. V. 2. Atque· Achillis. 487, Vols. conspectat. Goth. 11. inermem, quod intraverat hostilia castra supplex ad genua Hectoris procubiturus. V. 1. et 2. inermis. 489) C. 8. et 9. ut Rom. agnoscit, cum Graecis permixtum praelio. 489 Agnovit Memnonem pugnantem, nigrum sc. ob copias Indorum et Aethiopum. 490) Menag. I. Duxit. Peltae lunatae proprie Amazonum fuere, quarum regina Penthesilea Troianis post mortem Hectoris opem tulit. 491) V. i. Pentesilea. 492) Subnexam habens mammam balteo. C. 6, 7. exertae. 491) Dorvill. Haec cum. 495) Al. obtuituque diffixus in imo. 497 Sprot. iuvenum magna. Men. et Hamb. I. comitante. 498) Eurotas Laconiae fluv., lauris aliisque arboribus consitus, ad quem Phoebus de scendit visurus Hyacinthum, Oebali Spartani filium. Cynthus est mons Deli. Qualis, quo habitu.

--

Exercet Diana choros; quam mille secutae
Hinc atque hinc glomerantur Oreades, illa phare-

tram

500

505

Fert humero, gradiensque deas supereminet omnes;
Latonae tacitum pertentant gaudia pectus:
Talis erat Dido, talem se laeta ferebat
Per medios, instans operi regnisque futuris.
Tum foribus divae, media testudine templi,
Septa armis, solioque alte subnixa resedit.
Jura dabat legesque viris; operumque laborem
Partibus aequabat justis, aut sorte trahebat:
Quum subito Aeneas concursu accedere magno
Anthea Sergestumque videt, fortemque Cloanthum, 510
Teucrorumque alios: ater quos aequore turbo
Dispulerat, penitusque alias avexerat oras.
Obstupuit simul ipse, simul percussus Achates
Laetitiaque metuque; avidi conjungere dextras
Ardebant: sed res animos incognita turbat.
Dissimulant; et nube cava speculantur amicti,
Quae fortuna viris; classem quo litore linquant;
Quid veniant. Cunctis nam lecti navibus ibant,
Orantes veniam, et templum clamore petebant.
Postquam introgressi, et coram data copia fandi, 520

515

499) Parrh. secuntur. Diana, Nympharum choros ducens, praecipue colebatur Lacedaemone et in insula Delos. 500) Oreades sunt Nymphae montium.

502) C Latonaent.

per

Heins. pertentat." Gaudia sc. tacita matris tentant s. subeunt. 504) Rom. opere, sc. urbi condendae. 505) Nonius in foribus in testudine. Parrh. in media. Goth. II. media in t., sc. medio templo. 506) Vatic. fr. Saeptam armis, sc. satellitibus. Throni erant excelsi,

ideoque pedibus subiecta scabella. 507) Jus dicere. 508) Hamb. II. ac sorte. Vat. fr. haut s. Goth. III. ferebat. Sorte ducta opus assignabat. 509) Leid. Tum s. Moret. II. iam cursu. Zul. cum cursu. Heins. ascendere. 512) Sprot. adverterat. Pier. adduxerat. C. 8. advexerat. 513) AL Obstipuit. C. 1, 8, 9. perculsus. 514) Hamb. II. Laetitiam. que metumque. Montalb. Laetitiaque avidi metuque. Hamb. II. contingere. 515) Mor. IV. animos sed res. 516) Menag. II. quia nube. Dissimulant, reprimunt vel conti nent se. 517) Hamb. I. classes. C. 7. quoque. Heins. quo in litore. Goth. II. linguent; sed in linquant sentis continuatam actionem, adeoque pro liquerint poni potuit. 518) Al. cuncti. Gud. lectis. Rom. leti V. I. et. 2. Cuncti, ut. C. 8. 519) Veniam. s. benevolam voluntatem. Hamb. I. sine et.