Tum primum bello celerem intendisse sagittam 590 Dicitur, ante feras solitus terrere fugaces, Ascanius, fortemque ma manu fudisse Numanum; Cui Remulo cognomen erat; Turnique minorem Germanam, nuper thalamo sociatus habebat.

Is primam ante aciem digna atque indigna relatu 595 Vociferans, tumidusque novo praecordia regno

578) C. 8, 7. sagitta est. Alae velocem motum et volatum teli exprimunt. 579) C. 6, 1, 7. infixa. C. 8. laeve, C. 6. additaque. Goth. III. intra. 580 C. 7, 8. nupit. 582) Chlamys est vestis militaris- ferrugo ferri politi color, in nigrum tendens. 583) Arcens est Siculus. 584) C.1. Symetria, Symethus est fluvius in orientali Siciliae parte. Lucus matris Cereris. 585) Franc. Palaci Palici fratres fuerunt, Jovis filii, et Thaliae Nymphae,& Vulcani filiae. 586) C. I, 8. armis C.7. strindentem C6, 7. Armis. 587) Funda, ter rotanda, habetur manibus non aliter ac habenae equorum. 588) C. 1 tinipore. Plumbum calefit et mollescit 589) C. 6. Difficit. 7. Diffudit, C. 7. multo. Ven. Dividit. Leid. projectum pro porrigit et extendit 590 C. 1. incendisse. 691 C. 7 interrere. 502) C. 7. fodisse. 593) C. 7. Rumulo. Dory, Romulo. 595) C. 7 His. 596 Novo regna, affinitate regia. 597) C. 7, 8 ingenti. 598) Zul. tueri. 599) C. 1. mor. ti. G. 8. moti Phryges capti ab Hercule et a Graecis. 602) Goth. III. fraudis pro, ut qui tantum loquendo et fin. gendo posset, non virtute et viribus. 603) C. 6, 7. a st. 7. nutosque.

C.

Deferimus, saevoque gelu duramus, et undis;
Venatu invigilant pueri, silvasque fatigant:
Flectere ludus equos, et spicula tendere cornu.
At patiens opérum parvoque assueta juventus
Aut rastris terram domat, aut quatit oppida bello.
Omne aevum ferro teritur, versaque juvencum
Terga fatigamus hasta; nec tarda senectus
Debilitat vires animi, mutatque vigorem.
Canitiem galea premimus; semperque recentes
Comportare juvat praedas, et vivere rapto.
Vobis picta croco et fulgenti
murice vestis;
Desidiae cordi; juvat indulgere choreis;

605

610

I

JDM615

Et tunicae manicas, et habent redimicula mitrae.
O vere Phrygiae, neque
ue enim

Dindyma; ubi assuetis bifrim Phryges, itë per
cantum.
Tympana vos buxusque vocant Berecyntia Matris
Idaeae. Sinite arma viris, et cedite ferro.

Talia jactantem dictis ac dira canentem
Non tulit Ascanius; nervoque obversus equino
Intendit telum, diversaque brachia ducens
Constitit, ante Jovem supplex per vota precatus:
Jupiter omnipotens, audacibus annue coeptis.
Ipse tibi ad tua templa feram solemnia dona,
Et statuam ante aras aurata fronte juvencum

alta

620

21

625

A

604) C. 7 duroque.-605) Burm. duo vigilant. 606) C. 1, 8. ludos. 607) C. 7. juventus est. 608) C. 6. rastis. 609) Aramus armati, nec stimulis aut flagris, sed extrema hastae parte boves arantes incessimus. 612) C. 1. recentis. 614) Crocus est flos, cuius colore infecta vestis crocota dicebatur. 615) Choreae alienae a bello 616) Tun, man. est vestis virorum interior; sed ignominiosa. 617) Hamb. I. O ire. Foeminas dici viros gravis est contumelia. 618) Oud. ad suetum. Phrygia universa sacra fuit Cybele, matri Deorum. Tibia est musicum instrumentum, flatu personum. 619) C. 1, 8. vos. Tympanum est pellis, vel corium, ligno 'extensum, quod pulsabatur apud veteres manibus et digitis. E buxo montis Berecynthiae tibiae sunt Cybeles. 620) C. 8. ferrum. C. 6. caedite. Phrygiae estis, praelia gerite cum mulieribus, non cum viris. 621) C. 6. dura. Canentem s. dicentem. 622) Nervos arcuum ex equorum setis fieri solitos, testatur Hesychius. 623) C. 1, 6, 8. Contendit. C. 6. telum in div. partem. 624) C. 7. per verba precatur. Versis oculis in aetherem, qui Jupiter est. 626) Sol. sacri. ficia. 627) Aurata fronte, mos solennis veterum in sacrorum cultu ad magnificentiam ostentandam.

Virgilii Opera.

38

630

Candentem, pariterque caput cum matre ferentem,
Jam cornu petat, et pedibus qui spargat arenam.
Audiit et coeli Genitor de parte serena
Intonuit laevum; sonat una fatifer arcus.
Effugit horrendum stridens adducta sagitta;
Perque caput Remuli venit, et cava tempora ferro
Trajicit. I, verbis virtutem illude superbis.

645

Bis capti Phryges haec Rutulis responsa remittunt. 635
Hoc tantum Ascanius. Teucri clamore sequuntur,
Laetitiaque fremunt, animosque ad sidera tollunt, ni
Aetheria tum forte plaga crinitus Apollosco
Desuper Ausonias acies urbemque videbat,
Nube sedens, atque his victorem affatur lulum: 640
Macte nova virtute, puer; sicitur ad astra, †
Dis genite, et geniture deos Jure omnia bella
Gente sub Assaraci fato ventura resident;
Nec te Troja capit. Simul, haec effatus, ab alto
Aethere se mittit, spirantes dimovet auras,
Ascaniumque petit Formam tum vertitur oris
Antiquum in Buten. Hic Dardanio Anchisae me I
Armiger ante fuit, fidusque ad limina custos;
Tum comitem Ascanio pater addidit. bat Apollo.
Omnia longaevo similis, vocemque, coloremque, 2650
Et crines albos, et saeva sonoribus arma;
Atque his ardentem dictis affatur Iulum:
Sit satis, Aeneada, telis impune Numanum
Oppetiisse tuis; primam hanc tibi magnus Apollo
Concedit laudem, et paribus nou invidet armis. 655

628) Cap. c. m. f. aequalem cum matre, jam adultum. 629) C. 8. Spargit. 632) Rom. dudit. 631) C. 1, 6, 8, 7. loetifer. 632) C. 6, 1, 7. elapsa sagitta. Adducto arcu concitata. 631) C. 1, 6, 8, 7. Trajecit. Verbis. Ven. allude. 636) C. 7. se-cuntur. 638) C. 7. tunc. Parrh. cum. Apollo gentis Juliae imprimis studiosus, 639) Italas acies novamque Troiam. 641) Mactus virtute est, qui

642) Genitus Venere per Anamur Jaude è re bene gesta. Jove per Dardanum, ge niturus Julium et Octavianum Augustiim Caesares, qui div. honoribus afficiendi erant. 643 C. 6, 8, 7. Assarici, a quo ortus Aeneas; sed Augustus et Caesares signantur. 641) C. 8, 7, affatus. Troia, se. nova. 615) C. 1. spirantis, s. flantes, vitales. Pier. aliq. misit Hamb. I. spumantis. Rom. demovet. 618) C. 1. fidus sine et. Sprot. lumina. 649) C. 7 Hunc. Parrh. Tunc. 651) C. 1, 7. flavos. Arma terribiliter sonantia. 653) C. 1. Aeneide, C. 7. Sic satis Aeneade. 654) Rott. I. suis. 655) C. 6, concedat. Apollo puer sagittis serpentem Pythona confixit, ut matrem defenderet; quemadmodum Ascanius hic Numanum, ut patriam ulciscatur.

Cetera parce, puer, bello. Sic orsus Apollo
Mortales medio adspectus sermone reliquit,
Et procul in tenuem ex oculis evanuit auram.
Agnovere deum proceres divinaque tela
Dardanidae, pharetramque fuga sensere sonantem. 660
Ergo avidum pugnae, dictis ac numine Phoebi,
Ascanium prohibent; ipsi in certamina rursus
Succedunt, animasque in aperta pericula mittunt.
It clamor totis per propugnacula muris:.
Intendunt acres arcus, amentaque torquent..
Sternitur omne solum telis; tum scuta cavaeque
Dant sonitum flictu galeae; pugna aspera surgit.
Quantus ab occasu veniens, pluvialibus Haedis,
Verberat imber humum; quam multa grandine nimbi
In vada praecipitant, quum Jupiter horridus austris 570
Torquet aquosam hiemem,, et coelo cava nubila rumpit..
Pandarus et Bitias, Idaeo, Alcanore creti,
Quos Jovis eduxit luco silvestris laera,

L

665

Abietibus juvenes patriis et montibus aequos,,
Portam, quae ducis imperio commissa, recludunt 675
Freti armis, ultroque invitant moenibus hostem.
Ipsi intus dextra ac laeva pro turribus adstant
Armati ferro, et cristis capita alta corusci:
Quales aëriae liquentia flumina circum,

657) C. 6, 7. Mortalis 660) C & fugam.. Erf. tonantem phar., qualis est Apollinis sonus. 662) Ita cohibendus princeps a suis, ut non illis in principem sit potestas. 663) C. 6. nimisque. Hamb. II. animosque. 665) C. 1. amenaque. Ipsi arcus intendunt acriter, et jaciunt tela amentis religata. Amenta erant hastae, quae loro alligatae, quo implicata manus, aequabili quasi impetu certius hastam librabat. 666) C. 1. ictu, C., 7. afflictu. C. 6. surgunt. _667) Rom. adflictu. 668) C. 6. pluvialis. Rom. pl. herbis. Haedis, stellis duabus astri, quarum ortus et occasus procellosus habetur. 669) C. 6. aut quam. 670) C. 8. deest hic vers. C. 1. cum-astris. Juppiter agitat nubes pluvias. 671) C. 6. nubula. Rott. III. et tela. 672 C 7. a Canore. Goth. III. Archanore. In Ida, monte Troadis, Cybele ac ipse etiam Juppiter colebantur. 673) C. 1, 8. Hiera. Zul. Hibera. Dorv. Hieta, vel nomen matris horum juvenum, vel nomen matri affictum. 674 Gud. aequis. Abies est arbor. Juvenes monti similis staturae. 675) Hugen. reducunt. 676) C. 7. utroque. 677) C. 6, 1, 7. instant. C. 7. et laeva. Leid. obstant. 678) C. 1. ac. C. 6. coruscis. Med. coruscant. Hug, coruscent. 679) Liquida flum.