Non tulit Alcides animis; seque ipse per ignem Præcipiti injecit saltu, qua plurimus undam Fumus agit, nebulaque ingens specus æstuat atra. Hic Cacum in tenebris incendia vana vomentem Corripit, in nodum complexus, et angit inhærens Elisos oculos, et siccum sanguine guttur. Panditur extemplo foribus domus atra revulsis; Abstractæque boves abjuratæque rapinæ Cœlo ostenduntur; pedibusque informe cadaver Protrahitur. Nequeunt expleri corda tuendo Terribiles oculos, vultum, villosaque sætis Pectora semiferi, atque exstinctos faucibus ignes. Ex illo celebratus honos, lætique minores Servavere diem; primusque Potitius auctor, Et domus Herculei custos Pinaria sacri Hanc aram luco statuit, quæ maxima semper Dicetur nobis, et erit quæ maxima semper. Quare agite, o juvenes, tantarum in munere laudum, Cingite fronde comas, et pocula porgite dextris ; Communémque vocate deum, et date vina volentes. Dixerat; Herculea bicolor quum populus umbra Velavitque comas, foliisque innexa pependit, Et sacer implevit dextram scyphus. Ocius omnes In mensam læti libant, divosque precantur.
Devexo interea propior fit vesper olympo: Jamque sacerdotes primusque Potitius ibant
Pellibus in morem cincti, flammasque ferebant. Instaurant epulas, et mensæ grata secundæ Dona ferunt, cumulantque oneratis lancibus aras. Tum Salii ad cantus, incensa altaria circum, Populeis adsunt evincti tempora ramis;
Hic juvenum chorus, ille senum, qui carmine laudes Herculeas et facta ferunt: ut prima noverca Monstra manu geminosque premens eliserit angues; Ut bello egregias idem disjecerit urbes, Trojamque, Echaliamque; ut duros mille labores Rege sub Eurystheo, fatis Junonis iniquæ, Pertulerit. Tu nubigenas, invicte, bimembres Hylæumque Pholumque manu, tu Cresia mactas Prodigia, et vastum Nemea sub rupe leonem. Te Stygii tremuere lacus, te janitor Orci Ossa super recubans antro semesa cruento. Nec te ullæ facies, non terruit ipse Typhoeus Arduus, arma tenens; non te rationis egentem Lernæus turba capitum circumstetit anguis. Salve, vera Jovis proles, decus addite divis: Et nos et tua dexter adi pede sacra secundo. Talia carminibus celebrant: super omnia Caci Speluncam adjiciunt, spirantemque ignibus ipsum. Consonat omne nemus strepitu, collesque resultant. Exin se cuncti divinis rebus ad urbem
Perfectis referunt. Ibat rex obsitus ævo,
Et comitem Ænean juxta natumque tenebat Ingrediens, varioque viam sermone levabat. Miratur, facilesque oculos fert omnia circum, Æneas, capiturque locis; et singula lætus Exquiritque auditque virûm monumenta priorum. Tum rex Evandrus, Romanæ conditor arcis: Hæc nemora indigenæ Fauni Nymphæque tenebant, Gensque virûm truncis et duro robore nata; Queis neque mos, neque cultus erat; nec jungere tauros,
Aut componere opes norant, aut parcere parto; Sed rami, atque asper victu venatus alebat. Primus ab ætherio venit Saturnus olympo, Arma Jovis fugiens, et regnis exsul ademptis. Is genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit, legesque dedit, Latiumque vocari Maluit, his quoniam latuisset tutus in oris. Aurea quæ perhibent, illo sub rege fuerunt Sæcula; sic placida populos in pace regebat: Deterior donec paulatim ac decolor ætas, Et belli rabies, et amor successit habendi. Tum manus Ausonia et gentes venere Sicanæ; Sæpius et nomen posuit Saturnia tellus: Tum reges, asperque immani corpore Thybris, A quo post Itali fluvium cognomine Thybrim Diximus; amisit verum vetus Albula nomen,
Me pulsum patria, pelagique extrema sequentem, Fortuna omnipotens et ineluctabile fatum
His posuere locis, matrisque egere tremenda Carmentis Nymphæ monita, et deus auctor Apollo. Vix ea dicta; dehinc progressus monstrat et aram, Et Carmentalem Romano nomine portam
Quam memorant, Nymphæ priscum Carmentis ho
Vatis fatidicæ, cecinit quæ prima futuros Æneadas magnos, et nobile Pallanteum.
Hinc lucum ingentem, quem Romulus acer asylum Rettulit, et gelida monstrat sub rupe Lupercal, Parrhasio dictum Panos de more Lycæi. Nec non et sacri monstrat nemus Argileti, Testaturque locum, et letum docet hospitis Argi. Hinc ad Tarpeiam sedem et Capitolia ducit, Aurea nunc, olim sylvestribus horrida dumis. Jam tum relligio pavidos terrebat agrestes Dira loci; jam tum sylvam saxumque tremebant. Hoc nemus, hunc, inquit, frondoso vertice collem, Quis deus, incertum est, habitat deus: Arcades ipsum Credunt se vidisse Jovem, quum sæpe nigrantem Ægida concuteret dextra, nimbosque cieret. Hæc duo præterea disjectis oppida muris, Relliquias veterumque vides monumenta virorum:
Hanc Janus pater, hanc Saturnus condidit arcem;
Janiculum huic, illi fuerat Saturnia nomen. Talibus inter se dictis ad tecta subibant Pauperis Evandri, passimque armenta videbant Romanoque foro et lautis mugire Carinis.
Ut ventum ad sedes: Hæc, inquit, limina victor Alcides subiit; hæc illum regia cepit.
Aude, hospes, contemnere opes, et te quoque dignum Finge deo; rebusque veni non asper egenis. Dixit; et angusti subter fastigia tecti Ingentem Ænean duxit, stratisque locavit Effultum foliis et pelle Libystidis ursæ.
Nox ruit, et fuscis tellurem amplectitur alis.
At Venus haud animo nequidquam exterrita ma
Laurentumque minis et duro mota tumultu, Vulcanum alloquitur, thalamoque hæc conjugis aureo Incipit, et dictis divinum adspirat amorem: Dum bello Argolici vastabant Pergama reges Debita, casurasque inimicis ignibus arces, Non ullum auxilium miseris, non arma rogavi Artis opisque tuæ; nec te, carissime conjux, Incassumve tuos volui exercere labores; Quamvis et Priami deberem plurima natis, Et durum Æneæ flevissem sæpe laborem. Nunc Jovis imperiis Rutulorum constitit oris:
Ergo eadem supplex venio, et sanctum mihi numen
« 前へ次へ » |