Dat sonitum saxis et torto vortice torrens.
Hic specus horrendum, sævi spiracula Ditis, Monstratur; ruptoque ingens Acheronte vorago Pestiferas aperit fauces, queis condita Erinnys, Invisum numen, terras cœlumque levabat.
Nec minus interea extremam Saturnia bello Imponit regina manum. Ruit omnis in urbem Pastorum ex acie numerus: cæsosque reportant, Almonem puerum, fœdatique ora Galæsi; Implorantque deos, obtestanturque Latinum. Turnus adest, medioque in crimine cædis et ignis Terrorem ingeminat; Teucros in regna vocari, Stirpem admisceri Phrygiam; se limine pelli. Tum, quorum attonitæ Baccho nemora avia matres Insultant thiasis, neque enim leve nomen Amatæ, Undique collecti coeunt, Martemque fatigant. Ilicet infandum cuncti contra omina bellum, Contra fata deûm, perverso numine poscunt: Certatim regis circumstant tecta Latini. Ille, velut pelagi rupes immota, resistit; [Ut pelagi rupes, magno veniente fragore,] Quæ sese, multis circum latrantibus undis, Mole tenet: scopuli nequidquam et spumea circum Saxa fremunt, laterique illisa refunditur alga. Verum, ubi nulla datur cæcum exsuperare potestas Consilium, et sævæ nutu Junonis eunt res,
Multa deos aurasque pater testatus inanes, Frangimur, heu! fatis, inquit, ferimurque procella. Ipsi has sacrilego pendetis sanguine pœnas, O miseri! te, Turne, nefas, te triste manebit Supplicium; votisque deos venerabere seris. Nam mihi parta quies, [omnisque in limine portus;] Funere felici spolior. Nec plura locutus, Sæpsit se tectis, rerumque reliquit habenas.
Mos erat Hesperio in Latio, quem protenus urbes Albanæ coluere sacrum, nunc maxima rerum Roma colit, quum prima movent in prœlia Martem, Sive Getis inferre manu lacrymabile bellum, Hyrcanisve, Arabisve parant, seu tendere ad Indos, Auroramque sequi, Parthosque reposcere signa. Sunt geminæ belli portæ, sic nomine dicunt, Relligione sacræ, et sævi formidine Martis: Centum ærei claudunt vectes, æternaque ferri Robora; nec custos absistit limine Janus. Has, ubi certa sedet patribus sententia pugnæ, Ipse, Quirinali trabea cinctuque Gabino Insignis, reserat stridentia limina consul; Ipse vocat pugnas: sequitur tum cetera pubes, Æreaque assensu conspirant cornua rauco. Hoc et tum Æneadis indicere bella Latinus More jubebatur, tristesque recludere portas. Abstinuit tactu pater, aversusque refugit
Fœda ministeria, et cæcis se condidit umbris. Tum regina deûm, cœlo delapsa, morantes Impulit ipsa manu portas, et cardine verso Belli ferratos rupit Saturnia postes. Ardet inexcita Ausonia atque immobilis ante: Pars pedes ire parat campis; pars arduus altis Pulverulentus equis furit: omnes arma requirunt: Pars leves clypeos et spicula lucida tergunt Arvina pingui, subiguntque in cote secures; Signaque ferre juvat, sonitusque audire tubarum. Quinque adeo magnæ positis incudibus urbes Tela novant; Atina potens, Tiburque superbum, Ardea, Crustumerique, et turrigeræ Antemnæ. Tegmina tuta cavant capitum, flectuntque salignas Umbonum crates; alii thoracas ahenos,
Aut leves ocreas lento ducunt argento. Vomeris huc et falcis honos, huc omnis aratri Cessit amor; recoquunt patrios fornacibus enses. Classica jamque sonant: it bello tessera signum. Hic galeam tectis trepidus rapit; ille frementes Ad juga cogit equos, clypeumque auroque trilicem Loricam induitur, fidoque accingitur ense.
Pandite nunc Helicona, deæ, cantusque movete; Qui bello exciti reges; quæ quemque secutæ Complerint campos acies; quibus Itala jam tum Floruerit terra alma viris; quibus arserit armis.
Et meministis enim, divæ, et memorare potestis: Ad nos vix tenuis famæ perlabitur aura.
Primus init bellum Tyrrhenis asper ab oris Contemptor divûm Mezentius, agminaque armat. Filius huic juxta Lausus, quo pulchrior alter Non fuit, excepto Laurentis corpore Turni. Lausus, equûm domitor, debellatorque ferarum, Ducit Agyllina nequidquam ex urbe secutos Mille viros; dignus patriis qui lætior esset Imperiis, et cui pater haud Mezentius esset.
Post hos insignem palma per gramina currum Victoresque ostentat equos satus Hercule pulchro Pulcher Aventinus; clypeoque, insigne paternum, Centum angues, cinctamque gerit serpentibus hydram:
Collis Aventini sylva quem Rhea sacerdos Furtivum partu sub luminis edidit oras, Mixta deo mulier, postquam Laurentia victor, Geryone exstincto, Tirynthius attigit arva, Tyrrhenoque boves in flumine lavit Iberas. Pila manu sævosque gerunt in bella dolones; Et tereti pugnant mucrone, veruque Sabello. Ipse pedes, tegumen torquens immane leonis, Terribili impexum sæta, cum dentibus albis, Indutus capiti: sic regia tecta subibat
Horridus, Herculeoque humeros innexus amictu.
Tum gemini fratres Tiburtia monia linquunt, Fratris Tiburti dictam cognomine gentem, Catillusque acerque Coras, Argiva juventus; Et primam ante aciem densa inter tela feruntur: Ceu duo nubigena quum vertice montis ab alto Descendunt Centauri, Homolen Othrymque nivalem Linquentes cursu rapido: dat euntibus ingens Sylva locum, et magno cedunt virgulta fragore. Nec Prænestinæ fundator defuit urbis,
Vulcano genitum pecora inter agrestia regem, Inventumque focis, omnis quem credidit ætas, Cæculus. Hunc legio late comitatur agrestis; Quique altum Præneste viri, quique arva Gabinæ Junonis, gelidumque Anienem, et roscida rivis Hernica saxa colunt; quos, dives Anagnia, pascis; Quos, Amasene pater. Non illis omnibus arma, Nec clypei currusve sonant: pars maxima glandes Liventis plumbi spargit: pars spicula gestat Bina manu; fulvosque lupi de pelle galeros Tegmen habent capiti; vestigia nuda sinistri Instituere pedis, crudus tegit altera pero.
At Messapus equûm domitor, Neptunia proles, Quem neque fas igni cuiquam nec sternere ferro, Jam pridem resides populos desuetaque bello Agmina in arma vocat subito, ferrumque retractat. Hi Fescenninas acies, quosque Faliscos;
« 前へ次へ » |