Het oudste berigt omtrent windroeren heeft MUSSCHENBROEK medegedeeld in zijne Introductio in philos. Nat. t. I. p. 860. § 2111, terwijl hij verhaalt, dat er zich in de wapenverzameling van zekeren Duitscher, v. SCHMETTAU, een windroer bevond met het jaartal 1474. Wij twijfelen er echter aan of dit jaartal wel juist is, daar de 'neurenberger kronijkschrijvers 1) een zekeren HANS LOBSINGER († 1570) noemen, als dengenen, welke omtrent het jaar 1560 het windroer zou uitgevonden hebben. Een fransch kunstenaar, MARIN, vervaardigde windroeren voor koning HENDRIK IV; terwijl zij in de 17° eeuw meer algemeen bekend werden. In den laatsten franschen revolutie-oorlog werden de oostenrijksche scherpschutters er mede gewapend en bragten den vijand daarmede ongezien en ongehoord, van verre veel nadeel toe. PIETER PANNE kon dus zeer goed met een dergelijk windroer, dat toen weinig bekend was, bekend zijn geweest; terwijl men, om de nieuwheid en het vreemde der uitvinding, in de veronderstelling zal verkeerd hebben, dat dergelijk pistool ook met kruid moest geladen worden. 'En deze veronderstelling is weder niet zoo geheel onwaarschijnlijk, wanneer men verhalen bekend is met de sproken en omtrent de uitvinding en de eerste aanwending van het buskruid. (Zie o. a. het vermelde werk van J. SCHÖN, bl. 1-8.) Wil de heer ...E. nog meer weten omtrent windroeren, hij kan zijn weetlust bevredigen uit het werk van J. C. HENDEL, Versuch einer historischen Beschreibung aller ehemaligen und jetzt üblichen Wehr- und Waffenarten, Halle 1802, I deel bl. 181-184; CASP. SCHOTT, Mechanic. hydraulico pneumatica part II. cl. I. Mach. XIV-XVII, ook MERSENNAS in Phaenom. pneumat. propos. XXXII et XXXIII. teuren vier paar, doch dit gunstbewijs is in laatere tyden door geld voldaan." P. L., Wz. Cornelis van Oijen (vgl. XVI. bl. 233). Onlangs ontdekte ik in een ms. van de familie VAN OIJEN een persoon van denzelfden naam en in leven omstreeks dien tijd. Welligt wordt het hierdoor gemakkelijker gemaakt zijne afstammelingen op te sporen. >> CORNELIS VAN OIJEN (zn. van 'HERBERN VAN OIJEN en CORNELIA VAN CLOON, dr. van WILLEM en?) huwt in 1° huw. 26 sept. 1628 ELISABETK VAN CATTENBURG, dr. van? en in 2 huw. 3 junij 1648 MARIA KELFKEN te Arnhem, dr. van ARNOLD en ·ALIDA VAN HERWAERDEN.” ANDANTE. Handschoenen (vgl. A. R.; XV. bl. 377; XVI. bl. 99, 201, 257). Veel is ons reeds medegedeeld over dit onderwerp; belangstellenden verwijs ik nog naar de Proeve eener verhandeling over de handschoenen, eerste gedeelte eener novelle: Een paar handschoenen, in: Schoenen op keur, aangeboden door R. KOOPMANS VAN BOEKEREN. (n°. 54 der Guldens-Editie). K. v. S. n°. 2. Pest. Cholera (vgl. XVI. bl. 260). Daar alle mededeelingen, dit onderwerp betreffende, aangenaam zullen zijn, deel ik mede dat, op de kon. bibl., onder de pamfletten, zich een werkje in 4°. bevindt, van 16 bladzijden, getiteld: Van die Peste, Hier wort Constich ende grondelick bewesen, hoe die Overicheyt haer ghemeente, ende een yeghelijck sijn selven ende zijn huysghesin, sal preserveren ende bewaren, van die voortslaende ende vernielende Peste, Door HENRICK VAN BENSCOP. Medecin. in die vermaerde Coopstadt. Dordrecht. Tot Dordrecht by PEETER VERHAGHEN, Woonende in myns Heeren Herberghie 158. »Welligt," zegt m'. H. VOLLENHOVEN, in tret Dagboek van WILLEM DE GRCCT, is de schrijver van dit werkje de PIUS, die, in julij 1619, door JACOB PROWNING genaempt DEVENTER, luitenant commandeur opt Casteel van Louvesteijn, tot den zieken HUGO DE GROOT werd toegelaten." Konijnengeld (vgl. XVI. bl. 360). Het volgende antwoord op deze vraag vindt men bij VAN MIERIS en VAN ALPHEN, Beschrij-grincheursche doctor HENRICUS BENSCOving der stad Leyden, dl. II. bl. 562. » Den dertigsten Augusti des jaars 1597 wierdt aan de Professoren te Leyden, door de Staaten van Holland ieder twee paar Konijnen ter weeke, tusschen Alderheiligen en Lichtmisse, toegestaan; een paar den Secretaris, en Rentmeester van de Universiteit, en aan den Rector, en de Cura aan 1) Merkwaardigheden der stad Neurenberg, p. 732.Kleine Kronijk van Neurenberg, 1790, p. 68. J. L. A. I. Quirinus Kuhlman (vgl. XVI. bl. 230). Wie zich opgewekt "gevoelt van dezen geestdrijver en gewaanden profeet meer levensbijzonderheden te vernemen, en zijne uitgegevene geschriften (42 in getal) te leeren kennen, wordt verwezen naar de: Abbildungen und Lebensbeschreibungen berühmter Gelehrten von J. M. SCHRÖCKн, 1 Bd., en de aldaar aangehaalde werken. J. L. A. I. Brief aan eenen admiraal (vgl. XIII. bl. 299). Dit malsche episteltje schreven de staten, d°. 8 junij 1665, vijf dagen vóór den noodlottigen zeeslag bij Lestoffe (13 junij 1665), aan den luitenant admiraal generaal VAN WASSENAER OBDAM. » Men heeft naderhandt verstaen" leest men in het Historisch Verhaal van C. J. DE WITT, (wie is de schrijver, Nav. XV. bl. 73?) » dat de Heer VAN OBDAM desen Brief wat onverduldigh droegh, gelijck of er wanvertrouwen op sijn moedt en couragie was. Eyndelijck quam hij de Engelschen op den 13den te ontmoeten en met hen aen het gevecht, Maer hoe ongeluckiglijck dit voor ons uyt-gevallen is, en hoe de zeeVoogt OBDAM met schip met al gesprongen is, is luijd genoegh uijt geschreeuwt, al maken wij daer geen meerder gewach van, zijnde de saek genoegh elders te zien:" en verder: >> De vloot had last om in alle manieren zee te houden, al was het dat de selve al eenigen tegenspoet kreegh, om by de eer te blijven." De negen vijandelijke koopvaardijscheschepen, begeleid door een schip van oorlog, waarvan in den brief sprake is, waren veroverd door het smaldeel van den luitenant admiraal van Zeeland, JOHAN EVERSSEN. J. L. A. I. Wolven in Nederland (vgl. A. R.; XI. bl. 33, 84, 163, 258, 325; XII. bl. 3, 226, 298; XIII. bl. 4; XIV. bl. 37, 135). Dat er vroeger wolven op de Veluwe zijn geweest, blijkt o. a. uit de volgende opgave van door het quartief van Veluwe uitge.. loofde premiën: Op een ouden wolf gestel 18 gulden; op een halfwassen 9 gulden, op een jongen 6 gulden, den 19 julij 1592: Den landdrost ridder toegezegd, zdô hij een wolf konde bekomen, eene vereering van 50 gulden, den 24 augustus 1581. De premie gesteld op 24 gulden voor een ouden wolf, een halfwassen en jongen naar advenant, den 28 november 1595, den 30 april 1599. Dit ten opzigte van een ouden wolf van 24 tot 36 gulden verhoogd, voor een halfwassen van 12 tot 16 gulden en zoo naar advenant, den 21 januarij 1611. Op het vangen van een ouden wolf ge steld 50 gulden, op een jongen 10 gulden, den 1 augustus 1645. De premie van een moerwolf gesteld op 30 gulden, voor een rekel 25 gulden, voor een jongen wolf 7 gulden 10 stuivers, den 26 mei 1714. De premie gesteld voor een moerwolf op 60 gulden, een rekel 50 en een jongen wolf 15 gulden, den 9 junij 1721. v. A. Couder-Yden of -Hijden. »Nabij de tegenwoordige Westerschelde, de vroegere Heidenzee, lag weleer het gehucht Couder-Yden of Hyden", zegt de red. van de Bijdragen tot de Oudheidk. en Geschiedenis inzonderheid van Z.-Vlaand., deel I. bl. 241. Mag ik ook vragen waar omtrent? Nabij de tegenwoordige Westerschelde, de vroegere Heidenzee, is al zeer onbepaald, vooral daar zij bl. 236 nog aanstipt: >> dat een stroom in het eiland Wulpen den naam draagt van de Heydenzee." Lag nu Couder-Yden op het eiland Wulpen? F. CALAND. Tweede vrouw van Willem I, graaf van Holland. In vele vaderlandsche geschiedenissen wordt de 2 vrouw van graaf WILLEM I genoemd MARIA VAN LANCASTER. Dat dit onjuist is, bleek mij onlangs uit eene verzameling van handschriften van den prelaat BUTKENS. Hij zegt ergens: cecy est cause qu'il a fallu changer quelque peu la genealogie des ducs de Brabant, car le second mariage de MARIE, fille aisnée de HENRY I duc, n'estait venu à notre cognoiscance, dont toutefois nous avons eu depuis de preuves suffisantes comme il s'ensuit." Prijzen van munten. Mijns bedunkens zijn er onder de muntstukken door H. O. aangegeven, sub n°. 1 tot 14 geene, die als zeldzaam voorkomende, eenige meerdere, dan hunne innerlijke metaalwaarde bezitten; doch n°. 15, mits het kantschrift duidelijk zij, kan veilig onder de rarae aves gerangschikt worden, vooral indien het exemplaar verder goed geconserveerd is. Op de auctie VAN DAM 1858 is een zoodanig muntstuk onder n°..5264 verkocht voor zestig gulden. Doch zoodanige rijksdaalders, ook met het zwaard benedenwaarts, zonder het kantschrift »> Godt be waert" etc. etc. zijn er nog vele aanwezig, en deze hebben geene buitengewone waarde. W. D. V. Grafschriften in kerken (vgl. XIV. bl. 327; XV. bl. 111, 164, 195, 235, 263, 324, 361; XVI. bl. 8, 42, 204, 234, 361). In de r. cath. kerk te Hulst ligt aan den muur, die haar van die der Hervormden scheidt, zerk n°. 39 met dit opschrift: »Hier ligt begraven BENJAMIN BEVERS† 23 sept. 1679 oudt 48 jaer, in leven burg". en schepen van Hulst en Hulster ambocht en desselfs huysvrouw FRANCISCA VAN DEN BORN † 22 nov. 1675, oudt 48 jaer; midtsgaders de h'. en m'. MATHIAS BEVERS † 22 april 1704 oudt 35 jaer, in leven burg". en schepen laetstelyck schout stadt van Hulst en Hulstamb. en desselfs huysvrouw ANNA CORNELIA VAN VRIJBERGEN † 13 oct'. 1701 oudt 52 jaer." Deze zerk is vernieuwt in 1735 door h'. en m'. GALENUS TREZEL BEVERS jegenswoordigh schepen en raad der stad Middelburg enz. kleinzoon van bovengenoemden. Kwartieren: M'. LIEVEN BEVERS raadsheer in den raad van Vlaanderen, geh. met SUSANNA BARBERA TREZEL [dr. van GALENUS TREZEL, d'., raad en burg'. van Middelburg, en SUSANNA MARIA DE KUIJSER]. Medaille Pelgroms. Meermalen is in den zijn daarbij genoemd. In verband hiermede zij bericht, dat, betreffende het geslacht PELGROMS (waarschijnlijk hetzelfde als PEL- GROM), is na te slaan de Revue Numisma- tique Belge van 1859, 3 serie, tom. 3, pl. 13, no. 2, pag. 385, waar eene medaille afgebeeld en beschreven is door ÉMILE DELRUE, in zijne: Notice sur un jeton aux armes de la famille Pelgroms, d'Anvers, in Lettre à M. Louis de Coster, membre de la houdt die zilveren medaille, (- voorzijde, en de voorstelling van een persoon, met een degen op zijde, die, gereed zich in te schepen, afscheid neemt van twee vrouwen en een kind) voor een' gedachtenispen- ning van den laatsten mannelijken afstam- meling, die den naam van PELGROMS droeg, en te Antwerpen, in 94jarigen ouderdom, ten jare 1687 overleden is. De verklaring van deze kleine medaille komt ons wel eenigzins gewrongen voor, omdat men het woordje ET voor AT.atis neemt; maar wij vermelden dit, zoowel om eene bijdrage aan te wijzen betreffende het geslacht PEL- GROM of PELGROMS, als ook, om nadere verklaring van deze medaille, in de Revue Vaandels in 1784 veroverd te Riouw (vgl. XIII. bl. 41). T. a. pl. drukt de heer E. NETSCHER zijn verlangen uit, om nadere kennis te maken met de vaandels, in 1784 te Riouw door den kapitein kommandeur J. P. VAN BRAAM veroverd. Hoezeer het mij leed doet, hiermede niet vroeger be- kend geworden te zijn, acht ik het even- wel mogelijk, dat het nog niet te laat zal zijn, den heer NETSCHER langs dezen weg te berigten, dat ik in de gelegenheid en zeer genegen ben, om, tegen vergoeding Johan Sems (vgl. XVI. bl. 339, 366). Gaarne voldoe ik bij dezen aan het ver- langen van den geachten heer V. D. N., om de volgende berigten mede te deelen, ook uit dankbaarheid voor zijne mededee- ling van een vierde en mij nog onbekend portret van een verdienstelijk man, van wien ik reeds drie onderscheidene portret- JOHAN SEMS was in 1572 te Franeker geboren en ontwikkelde zijn aanleg voor de mathematische wetenschappen dermate, dat hij in het jaar 1600 reeds door gede- puteerde staten van Friesland benoemd was tot landschaps-landmeter en te Leeuwar- den woonde, toen hij nog met zijn vriend JAN PIETERS DOU, landmeter te Leiden, » met wien hij vroeger onderlinge vriend- schap ende dagelycsche conuersatie had," het belangrijk werk uitgaf: Practyck des Landmetens enz. waarachter Van het gebruyck scheen, vermeerderd met » hondert geome- tische Questien met hare solutien. In datzelfde jaar 1600 vervaardigde hij |
